| |
CHÚA NHẬT LỄ CHÚA BA NGÔI
BÀI ĐỌC I: Prov 8:22-31
“Khi địa cầu chưa sinh nở, sự khôn ngoan đă được sinh thành”
Bài trích sách Phương
Ngôn.
Đây sự Khôn Ngoan của Thiên Chúa phán: “Chúa đă
tạo thành nên ta là đầu sự việc của Người, trước cả những sự việc Người đă làm
rất xa xưa. Ta đă được thiết lập tự thuở đời đời, ngay tự đầu tiên, khi địa cầu
chưa sinh nở. Ta đă được sinh thành khi chưa có vực sâu, khi chưa từng có những
ḍng suối nước. Trước khi Chúa củng cố những ngọn núi cao, trước khi có những
quả đồi, ta đă sinh ra rồi. Khi Người chưa tạo tác địa cầu, đồng ruộng, cũng
chưa tạo nên hạt bụi đầu tiên của cơi trần ai. Khi Người xếp đặt muôn cơi trời,
có ta ở đó, khi Người vạch ra ṿng đai trên mặt vực sâu, khi Người định chỗ cho
mây trời trên cơi cao xa, và những suối nước tự vực sâu vọt lên mạnh mẽ, khi
Người đặt cương giới cho biển cả để nước đừng có vượt quá cơi bờ, khi Người đặt
nền tảng cho trái đất, bấy giờ ta làm việc ở sát bên Người. Và mọi ngày ta làm
cho Người sung sướng, luôn luôn nhàn du ở trước nhan Người. Ta nhàn du trên quả
địa cầu và gặp thấy hạnh phúc ở giữa con cái loài người”.
Lời của Chúa.
Đáp ca: (Xin mời Cộng đoàn thưa)
Lạy Chúa, lạy Chúa chúng tôi, lạ lùng thay danh Chúa khắp nơi hoàn cầu.
1.
Khi tôi ngắm cơi trời, công cuộc tay Chúa tạo ra, vầng trăng và muôn tinh tú mà
Chúa tôi gầy dựng... th́ nhân loại là chi mà Chúa tôi nhớ tới? Con người là chi
mà Chúa tôi để ư chăm non?
2.
Chúa dựng nên con người kém thiên thần một chút, Chúa trang sức con người bằng
danh dự với vinh quang, Chúa ban cho quyền hành trên công cuộc tay Ngài sáng tạo,
Chúa đặt muôn vật dưới chân con người.
3.
Nào chiên, nào ḅ, thôi th́ tất cả, cho tới những muôn thú ở đồng hoang, chim
trời với cá đại dương, những ǵ lội khắp nẻo đường biển khơi.
BÀI ĐỌC II: Rom 5:1-5
“Thánh Thần ban cho chúng ta ḷng mến Chúa”
Bài trích thơ Thánh
Phaolô Tông đồ gởi tín hữu Rôma.
Anh em thân mến, khi được đức tin công chính hóa,
chúng ta được b́nh an trong Chúa nhờ Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta, Đấng cho
chúng ta dùng đức tin mà tiến đến ân sủng, và đứng vững ở đó, và được hiển vinh
trong niềm hy vọng vinh quang của con cái Chúa. Không những thế, chúng ta c̣n
được vinh hiển trong gian nan, khi biết rằng gian nan rèn nhẫn nại, nhẫn nại rèn
nhân đức, c̣n nhân đức rèn cậy trông. Nhưng cậy trông không đưa đến thất vọng,
v́ ḷng mến Chúa được Thánh Thần, Đấng ban cho chúng ta, đổ xuống ḷng chúng ta.
Lời của Chúa.
(Xin mời Cộng đoàn đứng)
Alleluia, alleluia. — Sáng danh Đức Chúa Cha, và Đức Chúa Con, và Đức Chúa
Thánh Thần; sáng danh Thiên Chúa, Đấng đang có, đă có và sẽ đến. — Alleluia.
PHÚC ÂM: Joan 16:12-15
“Tất cả những ǵ Cha có, đều là của Thầy; Thánh Thần sẽ lănh nhận từ nơi Thầy
mà loan truyền cho các con”
Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô
theo Thánh Gioan.
