GIÁO HỘI HIỆN THẾ
2021
Thân ái chào anh chị em,
Trong những ngày này chúng ta đang nói về sự tự do của đức tin, bằng cách lắng nghe Thư Galata. Thế nhưng, tôi được nhắc nhở đến những gì Chúa Giêsu đã nói về tính cách tự phát và tự do của con trẻ, khi em nhỏ này thanh thản tiến lên và đi lại tự nhiên như ở nhà vậy... Chúa Giêsu đang nói với chúng ta rằng: "Cả các con nữa, nếu các con không tác hành như các con trẻ, các con sẽ không được vào Nước Trời". Việc can đảm tiến đến với Chúa, cởi mở với Chúa, không sợ hãi Chúa: tôi cám ơn em nhỏ này về bài học em đã cống hiến cho tất cả chúng ta. Xin Chúa giúp em theo giới hạn của em, nơi sự tăng trưởng của em, vì em đã cống hiến chứng từ xuất phát từ tấm lòng của em. Con trẻ không có một thông dịch viên tự động nào để chuyển từ tâm can thành đời sống: mà con tim tự phát. Cám ơn con. (xin xem thêm: Bài học của cậu bé khuyết tật trong buổi tiếp kiến chung của ĐTC).
Tông đồ Phaolô, qua Thư Galata của mình, từ từ dẫn chúng ta đến tính chất mới mẻ cao cả của đức tin. Một cách chầm chậm, từng bước một... đó là tính chất mới mẻ của đức tin. Nó thật sự là một tính chất mới mẻ cao cả, vì nó không chỉ canh tân đổi mới một vài khía cạnh của đời sống, mà hơn thế nữa, nó dẫn chúng ta vào "sự sống mới" chúng ta đã được lãnh nhận nơi Phép rửa. Đó là tặng ân cao cả nhất, tặng ân được làm con cái của Thiên Chúa, đã được tuôn đổ xuống trên chúng ta. Được tái sinh trong Chúa Kitô, chúng ta đã vượt qua từ một thứ đạo giáo được làm nên bởi các thứ giới luật - chúng ta đã chuyển từ một thứ đạo giáo được làm nên bởi các thứ giới luật - tới một đức tin sống động, một đức tin ở nơi mối hiệp thông với Thiên Chúa cũng như với anh chị em của chúng ta, tức là trong yêu thương. Chúng ta đã vượt qua từ tình trạng làm nô lệ cho sợ hãi và tội lỗi đền tình trạng tự do của thành phần con cái Chúa. Ở đây nữa, cũng vẫn là chữ tự do...
Hôm nay chúng ta sẽ cố gắng hiểu hơn nữa đâu là tâm điểm của tình trạng tự do này đối với vị Tông Đồ đây, đâu là cốt lõi của thứ tự do này. Thánh Phaolô khẳng định rằng bất cứ cái gì chỉ là "cơ hội cho xác thịt" (Gal 5:13), thì tự do chỉ là một lối sống phóng đãng, theo xác thịt hay theo các bản năng, theo những ước muốn riêng tư hay theo những thúc đẩy vị kỷ của mình; không, ngược lại, thứ tự do của Chúa Giêsu, như vị Tông đồ này viết, dẫn chúng ta tới chỗ trở thành "tôi tớ của nhau" (ibid). Thế nhưng phải chăng đó là tình trạng nô lệ? Đúng thế, tự do trong Chúa Kitô có yếu tố nô lệ, một chiều kích dẫn chúng ta tới chỗ phục vụ, tới chỗ sống cho người khác. Nói cách khác, tự do đích thực được thể hiện hoàn toàn nơi tình yêu thương. Tuy nhiên, tới đây chúng ta lại chạm trán với một sự mâu thuẫn Phúc Âm, ở chỗ, chúng ta được tự do bằng việc phục vụ, chứ không phải ở chỗ làm bất cứ những gì chúng ta muốn. Chúng ta tự do trong việc phục vụ, và tự do xuất phát từ đó; chúng ta cảm thấy mình trọn vẹn ở chỗ chúng ta ban tặng bản thân mình. Chúng ta cảm thấy mình hoàn toàn ở chỗ chúng ta cống hiến bản thân mình, ở chỗ chúng ta can đảm trao ban bản thân; chúng ta chiếm hữu sự sống khi chúng ta đánh mất nó đi (cf Mk 8:35). Đó là Phúc Âm tinh tuyền.
