-6-

"Hồn Nhỏ"

TÊRÊSA HÀI ĐỒNG GIÊSU:

Nhà Truyền Giáo và Tiến Sỹ

Lm. Chu Quang Minh, SJ

Phó Tổng Linh Hướng Đạo Binh Hồn Nhỏ Việt Nam Hải Ngoại

C

ó nhiều trùng hợp giữa tâm tình của bà Margarita và tâm tình của "Hồn Nhỏ Tiên Phong" Têrêsa Hài Đồng Giêsu. Nếu Têrêsa luôn nói rằng mình bé nhỏ thì trong Thông Điệp Tình Yêu Nhân Hậu Gửi Các Hồn Nhỏ, Margarita cũng thường xuyên cảm nghiệm thấy sự bé nhỏ yếu đuối nơi mình. Cuộc đối thoại giữa Chúa và Margarita ngày 17.6.1973 diễn tiến như sau:

            - Tâm hồn con nặng nề, rất nặng nề. Lạy Chúa, con yêu mến Chúa. Con yêu mến Chúa trong sự tối tăm nhất đang bao phủ hồn con; con yêu Chúa trong đức tin, đức cậy, và đức mến. Lạy Chúa, Chúa ở đâu?

            - Cha ở trong sự bình an của con, cũng là của Cha.

            - Trong lúc này con có nhiều điều để dâng lên Chúa và con quá mệt mỏi.

            - Đó là sự khiêm hạ trong con làm Cha yêu thích. Vừa đây, con đã thấy sự nhã nhặn của Giêsu con, Ngài đã muốn liên kết hoa nhỏ được giấu kín vào với vinh quang của "hoàng hậu" bé nhỏ của Ngài. Con như một đứa nhỏ thấy cái gì cũng đơn giản và sự đơn hèn của con không hiểu được vinh dự Cha đã làm cho con.

Một linh mục vô tình gài một hoa cúc nhỏ vào lỗ thủng ở chiếc màn trắng vì ngài không tìm ra vật khác để che lỗ thủng đó, đây là màn treo trên bàn thờ chị thánh Têrêsa, nơi đặt Thánh Thể.

            - Lạy Chúa, con quá tầm thường bé nhỏ, còn Chúa quá ư tốt lành. Dầu thế con cảm thấy buồn sầu, bạc nhược, hoàn toàn đuối kiệt. một sức nặng lớn lao đang đè trên lòng con.

            - Con hãy nhìn Cha và nghĩ tưởng về Cha, hãy chia sẻ cùng Cha. Cha đang nghỉ trong lòng con. Chỗ trống trong con, Cha lấp đầy bằng tình yêu của Cha. Sáng nay Cha đã nói qua tôi tớ của Cha, và tâm hồn con là bạn của Cha đã nhảy mừng với niềm vui trong sạch. Nhưng con biết hoa hồng nào cũng có gai. Bên cạnh ủi an mà hôm nay các con nhỏ đã dâng cho Cha với lòng sốt sáng, thì Cha đã chịu biết bao xúc phạm do các linh hồn khác đã xa Cha vì tội lỗi. Nỗi đau khổ này từ trái tim Cha chuyển qua trái tim con. Con hãy đến cùng kẻ sợ sệt và nói với họ là Cha của họ đang chờ đợi họ.

Nhân dịp kỷ niệm 20 năm thành lập Đạo Binh Hồn Nhỏ Hải Ngoại, bài này tìm hiểu về hai tước hiệu của Thánh Nữ Têrêsa Hài Đồng Giêsu, đó là: Bổn mạng các xứ Truyền giáo, và Tiến Sỹ Hội Thánh. Từ đó tìm hiểu tại sao Thánh nữ lại là "Hồn nhỏ tiên phong?".

I.       BỔN MẠNG CÁC XỨ TRUYỀN GIÁO

T

hánh Nữ Têrêsa Hài Đồng Giêsu là Bổn Mạng Các Xứ Truyền Giáo vì hai điểm, đó là ý hướng truyền giáo bao trùm cả nhân loại, và can đảm làm nhiều việc anh hùng, không phải vì việc đòi hỏi nhiều sức lực mà đòi hỏi nhiều ý chí, lại kéo dài suốt tháng này qua năm nọ.

1. Ước vọng truyền giáo nơi Têrêsa.

Tuy cần phải làm, nhưng không thể làm mà không có ý nghĩ về việc muốn làm trước, như không thể làm cái bánh hay mảnh vườn trồng rau, nếu không nghĩ trước tới bột, dầu, hay cuốc, xẻng, v.v. Vậy trước khi Têrêsa làm việc truyền giáo thì Chị đã có những tâm tình và ước vọng về truyền giáo. Nếu tâm tình và ước vọng nhỏ bé thì việc truyền giáo thành nhỏ bé, ích lợi cho ít linh hồn, trái lại nếu tâm tình và ước vọng mênh mông thì việc truyền giáo có kết quả mênh mông, ích lợi cho nhiều linh hồn. Thật ra chỉ duy một mình Chúa cứu các linh hồn, nhưng khi một người "cứu các linh hồn" tức là người này có tình thương theo gương Chúa, tan hòa tình thương nhỏ bé của mình vào Tình Thương mênh mông của Chúa, nên Chúa cứu nhiều linh hồn do sự kết hợp thương yêu này.

Têrêsa là bổn mạng các xứ truyền giáo vì tâm tình và ước vọng truyền giáo của Chị thật mênh mông như chính Chị viết lại:

"Lạy Chúa Giêsu, được hân hạnh là bạn trăm năm của Chúa, hân hạnh là chị Dòng Kín, hân hạnh "phối hiệp cùng Chúa để sinh sản nhiều linh hồn", chính ra con phải lấy bấy nhiêu hân hạnh làm quá đủ. Nhưng con cảm thấy lòng còn ước ao nhiều điều khác nữa, như ước ao làm lính cảm tử để bênh đỡ Giáo Hội; ước ao làm Linh mục, ước ao làm Tông đồ, ước ao làm Tiến sỹ, và sau hết ước ao làm thánh Tử đạo.

Con ước ao làm nổi những việc rất anh hùng.

Con cảm thấy mình có can trường như một tinh binh Thánh giá thuở xưa, và để bênh đỡ Giáo Hội, con ước ao cái chết vinh dự ở chốn sa trường, một hồng phúc cao thượng trọng vọng lắm!