Khi ấy, Chúa Giêsu phán cùng các môn đệ rằng:
“Thầy c̣n nhiều điều phải nói với các con, nhưng bây giờ các con không thể lĩnh
hội được. Khi Thần Chân lư đến, Người sẽ dạy các con biết tất cả sự thật, v́
Người không tự ḿnh mà nói, nhưng Người nghe ǵ th́ sẽ nói vậy, và Người sẽ bảo
cho các con biết những việc tương lai. Người sẽ làm vinh danh Thầy, v́ Người sẽ
lănh nhận từ nơi Thầy mà loan truyền cho các con. Tất cả những ǵ Cha có đều là
của Thầy, v́ thế Thầy đă nói: “Người sẽ lănh nhận từ nơi Thầy mà loan truyền cho
các con”.
Phúc Âm của Chúa.
SUY NIỆM
BA NGÔI LÀ NGUỒN YÊU THƯƠNG VÀ ÁNH
SÁNG
(ĐTC GPII Bài
Giáo Lư Năm Thánh 2000 thứ 3,
Thứ Tư ngày 19-1-2000)
1-
“Ôi Ba Ngôi cao cả, vô cùng thần linh và thiện hảo, Đấng canh giữ đức khôn ngoan
thần linh cho người Kitô hữu, xin dẫn đưa chúng con vượt ra ngoài tất cả mọi thứ
ánh sáng và vượt lên trên hết mọi sự vô thức trước tuyệt đỉnh của các Sách Thánh
nhiệm mầu, những cuốn sách tỏ ra cho thấy những mầu nhiệm thần học đơn sơ, tuyệt
đối và bất diệt trong một bóng tối sáng tỏ của lặng thinh”. Với lời cầu nguyện
này của Điônysiô thành Areopagite, một nhà thần học Đông phương (Theologia
mystica, I, 1), chúng ta bắt đầu một cuộc hành tŕnh cam go song hào hứng
trong việc chiêm ngưỡng mầu nhiệm của Thiên Chúa. Sau khi đă suy tư mấy năm qua
về mỗi một ngôi vị thần linh trong Ba Ngôi Thiên Chúa – Ngôi Con, Ngôi Thần Linh
và Ngôi Cha – trong năm Mừng Kỷ Niệm này, chúng ta muốn có một cái nh́n toàn
diện về vinh quang chung của cả Ba Ngôi là một Thiên Chúa duy nhất, “không phải
duy nhất trong một ngôi vị mà là trong Ba Ngôi cùng một bản thể” (Kinh Tiền
Tụng Lễ Trọng Kính Chúa Ba Ngôi). Dự định này cũng tương hợp với những ǵ đă
được đề ra trong Tông Thư Ngàn Năm Thứ Ba Đang Đến, một văn kiện phác họa
mục đích nhắm đến trong giai đoạn cử hành Cuộc Đại Mừng Kỷ Niệm là “để tôn vinh
Thiên Chúa Ba Ngôi, Đấng là khởi điểm của hết mọi sự trên thế gian cũng như
trong lịch sử và là cùng đích mà mọi sự phải qui về” (đoạn 55).
2-
Cảm hứng theo h́nh ảnh được gợi lên trong Sách Khải
Huyền (x 22:1), chúng ta có thể so sánh cuộc hành tŕnh này như là một cuộc lữ
hành dọc theo hai bên bờ sông của Thiên Chúa, tức là hành tŕnh theo sự hiện
diện và mạc khải của Người trong lịch sử.
Như một chấm phá vắn tắt cho
cuộc hành tŕnh này, hôm nay chúng ta sẽ ở tại hai viễn cực của con sông ấy, tức
là ở đầu sông và ở cuối sông, kết hợp chúng lại thành một đường chân trời duy
nhất. Thật thế, Ba Ngôi thần linh là chính căn nguyên của việc hiện hữu cũng như
của lịch sử, và Ngài c̣n hiện diện cả ở tận điểm của chúng nữa. Giữa hai viễn
cực này, tức là giữa vườn Địa Đường (x Gn 2) và cây sự sống ở Gialiêm trên trời
(x Rev 22), trào ra một gịng lịch sử được đánh dấu bằng tối tăm và ánh sáng,
bằng tội lỗi và ân sủng. Tội lỗi
đă phân ĺa chúng ta ra khỏi diệu quang của địa đường Thiên Chúa; ơn cứu chuộc
đă mang lại cho chúng ta vinh hiển của một trời mới đất mới, nơi “không c̣n sự
chết, cũng chẳng c̣n than khóc hay kêu la hoặc đớn đau ǵ nữa” (ibid 21:4).
3-
Cái nh́n khởi sự về đường chân trời này đă được trang Sách Thánh đầu tiên tŕnh
bày cho thấy giây phút mà quyền năng tạo dựng của Thiên Chúa làm nên thế gian từ
hư vô: “Từ ban đầu Thiên Chúa đă dựng nên các tầng trời và trái đất” (Gn 1:1).
