Ý ThỨc MẦu NhiỆm Thánh ThỂ

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL
Suy tư và chia sẻ trong Năm Thánh Thể
với Chương Trình Phát Thanh Tin Mừng Sự Sống
và cho Giới Trẻ Phong Trào Thiếu Nhi Fatima TGP/LA


 

Cử Hành Thánh Lễ: Một Cách Trọn Vẹn Ý Thức và Chủ Động

Căn cứ vào ý hướng của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II, qua những gì Ngài viết trong Thông Điệp “Giáo Hội Sống Bởi Thánh Thể”, ban hành vào ngày Thứ Năm Tuần Thánh 17/4/2003, cũng như trong Tông Thư “Xin Chúa Ở Với Chúng Con” (xin xem đặc biệt các khoản số 3, 5, 31; 18, 23, 27, 29), ban hành vào ngày Lễ Mẹ Mân Côi 7/10/2004, thì quả thực vị Chủ Chăn Tối Cao của chúng ta đây muốn Mở Năm Thánh Thể (10/10/2004-29/10/2005) với mục đích là để cho chung Giáo Hội và riêng Kitô hữu “Ý Thức Mầu Nhiệm Thánh Thể và Cảm Nghiệm Phụng Vụ Thánh Thể” hơn.

Một cách, có thể nói là hay nhất, để thực hiện và đạt được mục đích của Năm Thánh Thể là “Ý Thức Mầu Nhiệm Thánh Thể và Cảm Nghiệm Phụng Vụ Thánh Thể” hơn, đó là việc Kitô hữu chúng ta làm sao để thực sự Ý Thức và Chủ Động Cử Hành Thánh Lễ một cách trọn vẹn, vì Thánh Lễ bao gồm tất cả Mầu Nhiệm Thánh Thể và Phụng Vụ Thánh Thể, hay nói cách khác, Mầu Nhiệm Thánh Thể được hiện thực và tác hiệu nơi Phụng Vụ Thánh Thể cũng là việc Cử Hành Thánh Lễ.

Đó là lý do nội dung của bài viết dài này (cùng với bài Cảm Nghiệm Phụng Vụ Thánh Thể) xin được đặc biệt bàn về việc Cử Hành Thánh Lễ, ở chỗ, đào sâu vào ý nghĩa của chính cấu trúc Thánh Lễ, cũng như vào cả mối liên hệ chặt chẽ giữa các phần của Thánh Lễ. Tại sao Thánh Lễ được bắt đầu bằng phần thống hối? Tại sao Kitô hữu phạm trọng tội không được Hiệp Lễ song lại được Dâng Lễ là việc cử hành mầu Nhiệm Thánh? Phần phụng vụ Lời Chúa được cử hành trước phần phụng vụ Thánh Thể là để làm gì? Làm sao có thể thấu triệt được ý nghĩa của phần Phụng Vụ Lời Chúa theo Phụng Niên? Tại sao, có những nơi cộng đồng cử hành Thánh Lễ lại đứng suốt phần Phụng Vụ Thánh Thể? Đâu là ý nghĩa nơi tác động phụng vụ bẻ bánh của vị chủ tế trong lúc cộng đồng tham dự cùng nhau đọc lời kinh “Lạy Chiên Thiên Chúa”? Dự lễ mà không Hiệp Lễ có trọn vẹn hay chăng? v.v.

Người viết cảm thấy rằng, có hiểu biết được ý nghĩa sâu xa của Phụng Vụ Thánh Thể hay của việc Cử Hành Thánh Lễ là những gì vô cùng cao cả linh thiêng, được gọi là cực linh, chúng ta thực hiện hằng tuần, có người còn thực hiện hằng ngày, theo ý Giáo Hội, Kitô hữu chúng ta mới có thể cử hành hay tham dự Phụng Vụ Thánh Thể một cách “ý thức và chủ động một cách trọn vẹn”, theo ý hướng canh tân phụng vụ của Công Đồng Chung Vaticanô II (xem Hiến Chế Phụng Vụ Thánh, khoản số 14).

Và nhờ “ý thức và chủ động một cách trọn vẹn” này nơi Kitô hữu trong việc Cử Hành Phụng Vụ Thánh Thể, mà Mầu Nhiệm Thánh Thể, hay Chúa Giêsu Thánh Thể, như thân nho thông truyền nhựa sống thần linh cho cành nho của mình thế nào, mới thấm nhuần vào tâm hồn Kitô hữu, làm cho đời sống Cảm Nghiệm Phụng Vụ Thánh Thể của Kitô hữu trổ sinh muôn vàn hoa trái là các chứng từ về Người như vậy (xem Jn 15:4-5). Thánh Thể quả thực, đúng như Công Đồng Chung Vaticanô II ý thức, chẳng những là tột đỉnh mà còn là nguồn mạch của đời sống Kitô hữu (xem Hiến Chế Tín Lý Về Giáo Hội Ánh Sáng Muôn Dân, 11; Hiến Chế Tín Lý Phụng Vụ Thánh, 10).

Trong Tông Thư "Mediator Dei" về Phụng Vụ Thánh, ban hành ngày 20/11/1947, Đức Thánh Cha Piô XII cũng đã huấn dụ và kêu gọi Kitô hữu Sống Phụng Vụ Thánh Thể theo chiều hướng cành nho với cây nho như sau:

• "Để việc tín hữu dâng Tế Vật thần linh trong Hiến Lễ lên Cha trên trời được phát sinh trọn vẹn công hiệu, họ cần phải làm thêm một việc nữa, đó là việc họ phải hiến dâng chính bản thân mình làm thí vật" (đoạn 98).

• "Vì nhắc nhớ lại những mầu nhiệm về Đức Giêsu Kitô, do đó, Phụng Vụ thánh nỗ lực làm sao cho tất cả mọi tín hữu dự phần vào những mầu nhiệm này, để Đầu thần linh của Nhiệm Thể có thể sống tràn đầy thánh thiện của mình trong tất cả mọi chi thể. Chớ gì linh hồn của Kitô hữu nên như bàn thờ, nhờ đó, từng giai đoạn khác nhau của Hiến Lễ được Vị Thượng Tế hiến dâng, được tái diễn thực sự..." (đoạn 152)

• "Bởi thế, Năm Phụng Vụ, được Giáo Hội chú trọng chăm sóc và gắn bó, không phải là một tiêu biểu của những biến cố đã qua, lạnh ngắt và vô hồn, hay là một sao chép trống rỗng và tầm thường về thời vãng lai. Trái lại, Năm Phụng Vụ là Chính Đức Kitô hằng sống nơi Giáo Hội của Người. Ở nơi đây, Người tiếp tục cuộc hành trình của tình thương vô biên mà Người đã bắt đầu từ cuộc đời trần thế của mình, qua việc làm phúc, với ý định là làm cho con người nhận biết và sống những mầu nhiệm của Người... Nhờ Người gợi hứng và trợ giúp, cùng với ý chí hợp tác của mình, chúng ta có thể nhận lãnh ở nơi Người một nguồn sức sống, như những cành cây đối với thân cây và như những phần thể đối với đầu não' như thế, từ từ nỗ lực, chúng ta có thể biến đổi chính mình 'thành tầm vóc trọn vẹn của Đức Kitô'" (đoạn 165).


I. CỬ HÀNH THÁNH LỄ: Ý THỨC MẦU NHIỆM THÁNH THỂ

Thật vậy, qua việc Cử Hành Thánh Lễ, Mầu Nhiệm Thánh Thể hiện thực tất cả bản chất của mình là một Hiện Diện Thực Sự, là một Hy Tế Thập Giá, là một Sự Sống Hiệp Thông và là một Bảo Chứng Cánh Chung. Trong Tông Thư về Năm Thánh Thể “Xin Chúa ở với chúng con”, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã nói đến các chiều kích này của Mầu Nhiệm Thánh Thể ở khoản số 3 như sau:

• “Nhờ Thánh Thể, Chúa Kitô hiện thực trong thời gian mầu nhiệm tử nạn và phục sinh của Người. Nơi Thánh Thể, bản thân Người đã được lãnh nhận như là “bánh sự sống từ trời xuống” (Jn 6:51), và cùng với Người chúng ta nhận được bảo chứng sự sống đời đời cũng như được tiên hưởng bữa tiệc vĩnh hằng của Gia Liêm thiên quốc”.