Con ước ao biết dẫn đàng chỉ lối cho các linh hồn như các Tiên tri, như các Tiến sỹ.

Con ước ao chạy rảo khắp năm châu bốn bể để rao giảng Danh Chúa, để dựng cao ngọn cờ Thánh Giá khải hoàn trên các miền dân ngoại. Nhưng lạy Chúa Giêsu, con chưa lấy làm đủ khi chỉ giảng đạo cho một dân, hay truyền giáo cho một nước thôi. Con ước ao "ĐỒNG THỜI giảng đạo cho khắp thế giới, cả những đảo hưu quạnh chơ vơ giữa trùng dương muôn dặm bát ngát".

Con ước ao cuộc đời Tông đồ chẳng phải là ít năm thôi, mà là đi mở Nước Chúa từ thuở khai thiên lập địa cho đến ngày nay và từ nay cho đến tận thế!... Ngày nay Chúa lại gợi lên trong lòng con những nguyện vọng khác to tát hơn cả vũ trụ hoàn cầu to tát!"

(Một Tâm Hồn, quyển I, theo Kim Thiếu dịch, trang 271-272).

Từ ước vọng truyền giáo mênh mông, Chị Thánh đi tới việc ước ao sống giữa địa điểm truyền giáo, và khi thân xác bị giới hạn vào một nơi thì tâm tình của Chị trải rộng tới muôn nơi. Chị ước ao tới để làm việc truyền giáo bằng đời sống cầu nguyện, đó là Nhà Kín Sàigòn, từ đó đi tới ước ao ở tại Nhà Kín Hànội.

Trong tác phẩm "Chị Thánh Têrêsa Hài Đồng Giêsu", Lm. Hồng Phúc, CSsR, ghi lại rằng ngày 25.6.1862, Mẹ Philomène, chị Saint-Xavier và năm thỉnh sinh Việt Nam dọn về Nhà Kín ở số 33 đường Cường Để. (Như vậy, Nhà Kín Sàigòn được lập sau Nhà Kín Lisieux 8 tháng, vì Nhà Lisieux được lập ngày 15.10.1861). Từ đây, Đan Viện mới dưới sự bảo trợ của Thánh Cả Giuse...đã trở nên một tổ ấm, ngày đêm vang dội tiếng cầu kinh. Nhà dòng thu hút rất nhiều thiếu nữ, kể cả ngoại quốc, như chị Anne du Sacré-Coeur, gốc Bồ Đào Nha, vào Nhà Kín Sàigòn năm 1874, sau đó được sang Nhà Kín Lisieux 12 năm, mà 7 năm chung sống với Chị Têrêsa.  Chị Anne trở lại Sàigòn năm 1895, hai năm trước khi Têrêsa qua đời. Mặc dầu ngàn dặm xa cách, các Nữ tu Dòng kín Sàigòn và Lisieux vẫn giữ liên lạc mật thiết. Chị Anne du Sacré Coeur là gạch nối để tạo nên sự thông cảm giữa hai Nhà.

Têrêsa có lòng sốt sáng tông đồ vì từ nhỏ Chị đã được đọc tạp chí Truyền Giáo. Céline cho biết lúc lên 14 tuổi, Têrêsa đã có lần nghĩ đến việc làm nữ tu Hội Truyền Giáo Paris. Một hôm đọc báo Truyền Bá Đức Tin, Chị kêu lên:

"Tôi cảm thấy có một mối ước vọng mãnh liệt đi làm Thừa sai... Nhưng thôi, tôi sẽ vào Dòng Kín", và Chị đã vào Dòng Kín lúc 15 tuổi để chịu đau khổ và cứu nhiều linh hồn hơn".

Trong tinh thần đường thơ ấu với lòng ước vọng sống mất tăm trong sa mạc tình yêu, Têrêsa rất mong muốn được qua Việt Nam sống trong Đan Viện Sàigòn. Chị viết trong Truyện Một Linh Hồn:

"Từ ngày bước chân vào Dòng Camêlô, tôi hằng tưởng rằng nếu Chúa Giêsu không đem tôi về Trời sớm thì số phận tôi sẽ giống như chim bồ câu của ông Noe... một ngày kia Chúa sẽ mở cửa sổ tàu và bảo tôi bay đi một chỗ thật xa...".

Chị đã cầu nguyện và liên lạc với Mẹ Philomène là Bề Trên Đan Viện Sàigòn. Có một lúc các bề trên có dự tính cho hai chị Pauline và Céline đi truyền giáo, nhưng công việc bất thành, chỉ còn Têrêsa là ứng viên. Mẹ Marie Gonzague cho Chị biết Chị có ơn gọi đi truyền giáo, chỉ tại sức khoẻ nên chưa thực hiện được. Nhà Kín Sàigòn còn lưu giữ một bức thư Chị Têrêsa viết cho chị Anne du Sacré-Coeur và một chiếc "Stola" do chính tay Chị vẽ để tặng Mẹ Philomène. Chị Têrêsa chắc cũng đã tìm hiểu Việt Nam, học được ít tiếng với chị Anne. Trong các bức hình chụp tháng 7 năm 1895, như hình chụp chung tu viện trước phòng giải trí, hay hình chụp cạnh nhà giặt, đều có chị Anne bên cạnh Têrêsa. Chị Anne đã rời Lisieux để trở về Sàigòn ngày 29.7.1895.

Khi Dòng kín Sàigòn thiết lập Đan-viện Hànội tháng 10.1895 thì Têrêsa được chỉ định để sang sống trong tu viện của sông Hồng. Các bề trên tưởng rằng phong thổ Hànội hợp cho Chị hơn là thời tiết nóng bức Sàigòn. Ở chương IX trong truyện Một Tâm Hồn và trong thư gửi cha Roulland, Chị nói nhiều đến Hànội. Chị đã chết trước và như có linh cảm nên Chị đã nói: "Sau khi chết, tôi sẽ đi Hànội". Nhà Kín Hànội ở đường Đào Duy Từ, gần Đền Văn Miếu. Trên lối dẫn vào cung thánh Nguyện đường, có tượng Thánh nữ xinh đẹp, đứng trang nhiêm giữa hoa nến dân chúng đến dâng cúng và cầu nguyện, họ coi Chị như vị Thánh của quê hương. Có hàng chữ lớn, xếp theo hình vòng cung, ghi lại lời Chị Thánh: "Après ma mort, j'irai à Hanoi" (theo sách dẫn, trang 156-157 và 161-164).