Thế nhưng, làm sao hiểu được cái mâu thuẫn này đây? Vì nó là một thứ mâu thuẫn! Câu trả lời của Vị Tông đồ này thật là giản dị như nó đòi hỏi vậy, đó là "bằng yêu thương" (Gal 5:13). Không có vấn đề tự do mà thiếu vắng yêu thương. Thứ tự do vị kỷ ở chỗ làm những gì mình muốn không phải là tự do, vì nó quay trở lại với chính nó, chẳng sinh hoa trái gì. Bằng tình yêu thương: chính tình yêu của Chúa Kitô đã giải thoát chúng ta và chính tình yêu cũng đã giải thoát chúng ta khỏi tình trạng làm nô lệ tệ hại nhất, tình trạng làm nô lệ cho bản thân chúng ta; bởi thế, tự do tăng trưởng theo tình yêu thương. Thế nhưng, hãy ý tứ: không phải là thứ tình yêu qui kỷ, thứ tình yêu kịch nghệ, không phải bằng thứ đam mê chỉ tìm kiếm những gì mình muốn và thích: không phải như thế, mà bằng thứ tình yêu chúng ta thấy ở nơi Chúa Kitô, đó là đức ái - đó là thứ tình yêu thực sự tự do và thanh thoát. Đó là thứ tình yêu tỏa chiếu nơi việc phục vụ nhưng không, theo gương mẫu của tình yêu Chúa Giêsu, Đấng rửa chân cho các môn đệ của mình mà phán: "Thày đã làm gương cho các con, để các con cũng làm như Thày đã làm cho các con" (Jn 13:15). Nghĩa là phục vụ lẫn nhau.
Như thế, đối với Thánh Phaolô thì tự do không phải là "làm những gì anh chị em muốn và những gì anh chị em thích": không phải như vậy. Thứ tự do này, không đích nhắm và không điểm tựa, sẽ trở thành một thứ tự do trống rỗng, thứ tự do trò hề, không tốt. Thật vậy, nó lưu lại trong lòng những gì là rỗng tuyếch: biết bao nhiêu lần, sau khi chiều theo bản năng, chúng ta nhận thấy rằng còn lưu lại trong lòng chúng ta một thứ trống rỗng lớn lao, và chúng ta đã sử dụng một cách bậy bạ kho tàng tự do của chúng ta, sử dụng bậy bạ vẻ đẹp có thể chọn sự thiện chân thực cho bản thân mình cũng như cho người khác. Tự do đích thật bao giờ cũng giải thoát chúng ta, trong khi chúng ta sử dụng tự do theo những gì chúng ta thích và không thích, chúng ta cuối cùng vẫn cứ trống rỗng. Chỉ có thứ tự do giải phóng này mới trọn vẹn, nguyên tuyền và đưa chúng ta vào cuộc sống hằng ngày thực sự thôi.
