Bài 70 (12/11/1997)

1- Sau khi giải thích về mối liên hệ giữa Mẹ Maria và Giáo Hội, Công Đồng Chung Vaticanô II hân hoan nhận định rằng Đức Trinh Nữ cũng được tôn kính bởi anh chị em Kitô hữu không thuộc về cộng đồng Công giáo: "Thật là vui mừng và an ủi cho Thánh Công Đồng này là nơi anh chị em ly khai cũng có những người tỏ lòng tôn kính xứng hợp với Người Mẹ của Chúa chúng ta và là Đấng Cứu Thế của chúng ta..." (Lumen gentium - 69; cf. Redemptor Mater - 29-34). Về sự kiện này, chúng ta có thể nói rằng vai trò làm mẹ phổ quát của Mẹ Maria, cho dù nó gây chia rẽ giữa Kitô hữu thật hết sức đáng buồn, cũng cho thấy một dấu hiệu lớn lao hy vọng cho cuộc hành trình đại kết.

Nhiều cộng đồng Thệ Phản, vì một quan niệm riêng biệt về ân sủng và về giáo hội học, đã tỏ ra chống đối tín lý và việc sùng kính Thánh Mẫu, chủ trương rằng việc hợp tác của Mẹ Maria vào công cuộc cứu độ là những gì gây tổn hại cho vai trò môi giới đặc thù của Chúa Kitô. Bởi thế vấn đề tôn sùng Maria sẽ đối chọi một cách nào đó với việc tôn kính dành cho Người Con.

2- Tuy nhiên, trong những năm gần đây, việc nghiên cứu sâu rộng hơn nữa về ý nghĩ của các Nhà Cải Cách tiên khởi đã làm sáng tỏ những chủ trương cởi mở hơn với tín lý Công giáo. Các bản văn của Lutherô chẳng hạn cho thấy lòng yêu mến và sự tôn kính đối với Mẹ Maria, vị được xưng tụng là mô phạm của mọi nhân đức: ông đề cao thánh đức cao cả của Người Mẹ Thiên Chúa và có những lúc xác nhận đặc ân Hoài Thai Vô Nhiễm Tội, cùng niềm tin với các Nhà Cải Cách khác về trạng thái trọn đời đồng trinh của Mẹ Maria.

Việc nghiên cứu về tư tưởng của Luther và Calvin, cũng như việc phân tích một số bản văn của các Kitô hữu Tin Lành, đã góp phần vào sự chú ý mới của một số anh chị em Thệ Phản và Anh Giáo về các đề tài khác nhau trong tín lý Thánh Mẫu học.

Một số thậm chí đã tiến đến chỗ có những chủ trương rất gần với những chủ trương của anh chị em Công giáo liên quan tới các điểm nồng cốt về tín lý Thánh Mẫu, chẳng hạn như vai trò làm mẹ thần linh của Mẹ, đức đồng trinh của Mẹ, sự thánh thiện của Mẹ và vai trò làm mẹ thiêng liêng của Mẹ.

Mối quan tâm về việc nhấn mạnh đến sự hiện diện của nữ giới trong Giáo Hội đang phấn khích nỗ lực nhìn nhận vai trò của Mẹ Maria trong lịch sử cứu độ.

Tất cả những sự kiện này là những lý do rất nhiều để hy vọng về cuộc hành trình đại kết. Những anh chị em Công giáo có một ước muốn sâu xa làm sao để có thể chia sẻ với tất cả mọi anh chị em của mình trong Chúa Kitô niềm vui xuất phát từ sự hiện diện của Mẹ Maria trong đời sống theo Thần Linh.

3- Trong số những người anh em "dâng lòng tôn kính xứng đáng lên Người Mẹ của Chúa và là Đấng Cứu Thế của chúng ta", Công Đồng đã đề cập đến anh chị em Kitô hữu Đông phương, "những người tỏ lòng tôn kính Người Mẹ của Thiên Chúa Trinh Nguyên bằng một tâm trí thiết tha và tác động nhiệt tình" (Lumen gentium - 69).

Như chúng ta có thể thấy nơi nhiều điều bày tỏ lòng tôn sùng của họ, việc tôn kính Mẹ Maria cho thấy một yếu tố quan trọng về mối hiệp thông giữa anh chị em Công giáo và Chính Thống giáo. 