1) Thánh Thể là Hiện Diện Thực Sự nơi việc Cử Hành Thánh Lễ

Trong Thông Điệp Giáo Hội Sống Bởi Thánh Thể, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã xác tín Thánh Thể là một Hiện Diện Thực Sự ở khoản số 15 như sau:

• “Việc tái hiện thực một cách bí tích hiến tế của Chúa Kitô, một hiến tế được hiển vinh bởi cuộc phục sinh, nơi Thánh Lễ chất chứa một thứ hiện diện đặc biệt nhất như lời Đức Phaolô VI nói ‘được gọi là ‘có thực’, không phải kiểu loại trừ tất cả mọi kiểu hiện diện khác như những kiểu hiện diện ấy ‘không có thực’, song bởi đây là kiểu hiện diện trọn nghĩa nhất, một hiện diện chính yếu nhờ đó Chúa Kitô, Vị Thiên Chúa Làm Người, hiện diện một cách trọn vẹn và hoàn toàn’ (Encyclical Letter Mysterium Fidei [3 September 1965]: AAS 57 [1965], 764). Điều này là điều lập lại giáo huấn bền vững của Công Đồng Chung Triđentinô, đó là ‘việc thánh hiến bánh và rượu làm biến đổi tất cả bản thể bánh thành bản thể thân mình của Đức Kitô Chúa chúng ta, và tất cả bản thể rượu thành bản thể máu của Người. Giáo Hội Công Giáo thánh thiện đã gọi việc biến đổi này một cách xác đáng và xứng hợp là việc biến thể’ (Session XIII, Decretum de ss. Eucharistia, Chapter 4: DS 1642)”.

Đúng thế, trong Thánh Lễ, ngay sau lời truyền phép của vị chủ tế trên bánh và rượu, thì việc biến thể xẩy ra, biến bản thể bánh trở nên Mình Thánh Chúa Giêsu và biến bản thể rượu trở nên Máu Thánh Chúa Giêsu. Bởi vì, nếu bản thể của tất cả mọi sự ở cái “là” của nó thì sau lời truyền phép của chủ tế, cái “là” bánh thực sự không còn “là” bánh nữa (ngoài hình thức bánh), mà “là Mình Thày” và cái “là” rượu không còn “là” rượu nữa (ngoài hình thức rượu), mà “là Máu Thày”.

Sở dĩ việc biến thể này có thể xẩy ra một cách mầu nhiệm trước con mắt đức tin Kitô Giáo nói chung và Giáo Hội Công Giáo nói riêng là vì quyền năng của chính lời truyền phép, một lời truyền phép lập lại nguyên văn lời Chúa Kitô lập phép Thánh Thể xưa trong Bữa Tiệc Ly, “những lời là thần linh và là sự sống” (Jn 6:63), “những lời sự sống trường sinh” (Jn 6:68). Đúng thế, sở dĩ lời của Chúa Giêsu có thần lực toàn năng biến thể được bánh và rượu thành Mình Thánh và Máu Thánh của Người là vì lời của Người đầy Thánh Thần Thiên Chúa, Đấng được vị chủ tế, trong Kinh Nguyện Thánh Thể II, III và IV, ngay trước khi truyền phép kêu cầu ngự đến “thánh hóa những lễ vật này, để trở nên cho chúng tôi Mình vá Máu Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng tôi”.

Thật vậy, Thánh Thần Thiên Chúa là Tác Nhân trong Mầu Nhiệm Nhập Thể của “Lời hóa thành nhục thể” (Jn 1:14) thế nào (x Lk 1:35; Mt 1:20), đồng thời cũng là Tác Nhân trong Mầu Nhiệm Phục Sinh của Đấng Tử Giá ra sao (x Rm 8:11), những mầu nhiệm đã thực sự xẩy ra trên thế giới này hơn 2000 năm trước đây, những mầu nhiệm đã trở thành hiện thực với một Nhân Vật Lịch Sử mang tên Giêsu Nazarét được sinh ra ở Bêlem và tử nạn ở Giêrusalem, thì Ngài cũng là Tác Nhân trong Mầu Nhiệm Thánh Thể là mầu nhiệm kéo dài Biến Cố Nhập Thể và Phục Sinh này.

Thế nhưng, để việc Hiện Diện Thực Sự của Chúa Giêsu Thánh Thể cực linh có thể xẩy ra, phụng vụ của Giáo Hội cần phải thực hiện những gì thiết yếu, như được Giáo Hội, qua Thánh Bộ Phượng Tự và Bí Tích tái xác nhận trong Bản Hướng Dẫn “‘Redemptionis Sacramentum’ Về Một Số Vấn Đề Cần Phải Tuân Giữ Hay Tránh Lánh Liên Quan Đến Thánh Thể Cực Linh” (ban hành ngày 23/4/2004), ở Chương 3 sau đây, liên quan đến chất liệu của bánh và rượu, đến kinh nguyện cũng như đến tác động của vị chủ tế trong phần cực trọng nhất của Thánh Lễ này.

• “Bánh được dùng để cử hành Hiến Tế Thánh Thể Cực Linh phải là thứ bánh không men, thuần túy lúa miến, và mới được làm để tránh bị hư hoại (Cf. Code of Canon Law, can. 924.2; Missale Romanum, Institutio Generalis, n. 320). Bởi thế, thứ bánh được làm bởi chất khác, cho dù là bằng hạt giống, hay bị pha trộn với thứ chất khác với lúa miến cho đến độ vốn không được coi là bánh lúa miến, thì không làm nên chất thể hiệu thành cho Hy Tế và Bí Tích Thánh Thể (Cf. S. Congregation for the Discipline of the Sacraments, Instruction, Dominus Salvator noster, 26 March 1929, n. 1: AAS 21 [1929] pp. 631-642, here p. 632). Thật là một lạm dụng trầm trọng trong việc trộn những chất khác, như trái cây, đường hoặc mật ong với bánh để làm thành Thánh Thể. Bánh Thánh cần phải được tỏ tường làm bởi những người chẳng những nổi bật về tính chất liêm chính của họ mà còn tài khéo làm việc này với những dụng cụ thích hợp nữa (Cf. ibidem, n. II: AAS 21 (1929) p. 635)” (khoản số 48).

• “Rượu được sử dụng trong việc cử hành cực linh Hiến Tế Thánh Thể phải là chất tự nhiên, từ trái nho, tinh khiết và nguyên tuyền, không bị pha trộn với các chất khác (Cf. Lk 22,18; Code of Canon Law, can. 924.1, 3; Missale Romanum, Institutio Generalis, n. 322). Trong khi cử hành cần pha một chút nước lã. Hết sức cẩn thận bảo trì rượu được dùng cho việc cử hành Thánh Thể, đừng để bị chua (Cf. Missale Romanum, Institutio Generalis, n. 323). Cấm không được sử dụng loại rượu không rõ về tính chất trung thực hay nguyên tuyền của nó, vì Giáo Hội cần bảo đảm những điều kiện cần thiết đối với tính cách hiệu thành của các bí tích. Bất cứ vì lý do nào cũng không được sử dụng những thức uống nào khác, vì chúng không phải là chất thể hiệu thành”. (khoản số 50).

• “Chỉ được sử dụng những Kinh Nguyện Thánh Thể trong Sách Lễ Rôma hay được Tòa Thánh có thẩm quyền chuẩn nhận, theo cách thức và từ ngữ đã được dọn sẵn. ‘Không thể chấp nhận việc có một số Linh Mục cho rằng mình có quyền sáng chế ra những Kinh Nguyện Thánh Thể riêng’ (Pope John Paul II, Apostolic Letter, Vicesimus quintus annus, n. 13, AAS 81 (1989), hay thay đổi bản văn đã được Giáo Hội công nhận, hoặc xen vào những bản văn khác được những cá nhân riêng tư nào đó sáng tác (S. Congregation for the Sacraments and Divine Worship, Instruction, Inaestimabile donum, n. 5: AAS 72 (1980) pp. 335)”. (khoản số 51).

• “Việc công bố Kinh Nguyện Thánh Thể, tự bản chất là tột đỉnh của tất cả cuộc cử hành Thánh Thể, xứng hợp cho Linh Mục theo Chức Thánh của ngài. Bởi thế việc lạm dụng xẩy ra khi để cho một Phó Tế, một thừa tác viên giáo dân, hay bởi một phần tử cá nhân tín hữu, hoặc bởi chung tất cả mọi thành phần tín hữu đọc một số phần của Kinh Nguyện Thánh Thể. Vậy chỉ có Linh Mục mới được toàn quyền đọc Kinh Nguyện Thánh Thể mà thôi (Cf. Pope John Paul II, Encyclical Letter, Ecclesia de Eucharistia, n. 28: AAS 95 [2003] p. 452; Missale Romanum, Institutio Generalis, n. 147; S. Congregation for Divine Worship, Instruction, Liturgicae instaurationes, n. 4: AAS 62 [1970] p. 698; S. Congregation for the Sacraments and Divine Worship, Instruction, Inaestimabile donum, n. 4: AAS 72 [1980] p. 334)”. (khoản số 52).