Cái nh́n này được Tân Ước đào sâu hơn nữa, bằng cách đi trở lại chính tâm điểm
của sự sống thần linh, khi thánh kư Gioan mở đầu Phúc Âm của ngài: “Từ ban đầu
đă có Lời, Lời ở với Thiên Chúa và Lời là Thiên Chúa” (Jn 1:1). Trước khi việc
tạo thành xẩy ra và là nền tảng của việc tạo thành này, mạc khải đă cho chúng ta
chiêm ngưỡng thấy mầu nhiệm của một Thiên Chúa duy nhất trong Ba Ngôi, đó là
Ngôi Cha và Lời của Ngài hiệp nhất với nhau trong Thần Linh.
Vị
tác giả Thánh Kinh đă viết đoạn văn về việc tạo dựng không thể nào thấu triệt
được chiều sâu của mầu nhiệm này.
Tư tưởng thuần triết học lại càng khó có thể đạt thấu, v́ Ba
Ngôi ở ngoài khả năng kiến thức của chúng ta và chúng ta chỉ có thể biết được
nhờ mạc khải mà thôi.
Tuy nhiên, mầu nhiệm vô cùng siêu
vượt trên chúng ta này cũng là một thực tại gần gũi
với chúng ta, bởi thực tại này là chính căn nguyên của hữu thể chúng ta. V́
trong Thiên Chúa chúng ta “sống động và hiện hữu” (Acts 17:28), và điều Thánh Âu
Quốc Tinh nói về Thiên Chúa cũng phải được áp dụng cho tất cả Ba Ngôi Vị thần
linh, tức Ngài “intimior intimo meo” (Conf.,
3, 6, 11) (xin
tạm dịch ba chữ Latinh: Ngài “gần gũi tôi hơn là tôi gần với ḿnh”).
Trong thẳm cung của hữu thể chúng ta, nơi mà ngay cả chúng ta cũng không thể
thấu triệt, th́ Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần, một Thiên Chúa duy nhất
trong Ba Ngôi, lại hiện diện bằng ân sủng. Mầu nhiệm Thiên
Chúa Ba Ngôi chẳng những không phải là một sự thật khô khan thuần lư trí mà c̣n
là sự sống ở trong chúng ta và bảo tồn chúng ta.
4-
Trong Năm Mừng Kỷ
Niệm đây, việc chúng ta suy niệm sẽ nhắm vào những đề tài về sự sống của Thiên
Chúa Ba Ngôi này, một sự sống có trước việc tạo dựng và là cội nguồn của việc
tạo dựng. Là mầu nhiệm của các nguồn gốc làm phát sinh ra tất cả mọi sự, đối với
chúng ta Thiên Chúa như là một Đấng toàn hữu và là Đấng thông ban sự hữu, như
“ánh sáng chiếu soi hết mọi người” (x Jn 1:9), như Đấng Hằng Sống và là Đấng ban
sự sống. Đối với chúng ta, trước hết, Ngài là T́nh Yêu, như
định nghĩa tuyệt vời trong Thư Thứ Nhất của Thánh Gioan (x 1Jn 4:8). Ngài
là t́nh yêu ở sự sống nội tại của Ngài, sự sống mà sinh hoạt Ba Ngôi chính là
việc diễn đạt t́nh yêu hằng hữu khiến Ngôi Cha sinh ra Ngôi Con và khiến cả hai
hiến ḿnh cho nhau trong Thánh Thần. Ngài là t́nh yêu ở mối liên hệ của Ngài với
thế gian, v́ việc Ngài tự ḿnh quyết định dựng nên nó từ hư vô là hoa trái của
t́nh yêu vô cùng này, một t́nh yêu tỏa sáng ra nơi lănh vực tạo dựng. Nếu đôi
mắt của chúng ta, được mạc khải sáng soi, trở nên tinh tuyền và thấu suốt đủ,
chúng có thể nhờ đức tin gặp thấy mầu nhiệm này, một mầu nhiệm là nguồn gốc và
là nền tảng cho hết mọi sự hiện hữu.
5-
Thế nhưng, như chúng ta đă đề cập đến ngay từ đầu, mầu nhiệm Ba Ngôi cũng hiện
ra trước mắt chúng ta như là một mục tiêu lịch sử phải hướng đến, như quê hương
chúng ta trông mong. Việc chúng ta suy niệm về Chúa Ba Ngôi, qua những lănh vực
khác nhau của việc tạo dựng và lịch sử, sẽ nhắm đến mục tiêu này, một mục tiêu
được Sách Khải Huyền hết sức mạnh mẽ vạch ra cho thấy như là một dấu ấn của lịch
sử.