Tương tự như "Hồn Nhỏ Tiên Phong Têrêsa", Margarita diễn tả trong "Thông Điệp" những ước vọng thật cao đẹp, liên hệ đến cả thế giới, như ngày 18.7.1966: "Cảm thấy sự hiện diện yêu dấu trong tôi":

            - Ôi Chúa Giêsu con! Con ước ao yêu mến Chúa tha thiết để đền bù cho những người không yêu mến Chúa! Ước chi tâm hồn con mở rộng đến nỗi chứa đựng được tất cả tình yêu của thế giới!

            - Tất cả tình yêu của thế giới à? Thì là chính Cha đó con. Mà vì Cha ở trong con, nên con có tất cả tình yêu của thế giới. Và những ai tiếp nhận Cha cũng có được tất cả tình yêu của thế giới...

Ước vọng là điều quan trọng trước tiên, cũng như muốn xây nhà thì trước tiên phải vẽ sơ đồ, có ý nghĩ chính xác, chứ không bồng bột theo hứng. Nhưng sau khi có sơ đồ thì phải thực hiện, nếu không thì tuy hình vẽ đẹp nhưng gia đình vẫn không có nhà để ở.

2. Nếp sống Truyền giáo nơi Têrêsa.

Têrêsa viết: "Chính sự cầu nguyện và hy sinh làm nên tất cả sức mạnh của con". Là Bổn Mạng Các Xứ Truyền Giáo vì khi Chị sống ở một nơi, làm một việc, thì Chị cầu nguyện và hy sinh cho mọi người, liên kết với cả nhân loại trong quá khứ, hiện tại, cũng như trong tương lai, cho đến tận thế.

a.         Têrêsa cầu nguyện không ngừng:

            Việc làm đầu tiên để loan truyền giáo điều "Mến Chúa, yêu người" là cầu nguyện. Sự cầu nguyện cần phải "hết lòng, hết linh hồn, hết trí khôn" (Mt. 22:37).

Có nhiều bằng chứng về nếp sống cầu nguyện thâm sâu của Hồn Nhỏ Têrêsa. Nói "nếp sống" chứ không nói "việc cầu nguyện", vì nếp sống là thói quen liên tục ngày đêm, còn việc làm thì có lúc làm lúc không. Chẳng hạn trong mùa Chay nọ có chị tập sinh nằm mơ thấy một chị bạn muốn vào Dòng Kín, nên xin phép Têrêsa là Giáo tập để viết thư khích lệ chị bạn này. Qua chỉ thị của Mẹ Bề trên, Têrêsa bảo chị tập sinh rằng cầu nguyện thì tốt hơn là viết thư. Sau đó chị bạn đã vào Dòng kín thật. Khi nhớ tới kinh nghiệm này Chị Thánh viết:

"Một phép lạ về ơn thánh sủng, phép lạ Chúa làm vì lời cầu nguyện sốt sáng của một chị nhà Tập! Mạnh mẽ thay lời cầu nguyện!...

Cầu nguyện để được nhận lời thì không cần đọc trong sách kinh này kinh nọ đã soạn sẵn cho một trường hợp đặc biệt. Nếu phải làm như thế mới là cầu nguyện thì con thật đáng phàn nàn! Trừ sách Nhật Khóa mà con hèn mọn chẳng xứng đáng nhưng được hân hạnh đọc hàng ngày, thì con không còn can đảm để đọc các kinh rất hay, rất sốt sáng trong các sách. Nếu phải đọc thì con bị nhức đầu ngay vì có biết bao nhiêu kinh, và kinh nào cũng hay, làm sao đọc hết, chẳng lẽ đọc kinh này hơn kinh nọ! Con đã ở như một trẻ nhỏ không biết chữ, nên cứ đơn sơ thật thà than thở cùng Chúa những điều con ước muốn, bao giờ con cũng được Chúa hiểu thấu tình.

Với con, cầu nguyện là một cơn lòng sốt sáng, một liếc mắt nhìn lên trời, một tiếng kêu tri âm, một lời tình nghĩa giữa lúc gian nan túng cực cũng như khi bình an thư thái. Vả nữa, cầu nguyện là cái gì cao thượng, siêu nhiên cởi mở lòng, phơi giãi linh hồn, trao đi đổi lại tâm tình, để được kết hợp cùng Chúa cách chí thiết.

Nhiều lúc con thấy lòng lạnh lẽo khô khan quá, không thể tìm ra một tư tưởng tốt lành nào, lúc ấy con đọc thong thả kinh Lạy Cha hay kinh Kính Mừng. Chỉ hai kinh này là con thích đọc và đầy đủ thần lực để nuôi linh hồn con hàng ngày"

(Theo sách Một Tâm Hồn, Kim Thiếu dịch, trg. 240-242).

Cầu nguyện mà khô khan nhưng vốn dùng ý chí để cầu nguyện, đó là lúc mình yêu Chúa, còn khi cầu nguyện mà sốt sáng thì đó là lúc Chúa yêu mình. Nếu Hồn Nhỏ Tiên Phong cảm thấy khô khan khi cầu nguyện, thì các hồn nhỏ li ti khác càng cần dùng ý chí để tiếp tục cầu nguyện khi lòng khô khan...

b.         Truyền giáo bằng những việc li ti anh hùng:

            Chí nguyện tông đồ càng dâng lên mạnh mẽ khi Têrêsa được bề trên ban cho một người em chuẩn bị làm linh mục, sau này là cha Bellière, thừa sai ở Phi châu.

Có những việc nho nhỏ, bé li ti chỉ được tiết lộ sau khi Chị đã qua đời. Trong bản cứu xét để phong thánh, có ghi lại vài thí dụ như Têrêsa "khi ngồi không dựa lưng, không tréo chân; khi nóng bức không lau mặt lộ liễu gây chú ý; khi giá buốt không xoa tay mặc dầu bàn tay đầy vết nẻ; không đi khòm lưng; chiều theo ý chị em khi cần đến; ít ra mắt ở phòng khách; đang đọc sách mà chị em nhờ thì sẵn sàng giúp đỡ; giữ đức khó nghèo đến độ không có bản sao các thi văn làm ra; tránh tò mò, không bao giờ nhìn đồng hồ trong giờ nguyện gẫm, không hỏi vô ích trong giờ giải trí chung, v.v. Chị sống như vậy ngày này qua ngày khác (Theo sách của Lm Hồng Phúc., trg. 163).

