GIÁO HỘI HIỆN THẾ
2021
ĐTC Phanxicô - Giáo Lý về Thư Galata
Bài 6- Những nguy hiểm của Lề Luật
Xin chào anh chị em,
Thư Galata cho thấy một sự kiện lạ lùng khác nữa. Như chúng ta đã nghe thấy Thánh Phaolô nói rằng ngài đã trách móc Cephas hay Phêrô, trước cộng đồng ở Antiokia, vì tác hành của vị này đã tỏ ra không tốt đẹp gì. Những gì đã xẩy ra nghiêm trọng đến độ Thánh Phaolô cảm thấy buộc phải lên tiếng cùng Thánh Phêrô, bằng những ngôn từ dữ dội như thế chứ? Có lẽ Thánh Phaolô đã quá đáng chăng, trong việc để cho cá tính của mình lộ ra bất khả chế ngự? Chúng ta sẽ thấy không phải là vấn đề này, mà lại là những gì liên hệ giữa Lề Luật và tự do. Chúng ta cần phải thường xuyên trở lại với vấn đề này.
Khi viết cho giáo đoàn Galata, Thánh Phaolô đã cố ý đế cập đến tình tiết đã xẩy ra ở Antiokia trước đây. Ngài muốn nhắc nhở Kitô hữu của cộng đồng này rằng họ không tuyệt đối triệt để phải nghe theo những kẻ giảng dạy rằng cần phải được cắt bì, những gì làm cho họ "lệ thuộc Lệ Luật" cùng với tất cả mọi qui định của Lề Luật. Chúng ta nhớ là những thày dạy cực đoan bảo thủ này đã đến đó và đã gây ra rắc rối lầm lẫn, thậm chí còn làm cho cộng đồng này trở nên bất an. Mục tiêu của lời phê phán liên quan đến Thánh Phêrô đó là việc ngài tác hành khi ngồi xuống bàn. Đối với người Do Thái thì Lề Luật cấm không cho phép được ngồi ăn uống chung với những ai không phải là Do Thái. Thế nhưng chính Thánh Phêrô, ở một trường hợp khác, đã đến nhà của viên đại đội trưởng Corneliô ở Caesarea, dù biết rằng làm thế là ngài vi phạm Lề Luật. Do đó nên ngài đã xác minh rằng: "Thiên Chúa đã cho tôi hiểu rằng tôi không được gọi ai là thô tục hay dơ bẩn" (Tông Vụ 10:28). Khi ngài trở về Jerusalem, các Kitô hữu chịu cắt bì, thành phần trung thành với Luật Moisen, đã trách móc Thánh Phêrô về hành vi của ngài. Tuy nhiên, ngài đã tự biện minh như sau: "Tôi sực nhớ lại lời Chúa nói rằng: 'Ông Gio-an thì làm phép rửa bằng nước, còn anh em thì sẽ được rửa trong Thánh Thần'. Vậy, nếu Thiên Chúa đã ban cho họ cùng một ân huệ như Người đã ban cho chúng ta, vì chúng ta tin vào Chúa Giê-su Ki-tô, thì tôi là ai mà dám ngăn cản Thiên Chúa?" (Tông Vụ 11:16-17). Chúng ta hãy nhớ rằng bấy giờ Thánh Thần đã đến nhà của viên đại đội trưởng Cornelio khi Thánh Phêrô tới đó.
Một điều tương tự cũng đã xẩy ra ở Antiokia trước mặt Thánh Phaolô. Trước hết, Thánh Phêrô bấy giờ đang ăn uống với các Kitô hữu gốc dân ngoại chẳng có vấn đề gì; tuy nhiên, khi có một số Kitô hữu đã chịu cắt bì từ Jerusalem tới thành đó - những người gốc Do Thái - bấy giờ ngài ngưng không còn ngồi ăn uống như vậy nữa, vì ngài không muốn bị họ phê phán chỉ trích. Hãy coi chừng điều này, cái lỗi lầm của ngài là ở chỗ ngài lo bị phê bình chỉ trích, và muốn tạo một ấn tượng tốt đẹp. Đó là những gì hệ trọng trước mắt Thánh Phaolô, vì các người môn đệ khác đã bắt chước Thánh Phêrô, nhất là Barnabas, con người đã từng truyền bá phúc âm hóa dân thành Galata (cf Galata 2:13). Thánh Phêrô, khi làm như vậy, dù vô tình, cũng tỏ ra như bấp bênh làm sao ấy, không rõ ràng, chẳng minh bạch, thật sự đã tạo nên tình trạng chia rẽ bất chính trong cộng đồng này: "Tôi tinh sạch... Tôi đang theo đuổi chiều hướng này... Tôi cần phải làm như thế.... không thể làm như vậy được..."