Đó
là phần thứ hai cũng là phần cuối cùng nơi gịng sông của Thiên Chúa, gịng sông
chúng ta vừa đề cập đến ít phút trước đây.
Trong Gialiêm thiên quốc, khởi nguyên và cùng đích lại gặp
được nhau. V́ Thiên Chúa Ngôi Cha, Đấng ngự trên ngai, xuất hiện và phán:
“Này đây Ta tái tạo tất cả mọi sự” (Rev 21:5). Bên cạnh Ngài là Chiên Con, tức
là Chúa Kitô, vị ngự trên ngai ṭa của ḿnh, với cuốn sổ sự sống trong đó có
danh tánh của thành phần được cứu chuộc (x ibid., 21:23, 27, 22:1, 3). Thế rồi,
ở đoạn cuối, trong một cuộc trao đổi nhẹ nhàng và tha thiết, Thần Linh là Đấng
cầu nguyện trong chúng ta và cầu nguyện với Giáo Hội, Hiền Thê của Con Chiên,
lên tiếng nói: “Hỡi Chúa Giêsu, xin hăy đến” (x ibid.,
22:17, 20).
Kết
thúc nét chấm phá tiên khởi của cuộc hành tŕnh đường dài của chúng ta trong
việc đi sâu vào mầu nhiệm của Thiên Chúa, chúng ta hăy trở lại với lời nguyện
của Điônysiô thành Areopagite, vị nhắc nhở chúng ta về nhu cầu cần phải chiêm
ngưỡng, đó là “Chính trong cái lặng thinh thực sự mà chúng ta biết được những bí
mật của bóng tối tăm này… một bóng tối chiếu tỏa ánh quang chói lọi…
Trong lúc vẫn hoàn toàn vô h́nh vô tượng, bóng tối tăm ấy
làm ngập đầy những tâm trí biết nhắm mắt lại trước những rạng ngời mỹ lệ nhất” (Theologia
Mystica, I, 1).
(Tuần san
L’Osservatore Romano, ấn bản Anh ngữ, 26/1/2000)
CHÚA BA NGÔI - MỘT CỘNG ĐOÀN T̀NH YÊU
Câu truyện
mà có lẽ nhiều người đă nghe được kể lại dưới h́nh thức này hay h́nh thức khác
liên quan đến Mầu Nhiệm Chúa Ba Ngôi, đó là:
Một hôm, thánh Augustine tản bộ dọc theo bờ biển. Ông cố t́m xem để làm thế nào
có thể giải thích và cắt nghĩa được Mầu Nhiệm Một Chúa Ba Ngôi. Nhưng ḱa, một
em nhỏ - thiên thần - xuất hiện, đùa chơi với sóng biển bằng cách lấy một vỏ ṣ
múc nước biển đổ vào một lỗ cáy gần đấy. Thấy hành động ngộ nghĩnh của em, ông
hỏi:
- Em nhỏ đang làm ǵ thế?
- Dạ, cháu đang tát biển đây.
- Vào chiếc lỗ này, và bằng cái vỏ ṣ này?
- Dạ!
Nghe vậy, ông thở dài và nói:
- Làm sao em có thể tát được cái biển này. Và làm sao cái lỗ cáy này có thể chứa
nổi nước biển này. Em nghĩ và làm như vậy là điên rồ quá.
- Dạ! Cháu hiểu. Nhưng ư nghĩ và hành động của ông c̣n rồ rại hơn cháu đấy.
Và thiên thần biến mất, để lại một ḿnh Augustine xấu hổ với ư tưởng rằng ḿnh
có thể tát đổ đại dương bao la, mênh mông vô tận của Ba Ngôi Thiên Chúa vào cái
lỗ cáy trí tuệ ḿnh.
Thiên Chúa và con người. Hữu hạn và vô hạn. Hữu h́nh và vô h́nh. Xác phàm và
thần linh. Đó là những yếu tố mà con người sẽ không bao giờ có thể san bằng để
từ đó hiểu và thấu triệt được Thiên Chúa.
Khoa học ngày nay cho biết, khi con người được đưa vào vũ trụ, dù chỉ là một
cuộc du hành không gian ngắn như lên thăm mặt trăng, con người đă ư thức được
cái hữu hạn và bất toàn của trí tuệ con người rồi. Đó là chưa nói tới nếu bằng
một cách nào đó, con người có thể lên được những v́ tinh tú xa trái đất hằng tỷ
năm ánh sáng chẳng hạn, th́ từ đó, họ càng nh́n thấy cái nhỏ bé đến tan biến của
trái đất vào không gian mênh mông vô tận. Trái đất và những hành tinh quay quanh
mặt trời cũng chỉ là một thái dương hệ nhỏ trong triệu triệu thái dương hệ thuộc
giải ngân hà mà những đêm trăng sáng, trời thanh trong, ngước mắt lên ṿm trời
ta có thể nh́n thấy xa xa. Thế mà trong vũ trụ lại có hàng tỷ tỷ ngân hà, th́
thử hỏi con người là chi mà dám đo lường và phân tích Đấng Tạo Hóa.
Nhưng lại cũng dựa vào những khám phá của khoa học và sự hiểu biết của ḿnh, con
người ngày nay đang có khuynh hướng muốn phân tích, t́m hiểu về Thiên Chúa và
đời sống của Ngài. Trong cái cao ngạo ấy, con người lại muốn lập lại hành động
mà Augustine đă làm xưa, là muốn biết Thiên Chúa là ai. Tại sao một Chúa mà lại
có Ba Ngôi? Thật vậy, thông thái như Augustine mà đứng trước mầu nhiệm ấy cũng
chỉ là một đứa trẻ và c̣n hơn một đứa trẻ, là rồ rại muốn kín đổ càn khôn vào
cái lỗ cáy của trí tuệ. Do đó, con người tốt hơn nên đón nhận những cảm nhận về
mầu nhiện này bằng con mắt và trái tim. Bằng sự đơn sơ của tâm hồn trong trắng,
ngây thơ đối với mầu nhiệm cao cả mà ḿnh không bao giờ thấu hiểu. Đức Giám Mục
Mai Thanh Lương trong buổi phát thanh của chương tŕnh Tin Mừng Sự Sống, ngày 6
tháng 6 năm 2004, đă diễn giải về Mầu Nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi bằng cụm từ “Cộng
Đoàn T́nh Yêu”.
Thiên Chúa Ba Ngôi là một Cộng Đoàn T́nh Yêu. Chúa Cha yêu Chúa Con bằng t́nh
yêu Chúa Thánh Thần. T́nh yêu nối kết ấy có tự muôn thuở, thánh thiện và vĩnh
hằng làm nên đời sống nội tại của Thiên Chúa. Đây là lư do tại sao khi tŕnh bày
về Thiên Chúa, Thánh Kư Gioan đă viết: “Thiên Chúa là T́nh Yêu” (I Gioan 4:8).
Nhờ vào định nghĩa của Thánh Gioan, con người đă có thể cảm nhận được Thiên Chúa
qua tác động của t́nh yêu mà họ trao cho một người và nhận từ một người. Vẻ đẹp
tuyệt vời của t́nh yêu, sức thu hút và sức mạnh của t́nh yêu là một nhiệm mầu
của Thượng Đế chia sẻ với con người. T́nh yêu của cặp t́nh nhân. T́nh yêu vợ
chồng. T́nh yêu cha mẹ và con cái. T́nh yêu anh, chị, em. T́nh yêu tha nhân...Tất
cả là những phản ảnh của T́nh Yêu Thiên Chúa, và đến từ mối tương quan mật thiết
giữa Ba Ngôi Thiên Chúa. Theo Form, một nhà tâm lư t́nh yêu, th́ t́nh yêu từ
Thiên Chúa đến với con người và từ con người trở về với Thiên Chúa là t́nh yêu
cao cả nhất. T́nh yêu này xét theo cái nh́n tâm lư học, vượt xa t́nh yêu trai
gái, t́nh yêu của những đôi t́nh nhân. Nhận xét này cũng được Elbert Ellis củng
cố bằng thuyết Hữu Lư T́nh Cảm, trong đó xác định vị trí của niềm tin như một
động lực tuyệt đối có thể tạo nên những vị tuẫn giáo, hoặc những kẻ cuồng tín.
Theo đó, hành động tử đạo dưới bất cứ cái nh́n của tôn giáo nào đều đến từ cảm
nhận của t́nh yêu, sự kính phục dành cho Đấng Tối Cao mà nếu được nh́n qua lăng
kính đức tin Công Giáo, đó là đức ái hay t́nh yêu hoặc t́nh mến.