Têrêsa là Bổn Mạng mọi xứ truyền giáo chứ không một xứ, vì Chị luôn có tình yêu lớn lao, ý chí cao độ, và tha thiết yêu thương từng người trong cả nhân loại chứ không chỉ yêu thương người Việt mà hững hờ với người Nùng, người Mèo, hoặc khinh bỉ người Lào, Cao Mên, người da nhôm nhôm, v.v.

Có nhiều việc li ti anh hùng mà tác giả say mê nơi Têrêsa nhưng làm khó quá, nên thuộc lòng để ngưỡng mộ, chẳng hạn lần kia Chị cầm chùm chìa khóa, bị một chị giằng mất, đem trả Mẹ Bề Trên để tâng công. Bề trên bảo Têrêsa không nên làm phiền người khác. Têrêsa khiêm nhường trả lời rằng "Con sẽ cẩn thận hơn". Bị oan uổng nhưng Têrêsa không đổ lỗi cho người để chạy lỗi cho mình, không nhân cơ hội để tố cáo. Tuy nhiên vì mang theo yếu đuối của con người, nên sau khi bước ra khỏi phòng Mẹ Bề Trên thì Têrêsa ngồi phịch xuống cầu thang, cảm nghiệm con tim đau nhói, sau đó than thở "mỗi cái đau nhói trong tim thì xin Chúa cứu một linh hồn".

Lần khác, Têrêsa dẫn một chị già xuống phòng ăn, mặc dầu hết sức nương nhẹ nhưng không sao làm vừa lòng được bà phước già này. Đi chậm thì bà kêu là bà dẫn Têrêsa chứ không phải Têrêsa dẫn bà, mà đi nhanh thì bà lại kêu là Têrêsa kéo bà đi xềnh xệch.

Lại còn "truyện rùng rợn" như khi Têrêsa nhờ chị bạn ghim dùm cái lúp, chị này cắm phập vào da đầu, vậy mà Têrêsa cứ giữ nguyên "mão gai thấm máu".

Lần kia giặt giũ chung, có chị làm bắn tung toé bọt xà bông lên mặt và quần áo của Têrêsa. Theo tính tự nhiên thì dễ nhăn mặt khó chịu, nhưng Têrêsa vui vẻ, trong lòng tha thiết cầu nguyện cứu rỗi các linh hồn. Chị bạn tưởng như vậy làm cho Têrêsa vui nên lại làm bắn thêm.

Tối nọ, bổn phận của một chị khác phải chuẩn bị chiếc đèn dầu kẻo trong nhà tối tăm, nhưng chị này không làm. Têrêsa đã tìm bấc, lấy dầu, lau bóng, chuẩn bị chiếc đèn "hết lòng, hết linh hồn, hết trí khôn" như chuẩn bị đèn chầu cho chính Chúa Giêsu vậy!

Truyện nữa, có chị kia tính nết khó khăn, theo tự nhiên thì Têrêsa muốn tránh xa, nhưng vì hy sinh bác ái nên Chị đã thương yêu săn sóc tận tình, tới nỗi chị này tưởng mình đặc biệt nhất. Thật ra, mỗi người đều có địa vị đặc biệt như vậy trong tình yêu truyền giáo bao la của Têrêsa.

Têrêsa đã biến mỗi việc hy sinh thành một tác động yêu thương vô tận, mà sau này Margarita cũng xin với Chúa như vậy. Thông Điệp Tình Yêu Nhân Hậu ghi lại cuộc đối thoại ngày 2.7.1972 như sau:

            - Ôi! Lạy Chúa, xin Chúa hãy biến đời con thành một động tác yêu thương vô tận.

            - Con Cha, con hãy làm nẩy mầm hạt giống tình yêu mà hiền thê nhỏ của Cha là Têrêsa Hài Đồng Giêsu đã gieo trong các tâm hồn.

Ngày 3.8. 1973, lúc rước lễ, Margarita rất mực áy náy về số phận của X, nên xin Chúa Giêsu soi sáng, lúc đó Chúa trả lời:

            - Con hãy hỏi mình, trong trường hợp tương tự, bạn trăm năm nhỏ Têrêsa Lisieux sẽ làm gì và con sẽ được giải đáp cho vấn đề. Đâu có sự khiêm tốn và kín đáo, ở đó có tình yêu.

Như vừa xét qua, Têrêsa là Thánh Bổn Mạng Các Xứ Truyền Giáo vì hai sự kiện, thứ nhất, Chị ước ao nhiều để biểu lộ yêu mến nhiều. Chị có tâm tình cởi mở chân thật với mọi người trong cả nhân loại chứ không hạn hẹp vào một loại người, như người Pháp mà thôi. Chị ước ao sang ở Sàigòn hay Hànội mà đối với Chị là nơi "đèo heo hút gió, khỉ ho cò gáy". Khi ước ao cứu rỗi các linh hồn ở một nơi "rừng thiêng nước độc" như Việt Nam thì Chị ước ao cứu rỗi các linh hồn từ tạo thiên lập địa cho đến tận thế. Thứ hai, Chị lấy việc làm cụ thể để chứng minh tình yêu mênh mông chứ không mơ mộng viển vông, "Không phải những kẻ nói 'Lạy Chúa, lạy Chúa' mà vào Nước Trời, nhưng chỉ có những kẻ làm theo Thánh Ý Cha Ta" (Mt. 7:21).

II.      TIẾN SĨ TÊRÊSA HÀI ĐỒNG GIÊSU

V

iệc tuyên phong Thánh Têrêsa là Tiến Sỹ Giáo Hội là một biến cố lớn lao vì xác nhận địa vị giảng dạy của nữ giới trong Hội Thánh đã vậy, mà còn công bố rằng Chúa Thánh Thần có thể dùng bất cứ dụng cụ nào để rao giảng Tin Mừng, miễn là dụng cụ này mến Chúa và yêu người "hết lòng, hết linh hồn, hết trí khôn". Ở đây sơ lược về lịch sử và tiêu chuẩn để là Tiến Sỹ Hội Thánh, sau đó nhìn vào vị Tiến Sỹ độc đáo của Têrêsa trong Giáo Hội.