Trong lời trách móc của mình - và đó là tâm điểm của vấn đề ấy - Thánh Phaolô sử dụng một từ ngữ giúp chúng ta có thể thấy được công trạng nơi việc phản ứng của ngài, đó là giả hình (cf Galata 2:13). Đó là một từ ngữ được lập lại một số lần: giả hình. Tôi nghĩ rằng tất cả chúng ta đều hiểu được ý nghĩa của nó.... Việc tuân giữ Lề Luật về phần các Kitô hữu đã dẫn đến tác hành giả hình mà vị tông đồ này đã muốn mãnh liệt quyết thắng đối đầu. Thánh Phaolô là một con người chính trực, ngài có những khiếm khuyết của mình - nhiều khiếm khuyết ... với cá tính dữ dằn - thế nhưng ngài là người chính trực. Giả hình là gì? Khi chúng ta nói "Hãy coi chừng, người này là một kẻ giả hình", thì chúng ta đang muốn nói gì thế? Giả hình là gì? Có thể gọi nó là nỗi sợ hãi sự thật. Kẻ giả hình là người sợ sự thật. Thà giả vờ còn hơn là tỏ ra chính bản thân mình. Nó như thể son phấn cho linh hồn, làm đẹp cho hành vi cử chỉ của anh chị em, tiến hành làm sao cho có ấn tượng: đó không phải là sự thật. "Không, tôi sợ tỏ mình ra là ai...", tôi sẽ làm cho mình dễ thương bằng việc tác hành như thế. Việc giả vờ là những gì dập tắt đi lòng can đảm dám công khải nói những gì là chân thật; và vì thế mà trách nhiệm buộc phải luôn nói sự thật, ở bất cứ nơi đâu và bất chấp mọi sự là những gì dễ bị bỏ qua lắm. Việc giả vờ dẫn đền những sự thật nửa vời. Những sự thật nửa vời là một thứ giả mạo, vì sự thật là sự thật hay không phải là sự thật. Những thứ sự thật nửa vời là đường lối tác hành không chân thực. Như tôi đã nói, chúng ta thích giả vờ hơn là tỏ bản thân mình ra, và việc giả vờ này dập tắt đi lòng can đảm dám công khai nói sự thật. Như thế là chúng ta đào thoát khỏi nhiệm vụ - đó là mệnh lệnh bao giờ cũng phải nói sự thật; phải tỏ ra chân thực, ở chỗ nói sự thật ở khắp nơi bất chấp mọi sự. Trong môi trường của những giao tiếp liên cá thể có tính cách hình thức bề ngoài thì thứ vi khuẩn giả hình này dễ dàng lây lan. Nụ cười như thế đó lại không xuất phát từ cõi lòng. Có vẻ như tác hành tốt lành với hết mọi người đấy mà là chẳng với ai hết.
Trong Thánh Kinh, có một số trường hợp tính chất giả hình bị thách đố. Một chứng từ tuyệt vời chống lại giả hình đó là chứng từ của vị lão thành Eleazar, vị đã được yêu cầu giả vờ ăn thịt được cúng tế cho các thần linh ngoại giáo để cứu lấy sinh mạng của ông, tức là ông giả vờ ăn nó thôi chứ thật ra ông lại không ăn. Hoặc ông giả vờ ăn thịt heo nhưng bạn bè của ông đã dọn cho ông một thứ khác để ăn. Tuy nhiên, con người kính sợ Chúa này - một con người không phải mới 20 tuổi đầu - đã trả lời rằng: "Việc vờ vịt này không xứng đáng với thời điểm sống của chúng tôi đây, kẻo nhiều người trẻ cho rằng Eleasar 90 tuổi này mà còn theo ngoại giáo. Rồi bởi tôi đã giả vờ mà ham sống thêm một ít lâu nữa, nên họ bị tôi đánh lừa, còn tôi thì chuốc lấy vết nhơ và ô nhục cho tuổi già" (2Macabê 6:24-25). Một con người chân thực: ông đã không chọn đường lối giả hình! Thật là một tình tiết tuyệt vời để ngẫm nghĩ về việc tách bản thân chúng ta cho khỏi những gì là giả hình! Cả các Phúc Âm nữa cũng cho thấy những trường hợp Chúa Giêsu nặng lời trách móc những ai có vẻ công chính bề ngoài, nhưng trong lòng lại đầy những giả dối và gian ác (cf. Mt 23:13-29). Nếu hôm nay anh chị em có giờ thì hãy mở đoạn 23 Phúc Âm Thánh Mathêu ra mà xem, để thấy được bao nhiêu lần Chúa Giêsu nói "giả hình, giả hình, giả hình", đó là những gì về cách thức giả hình.
Thành phần giả hình là những con người giả bộ, tô điểm và lừa đảo vì họ sống bằng một thứ mặt nạ phủ khuôn mặt của họ và không đủ can đảm để đối diện với sự thật. Vì thế mà họ không thể nào thực sự yêu thương: kẻ nào giả hình thì không biết yêu thương. Họ chỉ sống cho cái tôi của họ và không đủ can đảm để tỏ ra cho thấy tâm can minh chính của họ. Có nhiều trường hợp giả hình ra tay hoạt động. Nó thường ẩn nấp nơi chỗ làm việc, khi mà có ai đó như thể thân tình với bạn bè của họ, đồng thời lại đâm sau lưng những người ấy bởi cạnh tranh. Trong chính trường thì không phải là bất thường có những kẻ giả hình, công cộng thì sống khác, tư riêng lại sống khác. Giả hình ở trong Giáo Hội là những gì ghê tởm; tiếc thay, giả hình lại hiện hữu trong Giáo Hội và có nhiều Kitô hữu giả hình và nhiều vị thừa tác giả hình. Chúng ta không bao giờ được quên những lời Chúa nói: "Những gì các con nói chỉ là 'có' hay 'không'; ngoài ra đều là xấu xa" (Mathêu 5:37). Hôm nay, thưa anh chị em, chúng ta hãy nghĩ đến vấn đề giả hình bị Thánh Phaolô lẫn Chúa Giêsu lên án: giả hình. Chúng ta đừng sợ sống chân thực, nói sự thật, nghe sự thật, tuân hợp bản thân với sự thật, để chúng ta có thể yêu thương. Kẻ giả hình không biết yêu thương là gì hết. Tác hành khác với những gì là chân thực tức là tác hại đến mối hiệp nhất của Giáo Hội, mối hiệp nhất như chính Chúa nguyện cầu. Xin cám ơn anh chị em.
Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch kèm theo nhan đề và các chi tiết
nhấn mạnh tự ý bằng mầu