Nhưng nếu h́nh ảnh Một Chúa Ba Ngôi diễn tả bằng đời sống nội tại của Thiên Chúa
là T́nh Yêu làm con người khó cảm nhận, th́ qua mầu nhiệm sáng tạo, cứu chuộc,
và thánh hóa, con người có thể phần nào nhận ra được sức sống và t́nh yêu của
“Cộng Đoàn Ba Ngôi” ấy.
Đức Tin dậy rằng, Ngôi Cha sáng tạo vũ trụ và con người, mặc dù công tŕnh sáng
tạo vẫn là việc làm của cả Ba Ngôi Thiên Chúa, v́ Ba Ngôi chỉ là một. Rồi khi
con người sa ngă, việc cứu chuộc con người lại là công việc của Chúa Con. Nhưng
mặc dù Chúa Con cứu chuộc th́ cũng là Ba Ngôi cùng cứu chuộc. Và sau khi con
người được cứu chuộc, việc thánh hóa, ứng dụng và làm triển nở ơn cứu chuộc là
việc làm của Chúa Thánh Thần, tuy Ba Ngôi luôn luôn hiện diện và thánh hóa mọi
tâm hồn, v́ tâm hồn trong sạch là “đền thờ của Thiên Chúa Ba Ngôi”.
Thiên Chúa là T́nh Yêu. Con đường từ sáng tạo đến cứu chuộc và thánh hóa thấm
đượm một t́nh yêu bao la của Đấng từ đời đời là chính T́nh Yêu. Do đặc tính
thông ban và chia sẻ của t́nh yêu, Thiên Chúa đă thông ban, chia sẻ T́nh Yêu hay
chính sự sống nội tại của Ngài cho muôn loài thụ tạo, trong đó có con người. Dù
sáng tạo, cứu chuộc hay thánh hóa, tất cả Ba Ngôi Thiên Chúa đều có mặt và ḥa
nhập với nhau trong hành động của từng Ngôi, bởi v́ động lực phát xuất từ Thiên
Chúa cho những việc làm này không ǵ hơn là t́nh yêu. Mà đă là T́nh Yêu từ Thiên
Chúa th́ cũng chính là Thiên Chúa có mặt và hiện diện trong những hành động ấy.
Mặt khác v́ Ba Ngôi chỉ là một Thiên Chúa, nên mỗi việc Ngôi nào làm th́ cũng
mang trọn vẹn ư nghĩa và hành động của cả Ba Ngôi.
Tóm lại, tuy không khám phá ra sự có mặt của Ba Ngôi Thiên Chúa trong vũ trụ,
hoặc trong cuộc sống thường ngày bằng những phân tích khoa học về khoảng cách
giữa Ba Ngôi Thiên Chúa, sự khác biệt Ngôi Vị hay nhận diện những khác biệt ấy
nơi từng Ngôi Vị, nhưng con người cũng có thể biết được Ngài bằng việc nh́n vào
chính cuộc sống ḿnh cũng như vũ trụ quanh ḿnh. Do những nhiệm mầu của vũ trụ,
do những nhiệm mầu của đời sống mỗi người và từng người, nhất là do mối tương
giao thánh thiện giữa Thiên Chúa với con người, giữa con người với Thiên Chúa,
và giữa con người với con người bằng t́nh yêu, tất cả là một lời tuyên xưng và
cảm nhận sự có mặt của Ba Ngôi Thiên Chúa.
Trần Mỹ Duyệt
Con Người là Dụ Ngôn Về Mầu Nhiệm Thiên Chúa Ba
Ngôi
Theo Phụng
Niên của Giáo Hội, Lễ Trọng Kính Thiên Chúa Ba Ngôi hôm nay được Giáo hội sắp
xếp vào tuần thứ hai của Mùa Thường Niên Hậu Phục Sinh, ngay sau tuần Lễ Chúa
Thánh Thần Hiện Xuống. Lễ Trọng Kính Thiên Chúa Ba Ngôi được Giáo Hội cử hành
ngay sau Lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống như thế thật là hợp t́nh hợp lư, v́ biến
cố Chúa Thánh Thần Hiện Xuống là biến cố cho thấy Ngôi Ba Thiên Chúa là Ngôi Vị
cuối cùng trong Ba Ngôi tỏ ḿnh ra, sau khi Ngôi Hai đă hóa thành nhục thể và ở
giữa loài người vào thời của Người, “thời sau hết” (Heb 1:2), “thời viên trọn”
(Gal 4:4) cũng như sau khi Ngôi Cha đă tỏ Danh Ngài ra qua Moisen cho dân Do
Thái trong thời Cựu Ước (x Ex 3:14).