Tuy nhiên, vẫn còn một số bất đồng liên quan tới hai tín điều Hoài Thai Vô Nhiễm và Mông Triệu, cho dù những chân lý này trước hết đã được dẫn giải bởi một số thần học gia Đông phương - chỉ cần nhắc lại các đại tác giả như Grogory Palamas († 1359), Nicholas Cabasilas († sau 1369) và George Scholarios († sau 1472).

Tuy nhiên, những bất đồng này có lẽ là vấn đoề về công thức hơn là về nội dung và không bao giờ được làm cho chúng ta quên niềm tin chung của chúng ta nơi vai trò làm mẹ thần linh của Mẹ Maria, tình trạng trọn đời đồng trinh của Mẹ, sự thánh thiện trọn hảo của Mẹ và việc chuyển cầu từ mẫu của Mẹ với Con của Mẹ. Như Công Đồng Chung Vaticanô II đã nhắc nhở, "cái động lực nhiệt tình" và "tâm trí thiết tha" này là những gì nối kết anh chị em Công giáo và Chính Thống giáo nơi lòng tôn sùng đối với Người Mẹ của Thiên Chúa.

4- Ở cuối Hiến Chế Ánh sáng Muôn Dân, Công Đồng mời gọi chúng ta hãy ký thác mối hiệp nhất Kitô hữu cho Mẹ Maria: "Toàn thể cộng đồng tín hữu tuôn tràn những lời thỉnh nguyện khẩn trương dâng lên Mẹ Thiên Chúa và Mẹ của loài người để Mẹ, vị đã trợ giúp thuở ban đầu của Giáo Hội bằng lời nguyện cầu của Mẹ, giờ đây, được nâng lên trên tất cả thiên thần và các thánh, Mẹ chuyển cầu cùng Con Mẹ cùng hiệp thông với tất cả các thánh" (ibid.)

Như sự hiện diện của Mẹ Maria trong cộng đồng ban sơ đã nuôi dưỡng cái duy nhất của lòng trí, cái duy nhất mà việc nguyện cầu đã củng cố và trở nên hữu hình (cf Acts 1:14) thế nào thì cũng vậy mối hiệp thông mãnh liệt nhất với Mẹ là vị được Thánh Âu Quốc Tinh gọi là "Mẹ của sự hiệp nhất" (Sermo 192, 2; PL 38, 1013) mới có thể đưa Kitô hữu đến chỗ hoan hưởng tặng ân hiệp nhất đại kết hằng mong đợi đã lâu.

Chúng ta không ngừng cầu chùng Đức Trinh Nữ để, như thuở ban đầu Mẹ đã nâng đỡ cuộc hành trình của mối hiệp nhất nên một của cộng đồng Kitô hữu bằng lời nguyện cầu và việc loan báo Phúc Âm thế nào thì ngày nay cũng thế Mẹ chuyển cầu cho sự hòa giải và hiệp thông trọn vẹn nơi tất cả mọi tín hữu tin vào Chúa Kitô.

Là Mẹ của nhân loại, Mẹ Maria biết rõ các nhu cầu và khát vọng của nhân loại. Công Đồng đặc biệt xin Mẹ chuyển cầu để "tất cả mọi gia đình của dân chúng, cho dù họ được vinh hạnh với danh xưng Kitô hữu hay họ vẫn chưa nhận biết Chúa Kitô, có thể hân hoan cùng nhau được qui tụ lại trong an bình và hòa hợp thành một Dân Chúa duy nhất, cho vinh quang của Ba Ngôi Chí Thánh Bất Phân" (Lumen gentium - 69).

Bình an, hòa hợp và hiệp nhất là những gì Giáo Hội và nhân loại hy vọng dường như vẫn còn xa vời lắm. Tuy nhiên, chúng là một tặng ân của Thần Linh cần phải được liên lỉ tìm kiếm, như chúng ta biết được từ Mẹ Maria và tin tưởng vào việc chuyển cầu của Mẹ.

5- Với lời thỉnh cầu này, Kitô hữu chia sẻ niềm mong đợi của Mẹ, vị, được tràn đầy nhân đức cậy, bảo trì Giáo Hội trong cuộc hành trình hướng tiến về tương lai với Thiên Chúa.

Chiếm được hạnh phúc cho mình vì Mẹ "đã tin rằng những gì Chúa phán cùng mình sẽ được nên trọn" (Lk 1:45), Đức Trinh Nữ đồng hành với tín hữu - và với toàn thể Giáo Hội - nhờ đó ở trên thế gian này, giữa niềm vui và nỗi khổ trong đời sống này, họ có thể trở thành các ngôn sứ đích thực của niềm hy vọng không bao giờ thất vọng.

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch