-7-

Thực Hiện Sống Đạo: Tỉnh Thức Nguyện Cầu

Mục tiêu Kitô hữu sống đạo là để đạt đến tầm vóc viên trọn của Chúa Kitô là đầu, tức là để trở nên xứng đáng làm con Thiên Chúa, như Chúa Kitô đã được Cha tuyên nhận Người là Con yêu dấu của Cha, đẹp lòng Cha mọi đàng.

            Và để đạt được mục tiêu sống đạo này nơi Kitô hữu là chi thể của Chúa Kitô, Chúa Thánh Thần chính là tác nhân, bằng các Linh Ân của mình, làm cho Kitô hữu thực hiện những tác động thần linh Tin, Cậy, Mến, hoàn toàn xứng hợp với thiên chức của họ là thành phần con cái Thiên Chúa.

            Là con cái Thiên Chúa, được thông phần sự sống thần linh của Ngài, Kitô hữu muốn trưởng thành theo tầm vóc viên trọn của Chúa Kitô là đầu, còn phải được nuôi dưỡng bằng Thánh Thể của Chúa Kitô, cũng như phải được khuôn đúc theo hình ảnh của một Chúa Kitô Tử Giá, một Chúa Kitô Tử Giá là hiện thân đích thực và trọn vẹn của Cha trên trời, Đấng yêu thương trọn hảo.

            Phần Kitô hữu, vì đã được sinh lại bởi trên cao, bởi Thần Linh, muốn đạt đến tầm vóc viên trọn của Chúa Kitô là đầu, họ cần phải ngoan ngoãn theo tác động dẫn dắt của Chúa Thánh Thần là Đấng ngự trong nội tâm của họ, nghĩa là họ phải luôn luôn lắng nghe tiếng gió và để cho gió muốn thổi đi đâu thì thổi, bằng một tâm hồn hoàn toàn đơn sơ và tận tuyệt phó thác, không cần biết gió từ đâu đến và sẽ đi đâu.

            Lắng nghe tiếng gió không phải là thái độ tỉnh thức của Kitô hữu trong cuộc đời sống đạo, và để cho gió muốn thổi đi đâu thì thổi cũng không phải là tuyệt đỉnh nguyện cầu nơi Kitô hữu hay sao?

            Về phương diện thực hành, nếu trình độ sống đạo cao nhất là liên lỉ kết hợp với Thiên Chúa, thì cầu nguyện và kết hợp với Chúa hơi khác nhau. Ở chỗ, cầu nguyện là đường dẫn Kitô hữu đến việc kết hợp với Chúa. Có thể nói cầu nguyện là khát khao Chúa, trong khi kết hợp là chiếm được Chúa, là no thỏa Chúa.

            Tuy nhiên, còn sống trên đời này Kitô hữu không thể nào hoàn toàn chiếm được Thiên Chúa, tuyệt đối no thỏa Thiên Chúa. Do đó, cuộc sống đạo của Kitô hữu trên trần gian này chính là một cuộc đi tìm kiếm Thiên Chúa, là một hành trình Đức Tin cho tới khi đạt đến cùng đích của mình là Thiên Chúa.

            Tuy nhiên, liên lỉ kết hợp với Chúa không phải chỉ là việc liên lỉ nhớ đến Chúa bằng trí khôn của mình. Kinh nghiệm cho thấy, chính lúc cố tình phạm tội là lúc nhớ đến Chúa nhất, nghĩa là lúc biết điều mình sắp làm hay đang bị cám dỗ làm là có tội, là không hợp với ý muốn của Thiên Chúa, là sẽ làm mất lòng Chúa.

            Liên lỉ kết hợp với Chúa cũng không phải là linh cảm thấy Chúa hiện diện nơi mình, hay là nhận ra Chúa nơi các tạo vật hoặc qua những biến cố của cuộc đời. Bởi vì, thực tế sống đạo cũng cho thấy có những lúc Kitô hữu khô khan nguội lạnh, không còn cảm thấy Chúa nữa, thậm chí còn hồ nghi ngay cả đến việc hiện hữu và căn tính của Thiên Chúa. Đó là trường hợp Kitô hữu bị thử thách về đức tin được gọi là đêm tối tăm.

            Tuy nhiên, dù có trải qua đêm tối tăm khủng khiếp mấy đi nữa, thậm chí như Chúa Kitô trên thập giá đã phải than lên: "Cha ơi, sao Cha bỏ Con" (Mt.27:46), Người vẫn không thôi cầu nguyện: "Tôi khát" (Jn.19:28), và vĩnh viễn gắn bó với Thiên Chúa: "Lạy Cha, Con xin phó linh hồn Con trong tay Cha" (Lk.23:46).

Nếu kết hợp với Thiên Chúa là vâng theo ý của Ngài, là làm theo ý của Ngài thì cầu nguyện là khao khát làm đẹp lòng Thiên Chúa là Cha của mình. Chính vì luôn luôn khao khát làm đẹp lòng Cha của mình và chỉ có một khát vọng duy nhất là làm đẹp lòng Cha của mình, nên Kitô hữu dễ dàng nhận ra Cha của họ trong mọi sự.

            Kitô hữu sẽ dễ dàng nhận ra Cha của họ qua những gì Ngài không muốn, dù tự bản chất của nó lành mạnh hay không có tội, để tránh lánh kẻo làm mất lòng Cha. Họ sẽ mau chóng nhận ra Cha của họ nơi những gì Ngài ưng ý và mong  muốn, dù nhỏ mọn mấy đi nữa, khó mấy đi nữa, để làm theo cho đẹp lòng Ngài. Họ sẽ nhận ra Cha của họ tỏ tường nhất và trọn vẹn nhất, nơi những gì làm họ trái ý, nơi những gì làm khổ đau họ để tuân phục và nên một với Ngài.

            Đạt đến một trình độ cầu nguyện là khao khát làm đẹp lòng Cha mình và chỉ có một khát vọng duy nhất là làm đẹp lòng Cha của mình như thế, Kitô hữu đã đạt đến một trình độ khó nghèo trong tinh thần cũng là một trình độ thanh sạch có thể thấy Thiên Chúa (x.Mt.5:3,8).

            Trình độ cầu nguyện rỗng không mà tinh tuyền này nơi tâm hồn Kitô hữu là tình trạng đầy Thiên Chúa (x.Eph.3:19;1:23), đầy đến nỗi, càng ngày Kitô hữu càng siêu thoát, càng không còn thiết một sự gì trên thế gian này nữa (Phil.3:8), dù chúng có được phép làm hay có lợi (x.1Cor.6:12;10:23), thậm chí chúng có tốt lành mấy đi nữa, trái lại, không gì có thể lôi kéo họ ra khỏi tình họ yêu mến Thiên Chúa (x.Rm.8:39), một mình Ngài là đủ cho họ, là tất cả của họ (x.Col.3:11; 1Cor.15:28), hơn nữa, tình yêu Chúa còn trở thành chính lẽ sống của họ, thành động lực thúc đẩy họ làm mọi sự (x.2Cor.5:14).

            Nếu đam mê nhục dục và tính mê nết xấu nơi con người là nội công của các chước cám dỗ và là chính dịp tội (x.Mt.5:28-30) làm cho họ dễ dàng và không ngừng sa ngã mất lòng Chúa, thì niềm khát vọng Thiên Chúa liên lỉ và duy nhất này nơi Kitô hữu cũng là yếu tố không thể thiếu, là điều kiện thiết yếu cho tác động của Chúa Thánh Thần nơi họ, để Ngài có thể làm vọt lên trong họ mạch nước sự sống đời đời (x.Jn.4:14).

            Cầu nguyện tự bản chất là niềm khát khao Thiên Chúa như thế nên Kinh Lạy Cha, với 3 ước nguyện trực tiếp đối với Cha ở phần đầu kinh, và với 3 khẩn nguyện gián tiếp với Ngài ở phần cuối kinh, mới đúng là mẫu mực tuyệt hảo của lời cầu nguyện cũng như của việc cầu nguyện. Việc đọc kinh của thành phần Kitô hữu đã đạt đến trình độ nguyện cầu chiêm niệm thì chỉ là những lời than khôn tả (x.Rm.8:26) được phát ra từ tấm lòng đầy khát vọng Thiên Chúa dưới tác động của Chúa Thánh Thần (x.Rm.8:26), chứ không còn là những lời lẽ phát xuất từ ý thức có tính cách tôn giáo để giúp cho mình dễ cầu nguyện và suy thêm về Thiên Chúa. 