• “Trong khi vị Linh Mục công bố Kinh Nguyện Thánh Thể thì ‘không đọc một kinh nguyện nào khác hay ca hát, và dương cầm hoặc các nhạc cụ khác đều phải lặng yên’ (Missale Romanum, Institutio Generalis, n. 32), trừ những lời than của cộng đồng đã được xứng hợp cho phép, như đề cập dưới đây”. (khoản số 53).

• “Ở một số nơi xẩy ra việc lạm dụng là vị Linh Mục bẻ bánh thánh vào lúc truyền phép trong Thánh Lễ. Việc lạm dụng này phản với truyền thống của Giáo Hội. Nó cần phải bị bác bỏ và sữa lại liền”. (khoản số 55).

2) Thánh Thể là Hy Tế Thập Giá nơi việc Cử Hành Thánh Lễ

Trong Thông Điệp Giáo Hội Sống Bởi Thánh Thể, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã xác tín Thánh Thể là một Hy Tế Thập Giá ở khoản số 11, 12 và 14 thứ tự sau đây:

• “Khi Giáo Hội cử hành Thánh Thể, cuộc tưởng niệm việc Chúa chịu chết và sống lại, thì biến cố cứu độ trọng yếu này trở nên hiện tại thực sự và ‘công cuộc cứu chuộc của chúng ta được thể hiện’ (Second Vatican Ecumenical Council, Dogmatic Constitution on the Church Lumen Gentium, 3). Hy tế này quyết liệt cho phần rỗi loài người đến nỗi Chúa Giêsu Kitô đã hiến dâng hy tế này và về cùng Cha chỉ sau khi Người đã để lại cho chúng ta phương tiện để chia sẻ vào hy tế ấy như thể chúng ta đã hiện diện ở đó bấy giờ. Mỗi một phần tử tín hữu đều có thể tham dự vào hy tế này và hái được vô tận hoa trái của hy tế ấy” (khoản số 11).

• “Trong việc thiết lập Hiến Tế Thánh Thể này, Người không chỉ nói: ‘Này là mình Thày’, ‘Này là máu Thày’, mà còn thêm: ‘hiến cho các con’, ‘đổ ra cho các con’ (Lk 22:19-20). Chúa Giêsu không chỉ nói rằng những gì Người bấy giờ đang ban cho họ để ăn và uống là mình Người và máu Người; Người còn cho thấy ý nghĩa hy sinh của Hiến Tế Thánh Thể và làm cho hiến tế của Người hiện diện một cách bí tích, một hiến tế sắp được hiến dâng trên Thập Giá cho phần rỗi của tất cả mọi người. ‘Thánh Lễ đồng thời không thể tách biệt với việc tưởng niệm hiến tế, một hiến tế Thập Giá được kéo dài và là một bữa tiệc thánh hiệp thông với mình máu Chúa Kitô’ (Catechism of the Catholic Church, 1382)”…. Thánh Lễ làm cho hiến tế Thập Giá hiện thực; Thánh Lễ không thêm vào hiến tế ấy cũng như không tăng thêm cho hiến tế ấy (Cf. Ecumenical Council of Trent, Session XXII, Doctrina de ss. Missae Sacrificio, Chapter 2: DS 1743: “It is one and the same victim here offering himself by the ministry of his priests, who then offered himself on the Cross; it is only the manner of offering that is different”). Những gì được lập lại là việc cử hành tưởng niệm của hiến tế ấy, ‘việc tưởng nhớ tái hiện thực’ của hiến tế này (memorialis demonstratio) (Pius XII, Encyclical Letter Mediator Dei [20 November 1947]: AAS 39 [1947], 548), việc làm cho hiến tế cứu chuộc tối hậu duy nhất của Chúa Kitô lúc nào cũng hiện thực qua thời gian. Bản chất hiến tế của mầu nhiệm Thánh Thể, bởi thế, không được hiểu như là một điều gì tách biệt, không dính dáng gì với Thập Giá hay chỉ gián tiếp liên quan đến hiến tế Canvê”.

• “Cuộc vượt qua của Chúa Kitô chẳng những bao gồm cuộc khổ nạn và tử nạn của Người mà còn cả cuộc phục sinh của Người nữa. Điều này được nhắc nhớ qua lời cộng đồng tung hô sau phần truyền phép: ‘Chúng tôi tuyên xưng việc Chúa sống lại’. Hy Tế Thánh Thể hiện thực chẳng những mầu nhiệm khổ nạn và tử nạn của Chúa Cứu Thế mà còn cả mầu nhiệm phục sinh làm hiển vinh hiến tế của Người nữa. Chính vì là Đấng hằng sống và phục sinh mà Chúa Kitô mới có thể trở thành “bánh ban sự sống” (Jn 6:35,48), ‘bánh sống’ (Jn 6:51) trong Bí Tích Thánh Thể”.

Việc Hiện Diện Thực Sự của Chúa Giêsu trong Bánh Thánh và Rượu Thánh sau lời truyền phép không phải là một hiện diện thần linh có thật song thụ động mà là chủ động: chủ động chẳng những nơi vai trò chủ tế của vị linh mục thay cho Chúa Giêsu hiến dâng Hy Tế Thập Giá một cách bí tích trên bàn thờ, mà còn nơi chủ đích của việc biến thể nữa, một việc biến thể từ một tấm bánh thành một Thân Thể (không phải một thân thể mới được sinh ra trong hang lừa máng cỏ ở Bêlem mà là) bị trao nộp ở Giêrusalem, và từ một chén rượu thành Máu Giao Ước (không phải máu của Lời mới nhập thể trong lòng Trinh Nữ Maria ở Nazarét mà là) đổ ra trên đồi tử giá Canvê.

Đó là lý do Chúa Giêsu không thiết lập Bí Tích Thánh Thể là để trở thành Hiện Diện Thực Sự của Người ở với Giáo Hội trên thế gian cho tới tận thế (x Mt 28:20), mà chính yếu là để hiện thực và tái diễn Hy Tế Thập Giá của Người. Bởi thế, ngay trong lời truyền phép, lời Chúa Giêsu đã tuyên bố thiết lập Bí Tích Thánh Thể, Người còn truyền cho các tông đồ hiện diện bấy giờ nói riêng và thành phần thừa kế các vị nói chung rằng: “Các con hãy làm việc này mà nhớ đến Thày” (Lk 22:19). Lời truyền chức tư tế này của Chúa Giêsu cho các vị tông đồ không phải chỉ là những lời Người muốn bảo các tông đồ và thành phần thừa kế các vị là hãy (“làm việc này” là) đọc lại lời Người phán trên bánh và rượu để biến bánh và rượu nên Mình Thánh và Máu Thánh Người, mà là hãy cử hành, hãy tưởng nhớ đến Người, ở chỗ “loan truyền việc Chúa chịu chết và tuyên xưng việc Chúa sống lại, cho tới khi Chúa lại đến” (Lời Tuyên Xưng “Mầu Nhiệm Đức Tin” sau truyền phép).

Vì Mầu Nhiệm Thánh Thể chính yếu là Hy Tế Tử Giá, một Hy Tế cần phải được liên lỉ tưởng niệm và cử hành như thế, mà phụng vụ của Giáo Hội rất lưu tâm đến địa điểm cử hành, hoàn cảnh cử hành và các đồ thánh để Hy Tế Tử Giá vô cùng cao trọng được cử hành một cách xứng đáng, như được tái xác nhận trong Bản Hướng Dẫn “‘Redemptionis Sacramentum’ Về Một Số Vấn Đề Cần Phải Tuân Giữ Hay Tránh Lánh Liên Quan Đến Thánh Thể Cực Linh” ở Chương 5 như sau:

• “’Việc cử hành Thánh Thể cần phải được thực hiện ở một nơi thánh, trừ trường hợp đặc biệt cần thiết. Trong trường hợp cần thiết ấy, việc cử hành phải được thực hiện ở một nơi đứng đắn xứng hợp’ (Code of Canon Law, can. 932.1; S. Congregation for Divine Worship, Instruction, Liturgicae instaurationes, n. 9: AAS 62 (1970) p. 701). Vị Giám Mục giáo phận sẽ là vị phán quyết về tính cách cần thiết này, tùy theo từng trường hợp một”. (khoản số 108)