Tuy Giáo Hội không cử hành Lễ Trọng Kính Thiên Chúa Ba Ngôi trọng thể như Đại Lễ
Giáng Sinh hay Đại Lễ Phục Sinh về phương diện phụng vụ, thế nhưng, về phương
diện tín lư và tu đức, Mầu Nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi là mầu nhiệm cao trọng nhất
và siêu việt nhất. Nếu trong Cựu Ước Thiên Chúa đă tỏ ḿnh ra là một Vị Thiên
Chúa Chân Thật Duy Nhất, một thực tại chi phối toàn diện Lịch Sử Cứu Rỗi thời
Cựu Ước, th́ trong thời Tân Ước, Vị Thiên Chúa Chân Thật Duy Nhất này lại tỏ
ḿnh ra là một Vị Thiên Chúa Ba Ngôi. Mầu Nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi tuy được mạc
khải sau Mầu Nhiệm Thiên Chúa Chân Thật Duy Nhất nhưng lại là tuyệt đỉnh của tất
cả Mạc Khải Thần Linh, cả Cựu Ước lẫn Tân Ước. Bởi v́, Vị Thiên Chúa Chân Thật
Duy Nhất trong thời Cựu Ước ấy cũng chính là Vị Thiên Chúa Ba Ngôi của thời Tân
Ước, Vị Thiên Chúa tỏ hết ḿnh ra nơi Con của Ḿnh là Lời Nhập Thể bằng Quyền
Phép Thánh Linh. Đó là tất cả ư nghĩa của bài Phúc Âm theo Thánh Gioan Năm C hôm
nay: “Tất cả những ǵ Cha có đều ở nơi Thày, bởi thế Thày mới nói những ǵ Ngài
truyền đạt cho các con Ngài đều lấy từ nơi Thày”. Vậy chúng ta hăy cùng nhau suy
niệm câu Phúc Âm mạc khải về hoạt động ngoại tại này của Chúa Ba Ngôi.
Trước hết, “những ǵ Ngài thông đạt cho các con Ngài đều lấy từ nơi Thày” đây là
ǵ, nếu không phải là “những ǵ Cha có”? Mà “những ǵ Cha có” đây là ǵ, nếu
không phải, như Chúa Kitô khẳng định, “đều ở nơi Thày” hay “đều thuộc về Thày”
hoặc “đều là của Thày”, tùy theo bản dịch. Theo tôi, cả câu Phúc Âm “Tất cả
những ǵ Cha có đều ở nơi Thày, bởi thế Thày mới nói những ǵ Ngài thông đạt cho
các con Ngài đều lấy từ nơi Thày”, và riêng câu “tất cả những ǵ Cha có đều ở
nơi Thày” đây là cốt lơi của tất cả mạc khải về Mầu Nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi.
Bởi v́, qua câu “tất cả những ǵ Cha có đều ở nơi Thày” này, Chúa Kitô muốn mạc
khải cho chúng ta thấy rằng: Người chính là bản thân của Cha, đúng như Thánh
Phaolô xác tín và tuyên xưng trong Thư gửi Giáo Đoàn Do Thái đoạn 1 câu 3:
“Người Con này là phản ánh vinh hiển Cha, là hiện thân đích thực của hữu thể
Cha”. Chính Chúa Kitô đă minh định trong Phúc Âm Thánh Gioan đoạn 10 câu 30:
“Cha và Ta là một”, đến nỗi, Người c̣n đoan quyết cũng trong Phúc Âm Thánh Gioan
đoạn 14 câu 9: “ai thấy Thày là thấy Cha”.
Thế nhưng, dù con người có được Vị Thiên Chúa Chân Thật Duy Nhất mạc khải cho
biết chính bản thân Ngài là ai và như thế nào qua Con Ngài Nhập Thể và Tử Giá,
tự ḿnh, con người vẫn không thể nào thấu hiểu được Mạc Khải Thần Linh tự bản
chất vô cùng cao cả và có tính cách vô cùng lạ lùng không thể tin được này đối
với tâm trí thấp hèn và hạn hẹp của con người. Do đó, Vị Thiên Chúa Chân Thật
Duy Nhất đă tỏ hết ḿnh ra nơi Con Ḿnh như thế mới cần phải sai đến cùng con
người “một Đấng Phù Trợ khác” (Jn 14:16), “Ngài là Thần Chân Lư” (Jn 16:13), “Vị
Thần Linh thấu suốt mọi sự, kể cả những sự sâu nhiệm nơi Thiên Chúa”, như Thánh
Phaolô xác tín trong Thư Một gửi Giáo Đoàn Côrintô đoạn 2 câu 10. Như thế, sứ vụ
của Thánh Linh được sai đến là để giúp con người nhận biết Thiên Chúa như chính
Ngài biết Ngài, đúng như Chúa Kitô minh xác về sứ vụ của Vị Thiên Chúa Ngôi Ba
này, là để “thông đạt cho các con những ǵ Ngài lấy từ Thày” hay “những ǵ Cha
có ở nơi Thày”, tức là làm cho chúng ta thực sự và hoàn toàn theo khả năng hữu
hạn tạo vật của ḿnh “nhận biết Cha là Thiên Chúa chân thật duy nhất và Đấng Cha
sai là Đức Giêsu Kitô” (Jn 17:3).