Ở một bức thư khác, thư thứ nhất Corintô, vị Tông đồ này đáp lại những ai ủng hộ ý nghĩ sai lầm về tự do. "Tất cả mọi sự đều hợp pháp!". Thế à, tất cả mọi sự đều hợp pháp sao, đều được làm ư. Không phải thế, đó là một tư tưởng sai lầm. Câu trả lời đó là "Phải, nhưng không phải tất cả mọi sự đều hữu ích". "Tất cả mọi sự đều hợp pháp, nhưng không phải tất cả đều hữu ích", Thánh Phaolô đã trả lời như vậy. "Tất cả mọi sự đều hợp pháp, đúng vậy, nhưng không phải tất cả đều xây dựng", Vị Tông đồ này đã bẻ lại. Rồi ngài thêm rằng: "Đừng có ai tìm kiếm thiện ích của mình, mà là thiện ích của tha nhân" (1Cor 10:23-24). Đó là qui luật để lột trần bất cứ thứ tự do vị kỷ nào. Ngoài ra, đối với những ai theo chiều hướng biến tự do theo cảm giác riêng tư của mình, Thánh Phaolô cho họ thấy nhu cầu cần phải yêu thương. Tự do được tình yêu chi phối là thứ tự do duy nhất giải thoát người khác và bản thân chúng ta, biết lắng nghe mà không áp đặt, biết làm sao để yêu thương mà không cưỡng bách, biết xây dựng chứ không hủy hoại, không khai thác người khác cho thuận lợi của mình, và hành thiện mà không tìm kiếm lợi ích riêng tư. Tóm lại, nếu tự do không ở chỗ phục vụ - đó là những gì thử thách - nếu tự do không phục vụ thiện ích, thì nó có nguy cơ bị cằn cỗi và không sinh hoa kết trái. Nếu tự do không biết phục vụ thiện ích, sẽ không sinh hoa kết trái. Trái lại, tự do được yêu thương tác động thì hướng tới người nghèo, nhận biết dung nhan của Chúa Kitô nơi khuôn mặt của họ. Bởi thế, việc phục vụ nhau này giúp Thánh Phaolô, khi viết cho Giáo đoàn Galata, có thể nhấn mạnh đến một cái gì đó không thể nào là thứ yếu: nhờ đó, khi nói đến tự do mà các vị Tông đồ khác ban cho ngài để truyền bá phúc âm hóa, ngài nhấn mạnh rằng các vị đã khuyên dụ chỉ có một điều duy nhất, đó là hãy nhớ đến người nghèo (cf Gal 2:10). Thật là hay, những gì mà các vị tông đồ đã nói sau khi xẩy ra cuộc chiến về ý hệ giữa Thánh Phaolô và các vị tông đồ, các vị đã đồng ý rằng: "cứ thế, cứ vậy và đừng quên người nghèo", tức là, chớ gì tự do của anh, với tư cách là một vị rao giảng trở thành một thứ tự do trong việc phục vụ người khác, chứ không phải cho bản thân của anh, làm theo ý của anh.
Tuy nhiên, chúng ta biết rằng một trong những quan niệm về tự do tân tiến tràn lan nhất đó là thế này: "tự do của tôi kết thúc ở chỗ bắt đầu tự do của bạn". Thế nhưng, ở đây lại mất đi mối liên hệ! Đó là một thứ nhãn quan có tính cách cá nhân chủ nghĩa. Trái lại, những ai đã lãnh nhận tặng ân tự do bởi Chúa Giêsu ban cho không thể nghĩ rằng tự do là ở chỗ tránh xa người khác, như thể họ là một thứ gì đó tai hại; nhân loại không thể nào bị coi như bị cầm giữ một mình mà bao giờ cũng thuộc về một cộng đồng nào đó. Chiều kích xã hội là những gì nền tảng đối với Kitô hữu, và nó giúp cho họ tìm kiếm công ích hơn là tư lợi.
Đặc biệt là trong giây phút lịch sử này đây, chúng ta cần tái nhận thức được chiều kích cộng đồng hơn là cá nhân của tự do: dịch bệnh này đã dạy cho chúng ta biết rằng chúng ta cần nhau, nhưng biết được điều này cũng chưa đủ; chúng ta cần chấp nhận nó một cách cụ thể rõ ràng, đi theo đường lối ấy hằng ngày. Chúng ta hãy nói và tin tưởng rằng người khác không phải là một thứ chướng ngại cho tự do của chúng ta, trái lại, họ là khả thể để hoàn toàn hiện thực nó. Vì tự do của chúng ta xuất phát từ tình yêu của Thiên Chúa và tăng trưởng trong yêu thương. Xin cám ơn anh chị em.
Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch kèm theo nhan đề và các chi tiết
nhấn mạnh tự ý bằng mầu