Con
người sống trên đời:
Về
phương diện thể lư, thân phận như một hạt
giống được gieo trên mặt đất để
nẩy mầm và vươn ḿnh lên trời cao.
Về
phương diện tâm linh, thâm phận như một loài
chim có cánh để tung bay trên bầu trời và làm tổ ở
trên cao.
Trước
hết, về phương diện thể lư, thân phận
con người được ví như một hạt giống
được gieo trên mặt đất để nẩy
mầm và vươn ḿnh lên trời cao.
Mỗi
một hạt giống thường được cấu
tạo bởi hai phần, vỏ và nhân. Con người cũng
có hai phần, thân xác như vỏ và linh hồn như nhân.
Ba
yếu tố làm cho hạt giống nẩy mầm và từ
đó bắt đầu phát triển thành cây, đó là độ
ẩm của ḷng đất, hiện tượng vỏ nứt
ra
và thời điểm lộ diện của nhân.
Ba
yếu tố làm cho con người trưởng thành xứng
với phẩm vị của ḿnh, đó là được
giáo dục (độ ẩm của ḷng đất), phần
hạ bị chế ngự (hiện tượng vỏ nứt
ra), và phần thượng nên khôn ngoan (thời điểm
lộ diện của nhân).
Nếu
ḷng đất quá khô hay quá ẩm ướt, hạt giống
dù tốt mấy đi nữa cũng khó có thể nẩy mầm
và nhú lên khỏi mặt đất được; ngược
lại, nếu ḷng đất có một độ ẩm thích
thuận, song hạt giống lại xấu hay nhân bị hư,
hạt giống sẽ măi măi bị chôn vùi dưới ḷng đất.
Việc
giáo dục thái quá hay bất cập đều tác hại đến
việc phát triển nhân cách của con người được
giáo dục. Trái lại, một con người bẩm sinh
mang bản chất khó dạy, như quá nhiều đam mê
nhục dục, lại lười biếng, thêm chủ
quan cố chấp, th́ việc
giáo
dục dù khéo léo nghệ thuật đến đâu cũng
dễ trở thành một bài toán mà đáp số thường
là hay hầu như vô nghiệm hoặc vô hiệu.
Điều
kiện cho một hạt giống nẩy mầm là độ
ẩm thích thuận của ḷng đất và hiện tượng
nứt vỏ của hạt giống. Thế nhưng, nguyên
nhân chính yếu làm cho hạt giống nẩy mầm lại
là thời điểm lộ diện của nhân. Do đó, nếu
nhân của một hạt giống bị hư, hạt giống
sẽ không bao giờ nẩy mầm được.
Tuy
nhiên, cho dù độ ẩm của ḷng đất rất thích
thuận, nếu chưa đến thời điểm lộ
diện của nhân, vỏ của hạt giống vẫn
chưa nứt rạn được. Tức là, vỏ của
hạt giống chỉ rạn nứt khi nhân của nó đến
thời kỳ lộ diện, chứ không phải vỏ nứt
rồi nhân mới
lộ
diện. Giống như trường hợp của con gà
con, khi được ấp đủ ngày, phải tự
ḿnh mổ cho vỡ cái vỏ bao bọc ḿnh để có thể
đi vào đời.
Nơi
con người cũng vậy, việc giáo dục và việc
chế ngự phần hạ, tuy cần thiết không thể
thiếu trong việc trưởng thành của con người,
nhưng, nguyên tố chính làm cho con người trưởng
thành lại là do sự khôn ngoan của phần thượng,
ở chỗ ư thức và ư chí sống thân phận làm người
đích thực của ḿnh.
Do
đó, khi con người chưa có hay chưa đủ khôn
ngoan, được tỏ hiện qua ư thức và ư chí làm
người này, việc giáo dục vẫn c̣n đầy
gian nan thử thách, bởi phần hạ vẫn c̣n ở
trong tư thế tự trị, đam mê và bản năng
của nó chưa được chế ngự thích đáng.
Khi
hạt giống được nẩy mầm, nó bắt đầu
biến dạng từ một hạt giống trở thành
h́nh thù của một cây theo tầm vóc mà nhân phát triển.
Khi
con người bắt đầu trưởng thành với
ư thức và ư chí làm người chân chính và kiên tŕ của ḿnh,
họ sẽ phát triển từ một con người tự
nhiên vốn hướng chiều về bản năng, đam
mê và tự lợi của ḿnh, đến tầm mức của
một con người khôn ngoan và hoàn thiện trong Chân-Thiện-Mỹ,
đối tượng của tâm linh con người.
Hiện
tượng tăng trưởng của một cây, sau khi hạt
giống nẩy mầm, là do rễ cây hút các dưỡng chất
từ ḷng đất lên, để làm
nhựa
nguyên chuyển lên thân cây, rồi nhờ lá hấp thụ thán
khí trong trời đất và dưới ảnh hưởng
của ánh nắng mặt trời,
nhựa
nguyên biến thành nhựa luyện để làm nhựa sống
cho toàn cây cũng như từng phần thể của cây.
Nhờ
thân xác sống trên đời, con người hấp thụ
tất cả những cảm nghiệm sống thực tế.