• “’Các vị Linh Mục phải thường xuyên cử hành Thánh Thể, luôn nhớ rằng công cuộc cứu chuộc nơi mầu nhiệm Hiến Tế Thánh Thể được liên lỉ thể hiện. Thật vậy, việc cử hành Thánh Thể hằng ngày là những gì hết sức đáng làm, vì, cho dù không có sự hiện diện của thành phần tín hữu, thì việc cử hành này cũng là một tác động của Chúa Kitô và của Giáo Hội, và khi thực hiện việc cử hành này là vị Linh Mục làm trọn vai trò chính yếu của các vị’ (Code of Canon Law, can. 904; cf. Second Vatican Ecumenical Council, Dogmatic Constitution on the Church, Lumen gentium, n. 3; Decree on the Ministry and Life of Priests, Presbyterorum ordinis, n. 13; cf. also Ecumenical Council of Trent, Session XXII, 17 September 1562, On the Most Holy Sacrifice of the Mass, Chapter 6: DS 1747; Pope Paul Pp. VI, Encyclical Letter Mysterium fidei, 3 September 1965: AAS 57 [1965] pp. 753-774, here pp. 761-762; cf. Pope John Paul II, Encyclical Letter, Ecclesia de Eucharistia, n. 11: AAS 95 [2003] pp. 440-441; S. Congregation of Rites, Instruction, Eucharisticum mysterium, n. 44: AAS 59 [1967] p. 564; Missale Romanum, Institutio Generalis, n. 19)”. (khoản số 110)

• “Các chén thánh chứa đựng Mình và Máu Chúa phải được làm theo đúng các qui tắc truyền thống và của các sách phụng vụ (Cf. Missale Romanum, Institutio Generalis, nn. 327-333). … Bởi thế, không thể chấp nhận cho sử dụng trong việc cử hành Thánh Lễ các thứ chén thông dụng, các thứ chén thiếu phẩm chất, hay không có tính cách nghệ thuật tí nào hoặc chỉ là những thứ để đựng, như những thứ chén được làm bằng thủy tinh, bằng sành, bằng đất sét hay bằng các thứ chất liệu dễ vỡ khác. Cần phải áp dụng qui tắc này với cả những thứ kim loại hay các thứ chất liệu sẽ bị xét dỉ hay hư hỏng (Cf. ibidem, n. 332; Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments,, Instruction, Inaestimabile donum, n. 16: AAS 72 [1980] p. 338)”. (khoản số 117)

• “Linh Mục, một khi đã trở lại bàn thờ sau phần cho Rước Lễ, thì đứng tại bàn thờ hay tại một bàn cân xứng, để lau đĩa thánh và tráng chén thánh theo các qui định của Sách Lễ rồi lau chén bằng khăn sạch. Nếu có Phó Tế bấy giờ thì vị này trở lại bàn thờ với Linh Mục để tráng chén. Tuy nhiên, đặc biệt trong trường hợp có một số chén thánh cần phải được tráng lau, thì được phép cứ để đó, đậy lại đàng hoàng, ở trên bàn thờ hay bàn phụ lễ, để vị Linh Mục hay Phó Tế tráng lau ngay sau khi tan Lễ. Ngoài ra, người được chính thức ủy nhiệm vai trò phụ tế cũng có thể giúp vị Linh Mục hay Phó Tế tráng lau và sắp xếp các chén thánh ở bàn thờ hay bàn phụ lễ. Nếu không có vị Phó Tế thì người được chính thức ủy nhiệm vai trò phụ tế này mang các chén thánh sang bàn phụ lễ rồi tráng chén, lau khô và sắp xếp các chén thánh ấy theo kiểu cách bình thường (Cf. Missale Romanum, Institutio Generalis, nn. 163, 183, 192)”. (khoản số 119)

• “Các vị Mục Tử phải chú trọng đến những khăn được sử dụng cho bàn thánh, nhất là những khăn đụng chạm tới các hình Thánh Thể, cần phải luôn sạch sẽ cũng như cần phải được giặt sạch theo đường lối truyền thống. Để làm điều này, rất nên đổ nước sau lần giặt bằng tay đầu tiên vào cống máng đổ đồ thánh của nhà thờ hay đổ xuống đất ở một nơi xứng đáng. Sau đó, lần giặt thứ hai có thể được làm theo kiểu cách thông thường”. (khoản số 120)

• “Chiếc áo thụng dài trắng mặc ở bên trong áo lễ cần phải được cột lại bằng một giây thắt lưng, trừ khi chiếc áo này được làm theo kiểu thắt bụng không cần giây cột. Cần phải đeo chiếc khăn quàng vai trắng trước khi mặc chiếc áo dài trắng này, nếu chiếc áo thụng dài trắng không hoàn toàn che hết bộ y phục thường dân ở cổ (Cf. ibidem, n. 336)”. (khoản số 122)

• “Áo lễ xứng hợp với vị Linh Mục cho việc cử hành Thánh Lễ hay cho các tác động linh thánh khác trực tiếp liên quan đến Thánh Lễ, trừ khi có những qui định khác, là một chiếc áo lễ mặc ở bên ngoài chiếc áo thụng dài trắng và giây choàng ở bên trong” (Cf. ibidem, n. 337). Cũng thế, vị Linh Mục, khi mặc áo lễ theo qui định chữ đỏ thì không được bỏ đeo giây choàng ở bên trong”. (khoản số 123)

3) Thánh Thể là Sự Sống Hiệp Thông nơi việc Cử Hành Thánh Lễ

Trong Thông Điệp Giáo Hội Sống Bởi Thánh Thể, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã xác tín Thánh Thể là một Sự Sống Hiệp Thông qua việc Kitô hữu Hiệp Lễ cũng như bằng Tặng Ân Thánh Thần Người ban cho những ai lãnh nhận Mình Máu Thánh của Người, ở khoản số 16 và 17 thứ tự sau đây:

• “Hiệu năng cứu độ của hiến tế này được hoàn toàn hiện thực khi lãnh nhận mình máu Chúa lúc hiệp lễ. Hiến Tế Thánh Thể tự bản chất nhắm đến việc hiệp nhất nội tâm của tín hữu với Chúa Kitô qua việc hiệp lễ; chúng ta lãnh nhận chính Đấng đã hiến mình cho chúng ta, chúng ta lãnh nhận thân thể Người đã trao nộp cho chúng ta trên Thập Giá cũng như lãnh nhận máu Người ‘đã đổ ra cho nhiều người được tha tội’ (Mt 26:28). Chúng ta được lời Người nhắc nhớ rằng: ‘Như Cha hằng sống đã sai Tôi và Tôi sống bởi Cha thế nào, thì ai ăn Tôi cũng sẽ sống bởi Tôi như vậy’ (Jn 6:57). Chính Chúa Giêsu đã bảo đảm với chúng ta rằng việc hiệp nhất này, một thứ hiệp nhất được Người so sánh với việc hiệp nhất sự sống Ba Ngôi, được thực sự thể hiện. Thánh Thể thực sự là một bữa tiệc Chúa Kitô đã tự hiến mình làm của dưỡng nuôi chúng ta. Vào lần đầu tiên Chúa Giêsu nói về thứ dưỡng nuôi này, thành phần nghe Người bấy giờ lấy làm lạ lùng và bối rối khiến Vị Thày này bắt buộc phải nhấn mạnh đến chân lý khách quan của những lời Người nói: ‘Thật vậy, thật vậy, Tôi nói cho quí vị hay, trừ phi quí vị ăn thịt Con Người và uống máu của Người, bằng không quí vị sẽ không có sự sống nơi bản thân quí vị’ (Jn 6:53). Đây không phải là thứ lương thực bóng bẩy mỹ từ, bởi vì ‘Thịỉt Tôi thực sự là của ăn và máu Tôi thực sự là của uống’ (Jn 6:55)”.

• “Qua việc chúng ta được hiệp thông với mình máu của Người, Chúa Kitô cũng ban cho chúng ta Thần Linh của Người nữa. Thánh Ephrem viết: ‘Người đã gọi thứ bánh này là thân mình của Người và Người đã làm cho bánh ấy tràn đầy Người cùng với Thần Linh của Người… Ai lấy đức tin mà ăn bánh ấy là ăn Lửa và Thần Linh… Hãy nhận lấy mà ăn, tất cả anh chị em, và hãy ăn Thánh Linh nơi bánh này. Vì đó thật là mình của Tôi nên ai ăn bánh ấy sẽ được sự sống đời đời’ (Sermo IV in Hebdomadam Sanctam: CSCO 413/Syr. 182, 55). … Trong Sách Lễ Rôma, vị chủ tế nguyện rằng: ‘Xin ban cho chúng con là những kẻ được nuôi dưỡng bởi mình máu Người được tràn đầy Thánh Thần của Người, và được trở nên một thân thể, một tinh thần duy nhất trong Chúa Kitô’ (Eucharistic Prayer III). Như thế, nhờ tặng ân Mình Máu của Người, Chúa Kitô làm tăng lên trong chúng ta tặng ân Thần Linh Người đã được tuôn đổ xuống trên chúng ta qua Phép Rửa cũng như đã được ban xuống cho chúng ta như ‘dấu ấn’ qua bí tích Thêm Sức”.