            Thật thế, cầu nguyện đến độ chiêm niệm là một trình độ cầu nguyện không cần đến việc nghĩ tưởng của trí khôn, một trình độ không còn phải suy tư vất vả để phác họa cho mình một Thiên Chúa vô hình không thể thấu đạt bằng ý niệm tự nhiên, kể cả bằng kiến thức thần học, một trình độ cầu nguyện cũng không cần phải độc thoại dài dòng ngôn từ mới yên trí là cầu nguyện (x.Mt.6:7), mà là một trình độ cầu nguyện bằng chính tấm lòng của mình (x.Mt.15:8-9; Is.29:13), nơi "Thiên Chúa là Thần Linh" (Jn.4:24) ngự trị.

            Tuy nhiên, để có thể luôn luôn khao khát Thiên Chúa và chỉ khao khát một mình Thiên Chúa mà thôi, nghĩa là để đạt đến một trình độ nguyện cầu chiêm niệm tuyệt hảo, một trình độ cầu nguyện bằng chính tấm lòng của mình, nơi Thiên Chúa ngự trị, Kitô hữu chẳng những phải được thanh tẩy cho xứng đáng, mà còn cần tỉnh thức nữa mới được. Ở chỗ, họ phải thực hiện việc cầu nguyện như Chúa Kitô đã căn dặn là: "Vào phòng (nội tâm của mình), đóng cửa (giác quan, tưởng tượng và xúc cảm nhất thời) của mình lại mà âm thầm (khát vọng và chiêm ngắm hơn là ồn ào nhiều lời lắm miệng) cầu với Cha của mình" (Mt.6:6).

            Kinh nghiệm sống đạo đã cho thấy rất rõ về thực trạng cầu nguyện cần phải tỉnh thức này. Nghĩa là, nếu không tỉnh thức Kitô hữu không thể nào cầu nguyện được, mà hậu quả là, họ lại còn có thể sa chước cám dỗ một cách dễ dàng, dù có sốt sắng đến đâu đi nữa.

            Không phải hay sao, khi nghe Chúa Kitô tiên báo việc mình sẽ chối Người, thánh Phêrô đã không thề thốt với Chúa hết sức mãnh liệt (x.Lk.22:31-34), để rồi đã thực sự trắng trợn và phũ phàng chối bỏ Thày mình 3 lần (x.Lk.22:54-61), chỉ vì không cầu nguyện với Thày trước giờ tử nạn của Người (x.Lk.22:40). Thế nhưng, thánh Phêrô làm sao có thể cầu nguyện với Thày của mình như lời Người kêu gọi được khi mà thánh nhân bấy giờ "buồn ngủ (đến nỗi) không thể mở mắt ra" (Mt.26:43).

            Vậy, để có thể cầu nguyện và cầu nguyện một cách sốt sắng, về phương diện tiêu cực, ít ra Kitô hữu phải tỉnh thức đề phòng tất cả những gì gây chia trí cho mình, khiến cho việc cầu nguyện bị cản trở cách nào, cả bề trong lẫn bề ngoài.

            Về bề ngoài, trong ngày sống hết sức giữ gìn giác quan, nhất là thị giác và thính giác, chỉ nhìn hay nghe những gì thật sự cần và đáng mà thôi, để tránh những hình ảnh tái diễn trong lúc đọc kinh chỉ vì giác quan đã được thả lỏng trước đó. Còn về bề trong, cố giữ mình điều độ trong tất cả mọi sinh hoạt, đừng ham hố gì quá, để tránh những thu hút mung lung, khiến đọc kinh lấy lệ, cho nhanh, cho kịp, kẻo nhỡ những cái hào hứng đang chờ; kể cả những việc phận sự phải làm cũng đừng quá lo lắng như Matta (x.Lk.10:41), trái lại, làm gì thì làm cũng "chỉ có một điều cần" (Lk.10:42) là gắn bó với Chúa thôi.