1. Lịch sử và tiêu chuẩn

để là Tiến Sỹ Hội Thánh.

a.         Sơ lược Lịch sử:

            Từ ban đầu, Giáo Hội luôn tôn vinh những "Danh Sư" (Great Master, vì vậy có bằng "Master"), nhưng do lòng ngưỡng mộ hồn nhiên của tín hữu nhiều hơn là do những sắp đặt theo hệ thống.

Năm 1298, Đức Giáo Hoàng Bonifaciô VIII ra sắc chỉ tôn vinh bốn vị thánh lên hàng Tiến Sỹ Hội Thánh, đó là:

- Thánh Ambrosiô (340-397) Giám Mục Milan, viết thâm sâu về thần học, có công phá đổ bè rối Ariô.

- Thánh Augutinô (354-430) Giám Mục Bắc Phi châu, viết "Tự Thú" (Confessions) và nhiều luận đề, nhà "đại thần học" của "Tiến Sỹ Ơn Thánh".

- Thánh Giêronimô (343-420), dịch Kinh Thánh ra tiếng Latinh, với bản lừng danh "Vulgata".

- Thánh Grêgoriô Cả (540-604), Giáo Hoàng, làm vững mạnh ngôi giáo hoàng, cải tổ hàng giáo sỹ và tu sỹ.

Năm 1567, Đức Piô V thêm Thánh Tômasô Aquina (1225-1274), dòng Đa Minh, viết theo hệ thống về triết học, thần học và giáo thuyết Công Giáo, là Bổn Mạng Các Trường Công Giáo và là nhà thần học lừng danh thế giới.

Tính đến nay, có tất cả 33 thánh tiến sỹ trong Giáo Hội, mà ba vị sau cùng là ba Nữ Tiến Sỹ. Như vậy, trong gần 2000 năm, Giáo Hội chỉ suy tôn các thánh nam là Tiến Sỹ.

Năm 1970, trong hai tuần lễ liên tiếp, Đức Phaolô VI tôn phong hai Thánh Nữ làm Tiến Sỹ, đó là Thánh Têrêsa Avila (1515-1582), người đưa ra đường lối cải cách dòng Camêlô. Vị thánh đã sống và viết thâm sâu về đời sống thần bí. Vị thứ hai là Thánh Catarina Siena (1347-1380), dòng Đa Minh, tác giả chiêm niệm, tích cực với Đạo Binh Thánh Giá và nền chính trị tôn giáo đương thời.

Năm 1997, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II tôn phong Thánh Têrêsa Hài Đồng Giêsu (1873-1897) làm vị Nữ Tiến Sỹ thứ III trong Giáo Hội. Ngài là người Pháp, nữ tu Dòng Kín Lisieux, viết Thủ Bản Tự Thuật, mô tả đời sống và "Đường Thơ Ấu" để tiến tới hoàn hảo thiêng liêng.

b.         Tiêu chuẩn để là Tiến Sỹ Giáo Hội:

            Thế kỷ 18, Đức Bênêđitô XIV đưa ra ba tiêu chuẩn để tôn phong một vị là Tiến Sỹ Hội Thánh.

        Thứ nhất là cần trổi vượt về sự thánh thiện (sanctity), nên không có vị nào là tiến sỹ mà không phong thánh trước. Trong khi muốn phong thánh thì ngoài phép lạ ra, vị Tiến Sỹ Hội Thánh cần có giáo lý tinh tuyền (doctrinal purity). Vì vậy ông Origen, một vị chú giải Thánh Kinh lừng danh từ thế kỷ III, nhưng không được phong thánh vì ông có nhiều táo bạo trong cách thức suy luận, và vì không được phong thánh nên ông không thể là tiến sỹ Hội Thánh mặc dầu nhiều vị thần học thường trích dẫn những chú thích Thánh Kinh của ông.

        Thứ hai là có sự uyên thâm về thần học vì Tiến Sỹ Hội Thánh là những vị thuyết giảng lừng danh về tín lý. Vị này không cần là nhà thần học theo nghĩa hẹp, mà cần công thức hóa trong tác phẩm và trong đời sống của mình về giáo thuyết thiêng liêng, giúp phát huy thần học và thiêng liêng qua cách sống đặc biệt, như Thánh Tiến Sỹ Bênađô Clairvaux (1090-1153, tôn phong năm 1830) là vị ẩn tu, trong khi Thánh Tiến Sỹ Antôn Padua (1195-1231, tp. 1946) lại là vị giảng thuyết, v.v. Vậy uyên thâm là có khả năng diễn tả một cách chân thật nhờ bản thân của vị tiến sỹ có kinh nghiệm sâu thẳm với Chúa, và nhờ Chúa Thánh Thần mạc khải cho vị đó. Như vậy, thánh thiện và uyên thâm hỗ trợ cho nhau, liên kết chặt chẽ với nhau.

        Thứ ba là chỉ Đức Giáo Hoàng hay Công Đồng Chung với sự chấp thuận của ĐGH, mới có thể công bố một vị thánh là Tiến Sỹ Hội Thánh. Trên thực tế, cả 33 vị Tiến Sỹ Hội Thánh đều do ĐGH công bố, sau khi ngài đã cầu nguyện, bàn hỏi, hay là do thỉnh nguyện đệ kiến lên ngài từ nhiều cộng đoàn trong Giáo Hội.

Têrêsa đủ tiêu chuẩn như thế nào, đó là điều bàn tiếp dưới đây.

2. Vị Tiến Sỹ "Không Học Mà Có Học".

Không học vì Thánh Nữ Têrêsa không học đại học, nhưng có học vì các vị tiến sỹ đại học đang học hỏi về giáo thuyết Têrêsa đưa ra. Tình Yêu đã giúp Têrêsa rút tỉa được điều mới từ điều cũ, đã khai phá ra một Con Đường Nên Thánh Mới. Thật ra con đường này đã có sẵn trong Phúc Âm, đã vang dội trên khắp vũ trụ từ khi Ngôi Lời Nhập Thể, nhưng ít người chấp nhận đi trên đường đó, vì vậy đường này tương tự như của báu Chúa Giêsu nói tới: "Nước Trời ví như của báu, chôn vùi trong một thửa ruộng. Người tìm được nó thì lại đem giấu đi, rồi vui mừng trở về bán tất cả gia nghiệp mình để tậu thửa ruộng ấy" (Mt. 13:44).