Phụng Vụ Thánh Thể, sau Phụng Vụ Lời Chúa, trong mỗi Thánh Lễ được chia ra làm ba phần, phần dâng lễ, phần hiến lễ và phần hiệp lễ. Nếu phần Hiến Lễ là phần của Mầu Nhiệm Thánh Thể liên quan đến Hy Tế Thập Giá được Giáo Hội, qua vị chủ tế, hiến dâng lên Chúa Cha, thì phần Hiệp Lễ là phần của Mầu Nhiệm Thánh Thể liên quan đến Sự Sống Hiệp Thông, được Giáo Hội, qua vị chủ tế, cũng như qua các thừa tác viên Thánh Thể hay thừa tác viên ngoại lệ cho Rước Lễ, ban phát cho những tín hữu xứng đáng và tin tưởng lãnh nhận Hy Tế Thập Giá, lãnh nhận Chiên Thiên Chúa.

Đúng thế, Chúa Giêsu thiết lập Bí Tích Thánh Thể không phải chỉ để làm cơ sở cho Người có thể Hiện Diện Thực Sự, hay để hiện thực hóa Hy Tế Thập Giá của Người vậy thôi, mà còn để trở thành Sự Sống Hiệp Thông cho chung Giáo Hội cũng như cho riêng các phần thể của mình mầu nhiệm của Người nữa. Đó là lý do, ngay mấy chữ đầu của lời truyền phép, lời Người phán để thiết lập bí tích Thánh Thể, Người đã kêu gọi các tông đồ nói riêng và Giáo Hội nói chung là “các con hãy cầm lấy mà ăn” và “các con hãy nhận lấy mà uống”.

Dĩ nhiên, về phương diện phụng vụ, phần Thánh Lễ quan trọng nhất là phần Hiến Lễ, qua tác động chủ tế hiến dâng Thánh Thể lên Chúa Cha ngay sau khi chủ tế truyền phép Thánh Thể. Thế nhưng, nếu Hy Tế Thập Giá đã vĩnh viễn hiệu thành (x Heb 7:27, 9:12) thì việc hiện thực và tái diễn hy tế này trên bàn thờ không phải chỉ là việc để làm cho hy tế ấy nên trọn, mà là việc làm cho hy tế ấy trở thành viên mãn hơn, đúng như ý định Chúa Giêsu muốn, đó là việc Người là Vị “Chủ Chiên nhân lành thí mạng sống vì chiên cho chiên được sự sống và là một sự sống viên mãn hơn” (Jn 10:10).

Như thế, phần Hiệp Lễ cũng là phần rất quan trọng và cần thiết đối với cả Chúa Giêsu Thánh Thể lẫn thành phần môn đệ của Người. Đối với Chúa Giêsu Thánh Thể, Hiệp Lễ là phần rất quan trọng và cần thiết, bởi vì Người muốn thông ban “Sự Sống viên mãn” phát xuất từ Hy Tế Thập Giá của Người cho thành phần đã tin nhận Người qua Phép Rửa và đã nhận được “sự sống” từ Người, một sự sống cần phải được bảo trì và tăng trưởng cho tới khi đạt đến tầm vóc viên mãn của mình trong Chúa Kitô (x Eph 4:13,15). Đối với Kitô hữu, Hiệp Lễ là phần rất quan trọng và cần thiết, bởi vì, có tiếp nhận Chúa Giêsu Thánh Thể, Đấng đã tự hiến để Giáo Hội được thánh hóa trong chân lý (x Jn 17:19), con người và hoạt động của họ mới có thể được biến đổi một cách mầu nhiệm, như rượu bánh trên bàn thờ “là hoa mầu ruộng đất và lao công của con người” (lời dâng lễ vật) được biến thể Mình Thánh và Máu Thánh của Người.

Vì được đón nhận Chúa Giêsu Hiện Diện Thực Sự trong Mình Thánh và Máu Thánh cực linh của Người mà, theo Chương 4 của Bản Hướng Dẫn “‘Redemptionis Sacramentum’ Về Một Số Vấn Đề Cần Phải Tuân Giữ Hay Tránh Lánh Liên Quan Đến Thánh Thể Cực Linh”, thành phần thừa tác viên trao ban Thánh Thể cũng như thành phần lãnh nhận Thánh Thể cần phải để ý đến những điều kiện và tác động xứng đáng sau đây:

• “Theo thông lệ của Giáo Hội thì mỗi người cần phải xét mình kỹ lưỡng và ai ý thức được trọng tội của mình thì không được cử hành hay lãnh nhận Mình Thánh Chúa Kitô trước khi lãnh nhận bí tích giải tội, trừ khi có lý do quan trọng như trường hợp không có cha giải tội; trong trường hợp ấy họ phải nhớ rằng họ buộc phải ăn năn tội cách trọn, và phải có ý hướng đi xưng tội sớm bao nhiêu có thể”. (khoản số 81)

• “Các vị thừa tác viên Công Giáo chỉ được ban các Phép Bí Tích cho tín hữu Công Giáo mà thôi, thành phần cũng chỉ được phép lãnh nhận các phép bí tích này từ các vị thừa tác viên Công Giáo, trừ những trường hợp được đề cập đến ở khoản Giáo Luật 844.2-4 và 861.2 (Cf. Code of Canon Law, n. 844.1; Pope John Paul II, Encyclical Letter Ecclesia de Eucharistia, nn. 45-46: AAS 95 [2003] pp. 463-464; cf. also Pontifical Council for the Promotion of Christian Unity, Directory for the application of the principles and norms on ecumenism, La recherche de l’unité, nn. 130-131: AAS 85 [1993] 1039-1119, here p. 1089). Ngoài ra, không được tách biệt những điều kiện bao hàm khoản Giáo Luật 844.4, những điều kiện không thể miễn trừ (Cf. Pope John Paul II, Encyclical Letter Ecclesia de Eucharistia, n. 46: AAS 95 [2003] pp. 463-464); bởi thế mà cần phải hội đủ tất cả mọi điều kiện này”. (khoản số 85)

• “’Để cho dấu hiệu Hiệp Lễ được nổi bật tỏ tường hơn nữa như là một việc tham dự vào Hiến Tế đang được cử hành’ (Missale Romanum, Institutio Generalis, n. 85), tín hữu tốt nhất lãnh nhận bánh thánh được truyền phép ngay trong cùng Thánh Lễ được cử hành (Cf. Second Vatican Ecumenical Council, Constitution on the Sacred Liturgy, Sacrosanctum Concilium, n. 55; S. Congregation of Rites, Instruction, Eucharisticum mysterium, n. 31: AAS 59 [1967] p. 558; Missale Romanum, Institutio Generalis, nn. 85, 157, 243)”. (khoản số 89)

• “’Tín hữu phải quì hay đứng khi Rước Lễ, tùy theo Hội Đồng Giám Mục ấn định’, những ấn định như được Tòa Thánh chuẩn nhận. ‘Tuy nhiên, nếu đứng mà Rước Lễ thì cần phải tỏ ra cung kính trước khi lãnh nhận Bí Tích này, theo các qui tắc tương tự qui định’ (Cf. Missale Romanum, Institutio Generalis, n. 160)”. (khoản số 90)

• “Mặc dù mỗi người tín hữu bao giờ cũng có quyền lãnh nhận Thánh Thể bằng lưỡi tùy ý (Cf. Missale Romanum, Institutio Generalis, n. 161), song nếu có người nào muốn lãnh nhận Bí Tích này bằng tay, ở những miền Hội Đồng Giám Mục được phép Tòa Thánh cho thực hiện cử chỉ ấy, thì họ có thể lãnh nhận bánh thánh như thế. Tuy nhiên, phải cẩn thận bảo đảm là bánh thánh được người lãnh nhận rước chịu trước mặt vị thừa tác viên, không để một ai cầm hình bánh mà đi. Nếu thấy có nguy cơ bị tục hóa thì không được cho tín hữu Rước Lễ bằng tay (Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments, Dubium: Notitiae 35 [1999] pp. 160-161)”. (khoản số 92)

• “Cần phải bảo trì vấn đề cầm đĩa hứng khi cho tín hữu Rước Lễ hầu tránh tình trạng bánh thánh hay vụn bánh thánh có thể bị rơi xuống (Cf. Missale Romanum, Institutio Generalis, n. 118)”. (khoản số 93)

• “Không được phép cho tín hữu ‘tự mình… cầm…, tệ hơn nữa, trao… cho nhau’ bánh thánh hay chén thánh (Ibidem, n. 160). Ngoài ra, về vấn đề này, cần phải loại trừ việc lạm dụng cho nhau Rước Lễ giữa đôi tân hôn trong Lễ Hôn Phối”. (khoản số 94).