Tuy nhiên, để có thể vừa làm việc vừa gắn bó với Chúa, gắn bó đến nỗi tất cả mọi hoạt động của người Kitô hữu này biến thành việc cầu nguyện, và đến nỗi sau khi ngưng hoạt động để chính thức giờ cầu nguyện, Phụng Vụ hay đọc kinh, Kitô hữu không cần phải bình tâm lại rồi mới có thể bắt đầu cho khỏi bị chia trí. Sau đây là mấy gợi ý Thực Hành Sống Đạo để nỗ lực gắn bó với Thiên Chúa là Cha trên trời của mình trong mọi nơi và mọi lúc.

Gợi ý thực hiện sống đạo thứ nhất là dâng cả một ngày sống cho Thiên Chúa, để tất cả mọi việc mình làm và từng việc mình làm, dù trong tư tưởng, lời nói hay tác hành, đều chỉ làm vì Chúa, trong Chúa và cho Chúa mà thôi. Như thế, cho dù trong ngày có không nhớ đến Chúa nhiều, song cũng không có ý hướng xấu nơi sinh hoạt thường nhật, thì tất cả mọi việc Kitô hữu làm, dù lớn hay nhỏ, thiêng liêng hay tự nhiên, đều có công và đáng thưởng trước mặt Chúa, nghĩa là làm cho Ơn Nghĩa Chúa lớn lên trong mình.

Gợi ý thực hiện sống đạo thứ hai là dâng mỗi việc làm cho Chúa, ít là trước khi làm các việc chính, như trước khi ăn, học, chơi, nhất là trước việc nào mình thấy thường quên Chúa nhất, theo tự nhiên nhất. Dâng việc làm trong sinh hoạt thường nhật cho Chúa bằng cách nhắc lại ý hướng làm vì Chúa và cho Chúa của mình. Bởi vì, kinh nghiệm cho thấy, đam mê nết xấu sẽ gieo cỏ lùng vực là những ý hướng xấu vào các công việc làm, nhất là những việc lành phúc đức, thành mất lòng Chúa.

Gợi ý thực hiện sống đạo thứ ba là làm việc một cách khoan thai bình thản, đừng để mình bị công việc lôi cuốn và chi phối, đến nỗi gặp trái ý một chút là bất nhẫn, bất an, bất bình, trái lại, hoàn toàn làm chủ công việc, hết giờ là thôi ngay, để khỏi phải vội vàng hấp tấp bắt tay vào việc khác, không còn lòng trí nào nhớ đến Thiên Chúa là cùng đích của việc mình làm nữa.

Gợi ý thực hiện sống đạo thứ bốn là làm những gì trái với ý thích tự nhiên của mình, để tập làm chủ mình lẫn công việc mình làm. Chẳng hạn cái gì mình cảm thấy đang ham thích, đang bị thu hút, thì không làm nữa hay đừng làm ngay, trái lại, cái gì mình không ưa thích hay không vừa ý của mình, thì nhất định cố làm và bắt mình phải làm. Đây cũng là việc thực hiện sống đạo bằng những hy sinh bỏ mình vậy.

Gợi ý thực hiện sống đạo thứ năm là năng nhớ đến Chúa bằng những lời than thở nồng nàn mến yêu. Để giúp cho mình dễ nhớ đến Chúa, có thể dùng đồng hồ đeo tay có năng phận (function) báo hiệu từng giờ (hourly chime), và mỗi khi nghe tiếng đồng hồ thì dừng việc một chút hay vừa làm việc vừa hướng về Chúa.

            Gợi ý thực hiện sống đạo thứ sáu là liên kết việc làm của mình với việc làm của Chúa Giêsu xưa. Như mỗi khi khát thì nhớ đến cơn khát hấp hối trên thập giá của Chúa Giêsu (x.Jn.19:28), khi nằm ngủ hay nghỉ thì nhớ đến xác của Người nằm trong mồ đá (x.Mt.27:60) v.v.

Gợi ý thực hiện sống đạo thứ bảy là "làm như Thày đã làm" (Jn.13:15). Nếu Chúa Kitô là Con Thiên Chúa đã chay tịnh và không chỉ vì đói mà ăn (x.Mt.4:1-4), thì Kitô hữu cũng không sống theo bản chất tự nhiên.