Khác với các Thánh Tiến Sỹ khác, Têrêsa không học nhiều tại các trường, không nghiên cứu nhiều trong sách vở để tổng hợp cổ kim như Thánh Tiến Sỹ Bonaventura (1217-1274), hay Thánh Tiến Sỹ Albertô Cả (1200-1280). Chị cũng không viết những luận đề sôi bỏng hay là giảng thuyết hùng hồn như Thánh Tiến Sỹ Gioan Kim Khẩu, hay Thánh Tiến Sỹ Alphongsô Liguori (1696-1787). Vậy Chị là Tiến Sỹ Hội Thánh vì Chị có khả năng diễn tả một cách chân thật nhờ bản thân của vị tiến sỹ có kinh nghiệm sâu thẳm với Chúa và nhờ Chúa Thánh Thần mạc khải cho vị đó, như vừa nói ở trên. Mục đích của Tiến Sỹ Hội Thánh là để ích lợi cho các linh hồn chứ không thêm gì trên Thiên Đàng cho vị mà Giáo Hội dưới thế tôn phong là Tiến Sỹ.

a.         Thánh Tiến Sỹ Têrêsa Hài Đồng Giêsu đã diễn             tả chân lý Phúc Âm theo nhu cầu của thời đại             mình:

            Chúa dạy: "Nếu các con không trở nên như trẻ nhỏ thì các con không được vào Nước Trời. Vậy ai ở bé nhỏ như con trẻ này thì là người lớn nhất trong Nước Trời. Ai đón nhận một trẻ nhỏ như em nhỏ này vì danh Thày là đón nhận Thày" (Mt. 18: 3-5). Lời Chúa là chân lý, không bao giờ thay đổi, nhưng cách thức áp dụng Lời này vào thực tế hàng ngày thì thay đổi tùy theo phong tục mỗi nơi và mỗi thời.

Vậy vị Tiến Sỹ Hội Thánh là vị biết "diễn tả chân lý Phúc Âm theo nhu cầu của thời đại mình", như Thánh Nữ Têrêsa biết áp dụng Lời Chúa vào hoàn cảnh cụ thể trong Dòng Kín Lisieux, từ đó giúp mỗi người áp dụng Lời Chúa trong hoàn cảnh cụ thể của mình trên khắp thế giới. Thật ra Lời Chúa về việc "trở nên như trẻ nhỏ" bị quên lãng quá nhiều vì máu loài người là máu kiêu ngạo, trong khi muốn "trở nên như trẻ nhỏ" thì phải có "máu khiêm nhường". Vì con người không áp dụng Lời Chúa vào đời mình, nên Lời như cũ đi vì bị chôn vùi. Nay Têrêsa làm cho Lời như mới lại bằng cách Chị sống theo Lời, rồi viết lại kinh nghiệm mình đã sống để mời gọi mỗi người cũng sống như thế trong hoàn cảnh riêng biệt của nơi và thời mình sống. Nhờ việc làm và chữ viết của Chị mà hàng triệu tâm hồn lại thấy những việc nhỏ bé có giá trị cứu rỗi lớn lao nếu được làm trong ước ao và yêu mến "hết lòng, hết linh hồn, hết trí khôn".

Một trong những điều mới lạ Chị mang lại, là Chúa Thánh Linh đã dùng Chị như gương mẫu cho Bà Margarita sáng lập ra Đạo Binh Hồn Nhỏ trên thế giới. Thánh Tâm Nhân Hậu Chúa đã xác nhận trong Thông Điệp rằng Chị là "Hồn Nhỏ Tiên Phong", trong khi không có số một thì không có số hai, ba, v.v., không có chúng ta là những hồn nhỏ kế tiếp, nên có thể nói nếu không có Têrêsa thì không có Đạo Binh Hồn Nhỏ, không có việc chúng ta kỷ niệm 20 năm thành lập Đạo Binh Hồn Nhỏ Việt Nam Hải Ngoại (1978-1998).

b.         Giáo thuyết mới mẻ Têrêsa đưa ra liên hệ tới    đoàn sủng về Đường Thơ Ấu Thiêng Liêng:

            Đoàn Sủng (Charisms) là đặc ân về một việc riêng biệt cho một người hay một nhóm người, với mục đích phục vụ người khác chứ không chỉ làm ích cho người được đoàn sủng mà thôi. Như vậy, quả thật Têrêsa xứng đáng là Vị "Tiến Sỹ Hoa Nhỏ" vì Chị làm nổi bật sự thánh thiện bằng cách trở nên như trẻ nhỏ để giúp linh hồn mình và giúp triệu triệu linh hồn khác vào Nước Trời.

Thánh Công Đồng Vatican II làm nổi bật các đoàn sủng khác nhau trong Hội Thánh, nhưng ý nghĩa về đoàn sủng đã được Thánh Phaolô tả tỉ mỉ trong Kinh Thánh như sau:

"Tôi không muốn để anh chị em không hiểu về các đặc ân thiêng liêng... Tuy có nhiều đặc ân khác nhau nhưng chỉ có một Chúa Thánh Linh... Ngài ban cho ai thì người ấy phải dùng để sinh ích chung. Người thì được Chúa Thánh Linh ban cho lời giảng dạy khôn ngoan, người khác cũng một Chúa Thánh Linh ban cho lời giảng dạy thông minh... Người này đức tin, người kia ơn chữa bệnh tật. Người thì được làm phép lạ, người thì nói tiên tri, người thì biết phân biệt các thần loại, người thì nói được nhiều thứ tiếng, người thì phiên dịch được các thứ tiếng ấy" (ICor. 1-10).

Đoàn sủng nơi Têrêsa là Chị có tài biến đổi được điều đã cũ, điều nhàm chán trở lại hấp dẫn sáng chói, điều ít người nhắc tới thành ra điều tràn đầy ý nghĩa, từ bị quên lãng biến thành thường xuyên trên cửa miệng như lời nguyện tắt, lời "thiền Kitô giáo", thấm nhập vào tận xương tủy, rồi thể hiện thành việc làm liên tục suốt ngày này qua năm nọ, suốt một đời để đi vào cõi đời đời. Têrêsa là Tiến Sỹ vì Chị làm nổi bật những việc li ti thành những việc to lớn khi được làm trong tình yêu và cho tình yêu, làm trong Chúa để cứu các linh hồn. Từ Lời nền tảng "hãy trở nên như trẻ nhỏ", Têrêsa được đoàn sủng để đưa ra "trường phái tu đức" mệnh danh là "Đường Thơ Aáu".