• “Một tín hữu giáo dân ‘đã lãnh nhận Thánh Thể Cực Linh cũng được phép chịu một lần nữa cùng ngày khi tham dự Cử Hành Thánh Thể, như được qui định ở khoản Giáo Luật 921.2’ (Cf. Code of Canon Law, can. 917; Pontifical Commission for the Authentic Interpretation of the Code of Canon Law, Response to Dubium, 11 July 1984: AAS 76 (1984) p. 746)”. (khoản số 95)

• “Không thể chấp nhận được việc phân phát những tấm bánh không được truyền phép hoặc các thứ ăn được cũng như không ăn được trong khi cử hành Thánh Lễ hay trước đó theo cách thức Hiệp Lễ, trái với những qui định của các sách phụng vụ. Việc làm này không thích hợp với truyền thống của Lễ Nghi Rôma và gây ra lộn xộn nơi thành phần tín hữu Chúa Kitô liên quan tới tín điều về Thánh Thể của Giáo Hội. Ở một số nơi nào được phép thực hiện việc ban phép lành cho bánh sau Thánh Lễ để phân phát thì ở đó cần phải cẩn thận hướng dẫn giáo lý đàng hoàng về việc làm ấy. Thật vậy, không được tạo ra những việc làm tương tự khác giống như vậy hay không được sử dụng những bánh bất thánh hiến vào mục đích này”. (khoản số 96)

• “Để thể hiện trước tín hữu một cách rõ ràng hơn nữa dấu hiệu trọn vẹn về việc tham dự vào bữa tiệc Thánh Thể, thì kể cả các phần tử giáo dân thuộc thành phần tín hữu của Chúa Kitô cũng được Rước Lễ dưới hai hình, ở những trường hợp được qui định trong các sách phụng vụ, một việc rước lễ hai hình được dẫn tiến và tiếp tục hỗ trợ bằng việc dạy giáo lý xứng hợp liên quan tới những nguyên tắc tín lý về vấn đề này là những gì được Công Đồng Chung Triđentinô phác định (Cf. Ecumenical Council of Trent, Session XXI, 16 July 1562, Decree on Eucharistic Communion, Chapters 1-3: DS 1725-1729; Second Vatican Ecumenical Council, Constitution on the Sacred Liturgy, Sacrosanctum Concilium, n. 55; Missale Romanum, Institutio Generalis, nn. 282-283)”. (khoản số 100)

• “Người rước lễ không được phép tự mình nhúng bánh thánh vào rượu thánh, hay không được rước bằng tay bánh thánh được nhúng rượu thánh. Bánh thánh được dùng để nhúng vào rượu thánh cần phải được làm bằng chất thể cứng chắc cũng như phải được truyền phép; triệt để cấm sử dụng bánh bất thánh hiến hay các chất thể khác”. (khoản số 104)

• “Căn cứ vào những gì được qui định bởi giáo luật, ‘ai ném bỏ những hình Thánh Thể hay lấy đi hoặc giữ để phạm thánh thì vạ tuyệt thông tiền kết latae sententiae chỉ có Tòa Thánh mới giải được; ngoài ra, nếu là một giáo sĩ thì chịu hình phạt khác nữa, kể cả việc bị loại khỏi hàng ngũ giáo sĩ’ (Cf. Code of Canon Law, can. 1367). Bất cứ hành động nào tự ý và trầm trọng bất kính phạm đến các hình Thánh Thể đều được coi là thuộc về trường hợp này. Bởi thế, bất cứ ai tác hành ngược lại những qui tắc ấy, chẳng hạn như vứt bỏ những hình Thánh Thể vào cống máng đổ đồ thánh, hay vào một nơi bất xứng, hoặc trên đất, đều phải bị trừng phạt được qui định (Cf. Pontifical Council for the Interpretation of Legislative Texts, Response to dubium, 3 July 1999: AAS 91 [1999] p. 918). Ngoài ra, tất cả đều phải nhớ rằng một khi đã hoàn tất việc cho Rước Lễ trong Thánh Lễ, cần phải giữ những qui định của Sách Lễ Rôma, nhất là những gì thuộc Máu Chúa còn sót lại, theo qui tắc, phải lập tức được vị Linh Mục hay thừa tác viên khác uống hết, còn các bánh thánh dư cũng phải được vị Linh Mục rước ở bàn thờ hay được mang đến chỗ cất giữ Thánh Thể (Cf. Missale Romanum, Institutio Generalis, nn. 163, 284)”. (khoản số 107)

• “Thừa tác viên ngoại lệ cho Rước Lễ có thể cho Rước Lễ chỉ khi nào thiếu Linh Mục và Phó Tế, chỉ khi nào vị Linh Mục bị ngăn trở vì yếu sức hay tuổi già hoặc một lý do nào chính đáng khác, hay chỉ khi nào con số tín hữu lên Rước Lễ đông đến nỗi chính việc cử hành Thánh Lễ sẽ bị kéo dài một cách không nhất thiết (Cf. S. Congregation for the Discipline of the Sacraments, Instruction, Immensae caritatis, n. 1: AAS 65 [1973] pp. 264-271, here pp. 265-266; Pontifical Commission for the Authentic Interpretation of the Code of Canon Law, Responsio ad propositum dubium, 1 June 1988: AAS 80 [1988] p. 1373; Congregation for the Clergy et al., Instruction, Ecclesiae de mysterio, Practical Provisions, art. 8 ậ 2: AAS 89 [1997] p. 871). Tuy nhiên, điều này phải được hiểu là việc kéo dài chút xíu, đối với hoàn cảnh và văn hóa địa phương, vẫn không phải là trường hợp có đủ lý do”. (khoản số 158)

4) Thánh Thể là Bảo Chứng Cánh Chung nơi việc Cử Hành Thánh Lễ

Trong Thông Điệp Giáo Hội Sống Bởi Thánh Thể, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã xác tín Thánh Thể là một Bảo Chứng Cánh Chung ở khoản số 18 như sau:

• “Lời tung hô của cộng đồng sau phần truyền phép được chấm dứt một cách rất thích đáng với câu diễn tả cái trục cánh chung là yếu tố làm nên đặc tính của việc cử hành Thánh Thể (x 1Cor 11:26), đó là câu ‘cho đến khi Chúa lại đến’. Thánh Thể là một vươn rộng kéo dài tới đích điểm, là một tiên hưởng niềm vui trọn vẹn như Chúa Kitô hứa hẹn (x Jn 15:11); Thánh Thể là tiên vọng được thừa hưởng nước trời một cách nào đó, là ‘một bảo chứng cho vinh quang mai hậu’ (Solemnity of the Body and Blood of Christ, Second Vespers, Antiphon to the Magnificat). Thánh Thể chất chứa tất cả những gì là tin tưởng đợi trông ‘với một niềm hân hoan hy vọng về việc tái giáng của Chúa Giêsu Kitô, Đấng Cứu Thế của chúng ta’ (Missale Romanum, Embolism following the Lord's Prayer). Những ai được Chúa Kitô dưỡng nuôi bằng Thánh Thể không cần phải đời chờ cho đến đời sau mới thừa hưởng sự sống trường sinh, vì họ đã chiếm hữu được sự sống này ngay trên trần gian, như là những hoa trái đầu mùa của một tình trạng toàn mãn mai hậu, một tình trạng sẽ làm cho con người nên thành toàn trọn vẹn. Vì nơi Thánh Thể, chúng ta cũng có cả bảo chứng về việc phục sinh của thân xác vào ngày tận thế: ‘Ai ăn thịt Tôi và uống máu Tôi thì có sự sống đời đời, và Tôi sẽ làm cho họ sống lại trong ngày sau hết’ (Jn 6:54). Lời bảo chứng cho việc sống lại sau này ấy phát xuất từ sự kiện là xác thịt của Con Người được ban hiến như lương thực, là thân thể của Người ở trong tình trạng vinh hiển sau cuộc phục sinh. Lãnh nhận Thánh Thể là chúng ta thực sự tiêu hóa ‘cái bí mật’ của việc phục sinh vậy”.