Sau đó, nhờ tâm linh theo bản chất vốn hướng
thượng, hấp thụ những nguyên tắc luân lư phổ
cập và đạo lư linh thiêng, con người biến những
cảm nghiệm sống thực tế thành kinh nghiệm sống
siêu linh, để điều hành cả con người ḿnh
cũng như từng tư tưởng, ước muốn,
lời nói và tác hành của ḿnh.
Một
cây phát triển hết cỡ theo tầm mức của ḿnh
là lúc nó sinh hoa kết trái.
Con
người cũng trưởng thành cho đến khi đạt
được tầm vóc kiện toàn của ḿnh bằng đời
sống thơm ngon hoa trái tự do, b́nh an và yêu thương.
Sau
nữa, về phương diện tâm linh, thân phận con
người c̣n được ví như một loài chim tung
bay trên bầu trời và làm tổ ở trên cao.
Chim
có cánh để bay. Con người có tâm linh hướng thượng.
V́ có cánh nên chim có khả năng bay. V́ có tâm linh con người
có khả năng hướng thượng, với trí khôn hướng
về sự Toàn Chân, với ḷng muốn hướng về
sự Toàn Thiện, với tinh thần hướng về
sự Toàn Mỹ, và với tự do như năng lực để
bay về chân trời Toàn Chân-Thiện- Mỹ này.
Chim
có cả cánh để bay trên bầu trời cao và có cả
chân để nhẩy nhót dưới mặt đất.
Con người có tâm linh hướng thượng, song cũng
có cảm giác dính líu với những ǵ hữu h́nh, hữu hạn.
Chim
dùng cả chân lẫn cánh để đi kiếm lương
thực, vừa ở trên mặt đất, như thóc lúa,
và vừa ở trên cây, như hoa trái. Con người cũng
dùng cả cảm giác để thâu lượm cảm nghiệm
sống trên đời, đồng thời dùng tâm linh để
thưởng thức những chất sống tinh thần
cao qúi.
Dù
được tẩm dưỡng bởi lương thực
thuộc về đất, nhưng thân chim cũng được
bay bổng trên trời khi chim tung cánh bay cao. Dù thân xác của
con người vốn hướng hạ theo bản chất
hữu h́nh của nó và nặng nề theo bản năng duy
vật của nó, nhưng nó cũng sẽ được
thăng hóa bởi tâm linh hoàn thiện của con người
trong bầu trời đầy tự do, b́nh an và yêu thương.
Cá
có vây để bơi nên thuộc về nước: cá nước;
chim có cánh để bay nên thuộc về bầu trời:
chim trời; con người có tâm linh để hướng
thượng nên thuộc về thần linh: thần nhân.
Bên
trên trái đất chật hẹp, vướng víu, hạ cấp,
bầu trời tượng trưng cho những ǵ phóng khoáng,
bao la và cao cả: phóng khoáng biểu hiệu cho tự do, bao
la biểu hiệu cho b́nh an, và cao cả biểu hiệu cho
yêu thương.
Sông
ng̣i biển cả mênh mông là thế giới của loài cá, bầu
trời cao rộng là thế giới của loài chim thế
nào, cuộc sống tự do, b́nh an và yêu thương cũng
là thế giới của loài người như vậy.
Để
bay, chim cần sự cộng tác ăn khớp với nhau của
cả chân lẫn cánh: động tác nhẩy lên của chân
và động tác đập vỗ của cánh. Để bắt
đầu sống một đời sống thiện hảo
trong thế giới linh thiêng mà ḿnh hướng về, con
người cũng cần vận dụng hai động tác
căn bản, đó là tác động của cảm giác, hưởng
dùng mà không dính bén, và tác động của tâm linh, ư thức
bằng cả ư chí làm người của ḿnh.
Chim
có cánh thường làm tổ ở trên cây. Tổ của con
người là tầm vóc tăng trưởng của họ,
từ một hạt giống đến khi trở thành một
cây vươn lên bầu trời, làm chỗ ẩn náu cho
chim chóc, biểu hiệu tâm linh của con người.
Thật
vậy, con người khác với con vật và vượt
trên con vật ở chỗ có linh hồn, có tâm linh.
Là
con người, nếu chúng ta không sống đúng với
thân phận linh ư vạn vật của ḿnh, th́ chúng ta cũng
không hơn ǵ các loài sinh vật khác, sống theo định
luật tự nhiên như cây cối, hay theo bản năng
tự nhiên như thú vật.
Là
loài sinh vật có tâm linh, chúng ta phải lợi dụng mọi
sự trên đời để hướng về trời
cao, như một hạt giống mọc lên từ ḷng đất,
hút dinh dưỡng từ đất, cắm rễ sâu trong
ḷng đất, song thân cây lại vươn lên cao trong bầu
trời phóng khoáng, bao la, cao cả.
Là
loài sinh vật có tâm linh, chúng ta phải tung bay trên tất cả
mọi sự trên đời, đừng trở thành những
con chim bị nhốt trong cái lồng chủ quan cố chấp,
hay thành những con gà, con vịt sống theo bản năng
hướng hạ không c̣n biết tung bay là ǵ.
Cuộc
sống trên đời của chúng ta chỉ có ư nghĩa và
giá trị khi chúng ta sống đúng với thân phận làm
người của ḿnh, như cây mọc vươn lên
trong trời đất và như chim tung bay giữa bầu
trời cao cả.
Đó
mới là "Đời Thênh Thang Sống".
Los Angeles, California 1/3/1993
CAO TẤN TĨNH.