III.    HỌC THUYẾT ĐƯỜNG THƠ ẤU

H

ọc thuyết này là đoàn sủng độc đáo của việc Têrêsa viết về tình yêu và sống cho tình yêu.

1. Têrêsa viết về tình yêu.

Nói cho đúng thì Têrêsa không viết về tình yêu như người con viết về cha mình đã chết, tuy thương yêu cha nhưng khi viết thì không có cha bên cạnh nên không trực tiếp nói với cha. Vậy học thuyết độc đáo nơi Têrêsa là Chị đã tâm sự trực tiếp khi viết, đã "cầu nguyện trong mọi việc" và biến đổi "mọi việc thành cầu nguyện". Khi viết là lúc Chị gặp gỡ, yêu thương. Gọi là Chị yêu thì đúng hơn là Chị viết, như lời Chị kể lại trong Truyện Một Tâm Hồn:

"Tình Yêu đã cho con chìa khóa về ơn kêu gọi của con. Con hiểu rằng nếu Hội Thánh là một thân hình làm thành do nhiều cơ thể khác nhau thì cơ thể nào quan trọng nhất, cần thiết nhất, là cơ thể không sao thiếu được.

Con hiểu Hội Thánh phải có một trái tim và trái tim ấy phải nồng nàn lửa tình yêu. Một mình lửa tình yêu ấy làm hoạt động tất cả các cơ quan trong thân thể Hội Thánh. Nếu tắt lửa tình yêu thì tự khắc tắt hết mọi hoạt động trong Giáo Hội, hết tông đồ, hết linh mục, hết Phúc âm, hết tử đạo... Tắt rằng tình yêu bao hàm hết mọi phần tử trong Giáo Hội, hết mọi ơn kêu gọi. tình yêu là tất cả, ôm ấp mọi đời và mọi nơi vì tình yêu là bất tử, là đời đời... Với sự nhận xét đó, con như điên dại, vui mừng tột đỉnh nên đã kêu lên: "Lạy Chúa Giêsu, Tình Yêu nhất của đời con, con đường Chúa gọi con đi, con đã tìm và đã thấy, đó là con đường tình yêu. Vâng, con đã tìm thấy vị trí của con ở trung tâm Giáo Hội; vị trí ấy, lạy Chúa, chính Chúa đã dắt con lên, đã đặt con vào. Trong trái tim Giáo Hội, người mẹ nhân lành, con sẽ là tình yêu, như vậy con sẽ là tất cả, và như vậy mơ ước tha thiết nhất của đời con sẽ thành sự thực cả trăm phần".

Vì Đạo Binh Hồn Nhỏ có Chị Thánh là "Hội Viên Tiên Phong". Margarita ghi lại ngày 14.3.1967 về tình yêu theo cùng một cảm hứng hay một đoàn sủng như Têrêsa, nghĩa là Margarita nói truyện trực tiếp với Chúa Giêsu chứ không viết về tình yêu của Chúa. Vì vậy khi Margarita nghĩ đến Thánh Têrêsa Nhỏ thì Chúa Giêsu nói với bà để trả lời:

"Cũng như Têrêsa, con là con yêu dấu của lòng Cha nhân hậu. Nếu Têrêsa đã được phòng ngừa khỏi sự dữ, thì con được cứu chữa khỏi sự dữ. Và lòng nhân từ thương xót của Cha đã làm nên mọi sự. Vậy nên con phải yêu mến và nhớ ơn Cha nhiều hơn. Cả hai chúng con đều được tình yêu làm cho nên phong phú" (TĐTYNH 14.3.1967).

Là Tiến Sỹ thì Têrêsa có viết, nhưng cách viết của vị tiến sỹ này thật độc đáo theo nghĩa không trừu tượng mà rất cụ thể, nhờ vậy mỗi người đều thấy phấn khởi vì mình cũng có thể "không học mà có học" nếu mình cũng cảm nghiệm thực tế như Têrêsa. Thật ra, mới 24 tuổi mà viết được như Têrêsa đã viết, thì đã là một đoàn sủng đặc biệt rồi, nên Chị đích thực là "tuổi trẻ tài cao", vì vậy gọi là "Cô Thánh" thì đúng hơn là "Bà Thánh", nhưng vì kính trọng nên dùng tiếng "Bà" thay cho tiếng "Cô".

2. Têrêsa sống cho tình yêu.

Têrêsa trao tặng tình yêu Chúa cho bất cứ ai sống theo cách thức Chị đưa ra. Cách thức này bị ngăn cản lúc điều tra để tôn phong Chị lên hàng hiển thánh, nhưng vì là việc của Chúa Thánh Linh nên càng gặp khó khăn càng sáng ngời. Chị Céline ghi lại trong sách "Huấn Dụ Và Ghi Niệm" (tr. 36-37) như sau:

"Trong cuộc điều tra phong thánh, khi vị Chưởng Tín hỏi tại sao tôi muốn Chị Têrêsa Hài Đồng Giêsu được phong thánh, tôi đã trả lời: "Chỉ vì một điều duy nhất là truyền bá 'Con Đường Thơ Ấu' của Chị. Chị đã gọi tinh thần sống cũng như cách thức Chị đi lên với Chúa bằng danh từ đó". Vị Chưởng Tín tiếp: "Nếu chị nói về 'Con Đường' thì cuộc điều tra này tất nhiên phải chấm dứt, vì cũng đã xẩy ra như vậy đối với nhiều trường hợp tương tự". Tôi trả lời: "Không hề chi, cuộc điều tra về Chị Têrêsa có bị đình chỉ chăng nữa cũng không ngăn cản được con muốn nêu lên điều đã lôi cuốn con: Đó là làm sao để tuyên thánh 'Con Đường Thơ Ấu'". Tôi giữ vững lập trường và cuộc điều tra có vẻ khả quan. Cũng vì vậy mà tôi sung sướng khi thấy Đức Bênêđitô XV trong bài diễn văn đã ca tụng tinh thần trẻ thơ hơn cả việc tuyên thánh Chị. Điều tôi mong ước đã thành tựu ngày 14-8-1921".