Cũng trong Thông Điệp Giáo Hội Sống Bởi Thánh Thể, ở khoản số 58, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II còn lập lại chiều kích cánh chung của Mầu Nhiệm Thánh Thể liên quan đến Mẹ Maria nói chung và Ca Vịnh Ngợi Khen của Mẹ nói riêng như sau:

• “Ca Vịnh Ngợi Khen còn phản ảnh cả chiều kích cánh chung của Thánh Thể nữa. Mọi lần Con Thiên Chúa lại đến với chúng ta nơi ‘cảnh bần cùng’ của các hình thể bí tích là bánh và rượu thì các hạt giống của một giòng lịch sử mới lại được đâm rễ vào thế giới này, một lịch sử mà kẻ quyền năng ‘bị hạ xuống khỏi ngai tòa của mình’ và ‘những ai thấp hèn được nâng lên’ (cf. Lk 1:52). Mẹ Maria hát lên bài ca vịnh về ‘trời mới’ và ‘đất mới’ là những gì thể hiện nơi Thánh Thể việc trông ngóng của chúng, và ở một nghĩa nào đó, cả chương trình và dự án của chúng nữa”.

Chiều Kích Cánh Chung của Mầu Nhiệm Thánh Thể nơi Thánh Lễ được thể hiện và báo trước ngay nơi việc truyền phép, ngay khi Thánh Thần xuống thánh hóa lễ vật bằng lời truyền phép của vị chủ tế. Bởi vì, ngay lúc ấy, ngay lúc bánh và rượu là hoa mầu ruộng đất và lao công của con người được biến thể thành Mình Thánh và Máu Thánh Chúa Kitô Phục Sinh.

Đúng thế, Chúa Giêsu Thánh Thể thông ban Sự Sống Hiệp Thông cho Kitô hữu chi thể của Người để họ được “sự sống viên mãn hơn”, một sự sống trường sinh của thành phần sống cho Vị “Thiên Chúa là Thiên Chúa của kẻ sống” (Lk 20:38).

Thế nhưng, Sự Sống Hiệp Thông đây không phải chỉ là sự sống giữa cá nhân Kitô hữu với Chúa Giêsu Thánh Thể họ Hiệp Lễ, mà là Sự Sống Hiệp Thông với Chúa Giêsu trong Giáo Hội là Nhiệm Thể của Người, cả Giáo Hội trần thế, lẫn Giáo Hội hiển vinh trên trời với Giáo Hội thanh tẩy trong luyện hình. Đó là lý do trong Phần Hiến Lễ, ở đoạn cuối, Kinh Nguyện Thánh Thể đã bao gồm cả Giáo Hội tam diện này, thứ tự (theo Kinh Nguyện Thánh Thể III) là Giáo Hội thiên quốc (qua việc xin Thánh Mẫu và các thánh chuyển cầu), rồi tới Giáo Hội lữ hành (qua việc cầu cho đích danh Đức Thánh Cha và vị Giám Mục địa phương cũng như hàng giáo phẩm toàn cầu), và Giáo Hội thanh luyện (qua việc cầu cho các linh hồn đã ra đi).

Ngoài ra, Sự Sống Hiệp Thông Kitô hữu nhận lãnh trong Thánh Lễ qua việc Hiệp Lễ là một sự sống viên mãn, tức sự sống đầy những hoa trái cứu độ của Chúa Kitô, một sự sống nơi Thân Nho Chúa Kitô cần phải làm sao để cũng trổ sinh muôn vàn hoa trái nơi từng Cành Nho Kitô hữu. Bởi thế, Sự Sống Hiệp Thông Thánh Thể đây liên quan đến cả việc tông đồ truyền giáo nữa, tức liên quan đến việc để làm sao cho thế gian nhận biết Chúa Kitô, và nhờ đó cũng được thông dự vào Sự Sống Hiệp Thông này, đúng như ước nguyện của Chúa Giêsu trong Lời Nguyện Hiến Tế kết Bữa Tiệc Ly: “Con sống trong họ, Cha sống trong Con, để sự hiệp nhất của họ được trọn vẹn. Nhờ đó thế gian nhận biết rằng Cha đã sai Con và Cha đã yêu thương họ như đã thương yêu Con” (Jn 17:23).

Hai khía cạnh hiệp thông Giáo Hội và tông đồ truyền giáo trên đây của Mầu Nhiệm Thánh Thể nơi việc Cử Hành Thánh Lêã đã được Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đề cập đến trong Tông Thư về Năm Thánh Thể “Xin Chúa Ở Với Chúng Con” ở Chương III (Thánh Thể là Nguồn Mạch và là Biểu Hiện của Hiệp Thông, đặc biệt ở khoản số 19 và 20) và ở Chương IV (Thánh Thể là Nguyên Lý và là Dự Án ‘Truyền Giáo’, đặc biệt ở khoản số 24 và 25).

Thánh Thể là Nguồn Mạch và là Biểu Hiện của Hiệp Thông

• “Khi các môn đệ đi Emmau xin Chúa Giêsu hãy ở ‘với’ các vị, Người đã đáp lại bằng việc ban cho họ một tặng ân còn cao trọng hơn thế nữa, đó là, nhờ Bí Tích Thánh Thể, Người tìm được cách để ở ‘trong’ các vị. Nhận lãnh Thánh Thể tức là đi vào mối hiệp thông sâu xa với Chúa Giêsu. ‘Các con hãy ở trong Thày như Thày ở trong các con’ (Jn 15:4). Mối liên hệ về việc ‘ở’ với nhau một cách sâu xa này cho chúng ta được nếm hưởng trước thiên đường ngay trên trần gian này. Đó không phải là điều ước mong lớn lao nhất của con người hay sao? Đó không phải là những gì Thiên Chúa đã nghĩ đến khi Ngài thực hiện trong lịch sử dự án cứu độ của Ngài hay sao? Thiên Chúa đã gieo vào tâm can con người một ‘nỗi đói khát’ Lời của của Ngài (x Am 8:11), một nỗi đói khát chỉ được thỏa nguyện chỉ khi nào được hoàn toàn hiệp nhất với Ngài mà thôi. Chúng ta có thể ‘thỏa mãn’ Thiên Chúa ngay trên trái đất này nơi mối hiệp thông Thánh Thể được ban cho chúng ta đây, với niềm khát vọng được hoàn toàn mãn nguyện trên cõi thiên cung”. (khoản số 19)

• “Sự liên kết đặc biệt này nơi ‘mối hiệp thông’ Thánh Thể không thể hiểu được một cách đầy đủ hay cảm nghiệm thấy một cách trọn vẹn ngoài mối hiệp thông Giáo Hội. Tôi đã nhấn mạnh đến điều này nhiều lần trong Thông Điệp Giáo Hội Sống Bởi Thánh Thể Ecclesia de Eucharistia. Giáo Hội là Thân Mình của Chúa Kitô: chúng ta tiến bước ‘với Chúa Kitô’ ở chỗ chúng ta liên kết ‘với thân thể của Người’. Chúa Kitô đã thiết lập và làm phát triển mối hiệp nhất này bằng việc tuôn đổ Thánh Linh của Người xuống. Và chính Người liên lỉ xây dựng mối hiệp nhất ấy bằng sự hiện diện Thánh Thể của Người. Chính tấm bánh Thánh Thể duy nhất làm cho chúng ta nên một thân thể duy nhất, vì ‘chúng ta tất cả cùng tham phần vào một tấm bánh duy nhất’ (1Cor 10:17). Nơi mầu nhiệm Thánh Thể, Chúa Giêsu muốn xây dựng Giáo Hội như là một mối hiệp thông, theo khuôn mẫu tối hậu đã được Người nói lên trong lời nguyên tư tế của Người: ‘Như Cha ở trong Con và như Con ở trong Cha, để họ cũng được ở trong Chúng Ta, hầu thế gian tin rằng Cha đã sai Con’ (Jn 17:21)”. (khoản số 20)

Thánh Thể là Nguyên Lý và là Dự Án ‘Truyền Giáo’

• “Hai môn đệ đi Emmau, khi nhận ra Chúa, ‘liền lập tức lên đường’ (x Lk 24:33), để tường trình những gì các vị đã thấy và đã nghe. Một khi chúng ta đã thực sự gặp gỡ Đấng Phục Sinh bằng việc tham phần vào mình máu của Người thì chúng ta không thể giữ lấy cho mình niềm vui chúng ta cảm nghiệm thấy. Việc gặp gỡ Chúa Kitô, liên lỉ được tăng phát và vững mạnh qua Thánh Thể, làm phát sinh trong Giáo Hội cũng như nơi mỗi Kitô hữu lời hiệu triệu thúc bách thực hiện việc làm chứng từ và truyền bá phúc âm hóa. Tôi đã nhấn mạnh đến điều này trong bài giảng loan báo Năm Thánh Thể, dựa theo lời của Thánh Phaolô: ‘Mỗi lần anh em ăn bánh này và uống chén ấy là anh em loan truyền việc Chúa chịu chết cho tới khi Người lại đến’ (1Cor 11:26). Vị Tông Đồ này chặt chẽ liên kết bữa ăn với việc loan báo, vì việc tham dự vào mối hiệp thông với Chúa Kitô để tưởng niệm Cuộc Vượt Qua của Người cũng có nghĩa là cảm thức được nhiệm vụ cần phải trở nên một thừa sai truyền giáo cho biến cố được hiện thực theo lễ nghi này (Cf. Homily for the Solemnity of the Body and Blood of Christ [10 June 2004]: L'Osservatore Romano, 11-12 June 2004, p.6). Việc giải tán ở cuối mỗi Thánh Lễ là việc ủy thác trách nhiệm cho Kitô hữu, kêu gọi hãy hoạt động để truyền bá Phúc Âm và làm cho xã hội thấm nhiễm các giá trị Kitô giáo”. (khoản số 24)

• “Thánh Thể chẳng những cung ứng sức mạnh nội tâm cần thiết cho sứ vụ truyền giáo này, mà còn, ở một nghĩa nào đó, chính là dự án của sứ vụ truyền giáo nữa. Vì Thánh Thể là một kiểu cách hiện hữu được truyền từ Chúa Giêsu đến mỗi Kitô hữu là thành phần nhờ chứng từ của họ mà việc hiện hữu ấy được tràn lan khắp xã hội và văn hóa. Để điều này được thực hiện, mỗi một phần tử thuộc thành phần tín hữu, bằng việc suy niệm chung riêng, cần phải hòa hợp với những giá trị được Thánh Thể diễn đạt, với những thái độ được Thánh Thể soi động, với những quyết định được Thánh Thể tác động”. (khoản số 25)

Thế nhưng, cũng chính vì Mầu Nhiệm Thánh Thể là Sự Sống Hiệp Thông liên quan đến Giáo Hội nên cũng liên quan tới cả vấn đề Đại Kết Kitô Giáo, một vấn đề đang nhắm đến mục tiêu hiệp nhất một cách trọn vẹn, ở chỗ tất cả Kitô hữu được chung dự cùng một bàn tiệc Thánh Thể và một cách hữu hình, ở chỗ chỉ có một chủ chiên duy nhất đại diện Chúa Kitô thừa kế Thánh Phêrô. Về vấn đề Mầu Nhiệm Thánh Thể với vấn đề Đại Kết Kitô Giáo liên quan tới việc cử hành phụng vụ nói chung và Thánh Lễ nói riêng, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã xác định những vấn đề cần phải tuân giữ về phụng vụ, ở khoản số 44, 45 và 46 trong Thông Điệp Giáo Hội Sống Bởi Thánh Thế thứ tự sau đây:

• “Chính vì mối hiệp nhất ấy của Giáo Hội, một mối hiệp nhất được Thánh Thể thể hiện bằng hiến tế của Chúa cũng như bằng việc rước lấy mình máu Người, mà nhất định cần phải hoàn toàn hiệp thông nơi những liên hệ về việc tuyên xưng đức tin, về các bí tích cũng như về việc quản trị giáo hội, chứ không thể cùng nhau cử hành cùng một phụng vụ Thánh Thể cho đến khi các liên hệ ấy được hoàn toàn tái thiết lập. Bất cứ việc đồng cử hành nào như thế đều không phải là phương tiện tác hiệu, mà còn trở thành một ngãng trở, cho việc đạt đến mối hiệp thông trọn vẹn, vì hành động ấy làm suy yếu đi cảm quan về khoảng cách chúng ta đang ở trước mục tiêu này, cũng như vì hành động ấy gây ra hay tăng thêm những mập mờ liên quan đến một trong những sự thật của đức tin. Con đường tiến đến mối hiệp nhất trọn vẹn chỉ có thể được thực hiện trong chân lý mà thôi. Về phương diện này, những vấn đề cấm đoán theo luật lệ Giáo Hội không hề có gì là mập mờ cả (Cf. Code of Canon Law, Canon 908; Code of Canons of the Eastern Churches, Canon 702; Pontifical Council for the Promotion of Christian Unity, Ecumenical Directory, 25 March 1993, 122-125, 129-131: AAS 85 [1993], 1086-1089; Congregation for the Doctrine of the Faith, Letter Ad Exsequendam, 18 May 2001: AAS 93 [2001], 786), mà hoàn toàn hợp với qui tắc về luân lý đã được Công Đồng Chung Vaticanô II phác họa (“Divine law forbids any common worship which would damage the unity of the Church, or involve formal acceptance of falsehood or the danger of deviation in the faith, of scandal, or of indifferentism”: Decree on the Eastern Catholic Churches Orientalium Ecclesiarum, 26)”.

• “Tuy không bao giờ được phép đồng cử hành trong tình trạng chưa hiệp thông trọn vẹn, nhưng vẫn được phép ban Thánh Thể ở các trường hợp đặc biệt cho những người thuộc về các Giáo Hội hay các Cộng Đồng Giáo Hội chưa hoàn toàn hiệp thông với Giáo Hội Công Giáo. Thật vậy, trong trường hợp này, mục đích là để đáp ứng nhu cầu thiêng liêng hệ trọng liên quan đến phần rỗi đời đời của cá nhân người tín hữu, chứ không phải là để thể hiện một thứ liên hiệp thông là những gì vẫn còn bất khả cho đến khi những mối liên hệ hữu hình thuộc mối hiệp thông giáo hội hoàn toàn được tái thiết. Đó là phương sách của Công Đồng Chung Vaticanô II, khi công đồng này nêu lên những hướng dẫn để đáp ứng các Kitô Hữu Đông Phương vì lòng ngay phân ly với Giáo Hội Công Giáo, thành phần tự ý muốn xin lãnh nhận Thánh Thể từ một thừa tác viên Công Giáo và đã dọn mình xứng đáng (Decree on the Eastern Catholic Churches Orientalium Ecclesiarum, 27). Phương sách này sau đó đã được chuẩn nhận bởi cả hai bộ Giáo Luật là những bộ luật cũng để ý tới, với những điều chỉnh cần thiết, trường hợp các Kitô Hữu không phải là Kitô Hữu Đông Phương chưa hoàn toàn hiệp thông với Giáo Hội Công Giáo nữa (Cf. Code of Canon Law, Canon 844, 3-4; Code of Canons of the Eastern Churches, Canon 671, 3-4)”.

• “Trong Thông Điệp Ut Unum Sint, Tôi đã bày tỏ cảm nhận riêng của Tôi đối với những qui tắc ấy, những qui tắc đã có thể góp phần vào việc ban phát ơn cứu độ cho những linh hồn có một nhận thức xứng hợp: ‘Thật là vui mừng khi nhận thấy rằng các vị thừa tác viên Công Giáo, trong những trường hợp đặc biệt, có thể ban bí tích Thánh Thể, Thống Hối và Xức Dầu Bệnh Nhân cho các Kitô hữu chưa hoàn toàn hiệp thông với Giáo Hội Công Giáo nhưng lại là những người hết sức muốn lãnh nhận các bí tích ấy, tự động xin lãnh nhận các bí tích này và bày tỏ đức tin như Giáo Hội Công Giáo tuyên xưng liên quan đến các bí tích ấy. Ngược lại, trong các trường hợp đặc biệt và trong các hoàn cảnh riêng biệt, những người Công Giáo cũng có thể xin lãnh nhận các bí tích ấy từ những vị thừa tác viên thuộc các Giáo Hội thật sự có những bí tích này’ (No. 46: AAS 87 [1995], 948). Những điều kiện ấy, những điều kiện bất khả châm chước, cần phải được cẩn thận tôn trọng, cho dù được áp dụng cho những trường hợp đặc biệt riêng, vì nếu chối bỏ một hay những sự thật đức tin liên quan đến các bí tích này, trong đó, có cả sự thật liên quan tới nhu cầu thuộc chức linh mục thừa tác trong việc ban phát thành hiệu các bí tích này, khiến cho người xin lãnh nhận các bí tích ấy không hội đủ điều kiện xứng hợp để được phép lãnh nhận. Ngược lại cũng thế, những người Công Giáo không được rước lễ nơi những cộng đồng không có bí tích Truyền Chức Thánh thật sự (Cf. Second Vatican Ecumenical Council, Decree on Ecumenism Unitatis Redintegratio, 22)”.
 

Xin xem tiếp
"Cảm Nghiệm Phụng Vụ Thánh Thể"