Ngoài ra, bản Summarium cũng đã ghi lại câu tôi trả lời về những ơn siêu nhiên:

"Những ơn này rất hiếm trong đời sống Nữ tì Thiên Chúa. Con thích thà Chị không được tuyên thánh còn hơn là không diễn tả chân dung Chị như con tưởng... Đời sống của Chị phải đơn sơ để làm mẫu mực cho những "tâm hồn bé nhỏ".

Học thuyết Đường Thơ Ấu có thể tóm tắt trong hai đặc tính, đó là sống khiêm nhường và sống phó thác. Quan trọng là sống chứ không chỉ ước ao tuy cần ước ao trước rồi sống sau.

        Khiêm nhường là nền tảng của phương pháp tu đức theo Đường Thơ Ấu như Chị Thánh tuyên bố: "Để theo đường này, cần phải khiêm nhường, có tinh thần nghèo khó và đơn sơ" (HDVGN, tr. 37).

Nói về khiêm nhường thì dễ nhưng sống khiêm nhường thật khó, quá khó. Chị Thánh nói với Céline như sau:

"Cần nhất phải khiêm nhường tự nội tâm, mà chị không thể khiêm nhường như vậy nếu chị chưa muốn người khác sai khiến chị. Chị chỉ dễ dãi bao lâu mọi việc xuôi chảy, nhưng khi chúng vừa xẩy ra khác ý thì chị liền sa sầm mặt lại! Đó không phải là nhân đức. Nhân đức là biết khiêm tốn đặt mình dưới tay mọi người, biết vui sướng khi người khác quở trách mình... Khiêm nhường không chỉ tại nghĩ và nói rằng mình đầy khuyết điểm, mà còn làm sao thấy sung sướng khi người khác cũng nghĩ và nói rằng mình khuyết điểm như thế.

Chúng ta phải rất vui lòng để đôi khi kẻ khác dèm pha, vì nếu không ai làm điều đó thì hỏi ta sẽ ra sao? Không mấy ích lợi cho ta".

Trong một dịp lễ cộng đồng, Chị sáng tác để trình diễn một màn "trò chơi đạo đức", Chị bị chỉ trích là vở tuồng quá dài và người ta bảo Chị ngưng lại (đó là bài thánh ca "Thiên Thần chốn Hoang địa", trong kịch bản "Trốn qua Ai Cập"). Tôi bắt gặp Chị lau trộm nước mắt phía trong cánh cửa. Rồi tự chủ được xúc động, Chị lại bình tĩnh và dịu dàng trong cảnh bị làm mất thể diện như vậy (HDVGN. tr. 18-19).

Têrêsa bày tỏ với Céline:

"Em thấy hình như khiêm nhường là chính chân lý. Em không biết em có khiêm nhường hay không, nhưng em cảm thấy mình nhận ra chân lý trong mọi sự vật".

Céline viết tiếp:

"Chị có thói quen tự xếp mình thuộc loại những kẻ yếu đuối, danh từ "những tâm hồn bé nhỏ" cũng do đó mà có (tr. 20).

Tôi bắt gặp Chị lau trộm nước mắt phía trong cánh cửa, thì ra Têrêsa bị đau đớn thật vì khiêm nhường chứ không chỉ viết để ca tụng khiêm nhường thôi. Vậy mỗi hồn nhỏ đều có thể là tiên phong về khiêm nhường, nếu chúng ta cầu nguyện để cũng bình tĩnh và dịu dàng trong cảnh bị làm mất thể diện khi chồng bị vợ la hét, vợ bị chồng cộc cằn, cha mẹ bị con xấc xược, hay khi con bị cha mẹ bồng bột, nóng tính, cãi nhau, có khi bỏ nhau, hoặc khi đang trình bày trong buổi họp thì "bị chỉ trích là nói dài, nói giai, nói dở", và người ta bảo mình ngưng lại.

        Phó thác là đoàn sủng nổi bật của Đường Thơ Ấu, như trong cơn bệnh trước khi lìa trần, ngày kia Têrêsa trông lên trời, lúc đó một chị nói:

-           "Chị sắp về nghỉ trên trời nên chị ngắm trời một cách yêu quý lắm!".

Chị Thánh chỉ mỉm cười, rồi sau đó thưa Mẹ Agnès de Jésus:

"Mẹ à, các chị em không hiểu nỗi cực trong lòng con. Khi nãy nhìn trời xanh, con chỉ nghĩ tới trời xanh đẹp, còn Thiên Đàng con thấy thật xa tắp tít... Lời chị em nói làm con áy náy thổn thức... Nhưng sau đó có tiếng lòng trả lời: "Đúng thế, có yêu Trời thì mới nhìn Trời chứ! Một khi linh hồn đã phó thác cho tình yêu, bất cứ hành động nào dù tầm thường nhỏ mọn, thì cũng là hành động cho tình yêu hết. Được nghe lời ấy, con đã an lòng ngay".

(Một Tâm Hồn, tr. 301, Kim Thiếu dịch).

Céline viết rằng Têrêsa "bước theo đường phó thác tới mù quáng và toàn diện, đường Chị gọi là "Đường Bé Nhỏ" hay "Đường Thơ Ấu Thiêng Liêng", nhưng không bao giờ Chị sao lãng việc cộng tác với ơn Chúa. Vì coi đây là việc quan trọng nên trót đời Chị đã thực hiện biết bao việc độ lượng và cao thượng.

Cậy trông phó thác là đoàn sủng trong đời sống của Têrêsa thế nào thì cũng là đoàn sủng trong Thông Điệp như thế. Thánh Tâm Nhân Hậu Chúa nói với Margarita ngày 22.6.1971:

"Con hãy tin vào sức mạnh của tình yêu Cha. Hãy cậy trông nơi tình yêu đó. Thật sự, Thông Điệp là một sự nối dài và đào sâu tác động của Têrêsa nơi các tâm hồn".

Mỗi hồn nhỏ đều có thể là nhà truyền giáo và tiến sỹ nếu cũng sống đời hy sinh cầu nguyện theo gương Hồn Nhỏ Tiên Phong Têrêsa. Cũng hàng ngày khiêm nhường "lau trộm nước mắt phía trong cánh cửa. Rồi tự chủ được xúc động, lại bình tĩnh và dịu dàng trong cảnh bị làm mất thể diện". Cũng "bước theo đường phó thác tới mù quáng và toàn diện, đường Chị gọi là Đường Bé Nhỏ...nhưng không bao giờ Chị sao lãng việc cộng tác với ơn Chúa".