Như thế phải chăng một khi chúng ta “nhận biết Cha là Thiên Chúa chân thật duy
nhất và Đấng Cha sai là Đức Giêsu Kitô” như thế là chúng ta thấu triệt được tất
cả Mạc Khải Thần Linh, hay nói cách khác, thấu triệt được Thực Tại Thiên Chúa?
Đúng thế, nếu theo lời Chúa Giêsu mạc khải trong Lời Nguyện Tiệc Ly đoạn 17 câu
3, “sự sống đời đời là nhận biết Cha là Thiên Chúa chân thật duy nhất và Đấng
Cha sai là Đức Giêsu Kitô”, th́ một khi chúng ta nhờ Thánh Thần để có thể nhận
biết Chân Lư Tối Thượng này, tức là chúng ta đă có một Kiến Thức Thần Linh như
Thiên Chúa, hay nói cách khác, tức là chúng ta biết Thiên Chúa như chính Ngài
biết Ngài. Mà “nhận biết” đây hay Kiến Thức Thần Linh đây là chính “sự sống”, v́
“Sự sống đời đời là nhận biết”, do đó, Thánh Linh đây, Đấng là Tâm Linh nơi
Thiên Chúa, là Ư Thức nơi Thiên Chúa, quả thật mới là Đấng làm cho chúng ta
“nhận biết”, hay ban cho chúng ta Kiến Thức Thần Linh, tức là làm cho chúng ta
được sự sống, Sự Sống Thần Linh của Thiên Chúa. “Tôi tin kính Chúa Thánh Thần là
Đấng ban sự sống” chính là ở chỗ này.
Thật vậy, Sự Sống Thần Linh đây chính là Sự Sống nơi Thiên Chúa. Mà Sự Sống nơi
Thiên Chúa đây là ǵ, nếu không phải là Thực Tại Thiên Chúa Nhận Biết Ḿnh Ngài
hay Thiên Chúa Ư Thức Bản Thân. Nếu Thiên Chúa không biết ḿnh ngay từ đời đời
cho đến đời đời th́ Ngài không phải là Thiên Chúa, không phải là Đấng Tự Hữu,
Hằng Hữu, Toàn Hữu, Hiện Hữu. Không phải hay sao, chỉ có tạo vật vô tri, mới
không biết ḿnh. Kể cả tạo vật có sự sống thể lư đi nữa, như cây cỏ thuộc loài
thực vật và muông chim cầm thú thuộc loài động vật, cũng không biết ḿnh. Trong
“muôn vật hữu h́nh” được Thiên Chúa dựng nên trên “đất” thế gian chỉ có loài
người mới có khả năng biết ḿnh mà thôi. Khả năng biết ḿnh đó chính là tâm linh
của họ. Thế nhưng, thực tế cho thấy, dù con người có tâm linh để biết ḿnh, song
họ cũng không biết ḿnh ngay khi vừa được thụ thai trong ḷng mẹ, tức vừa hiện
hữu trên đời. Trái lại, dù có thể biết được bản thân ḿnh đi nữa, thế nhưng, cho
tới chết, họ vẫn không thể nào thấu triệt được bản thân ḿnh, tức vẫn không hoàn
toàn biết hết về ḿnh. Đó là lư do cho tới giây phút cuối cùng của cuộc đời, con
người vẫn có thể lầm lỗi, vấp phạm, hay vẫn không biết ḿnh đă lầm lỗi, vấp phạm
mà ăn năn thống hối, nghĩa là, nếu không có ơn trên trợ giúp, hay nói đúng hơn,
nếu không có “Đấng Phù Trợ khác” là Thánh Thần Thiên Chúa ở với, con người vĩnh
viễn sẽ không nhận ra Chân Lư mà trở về với Đấng Tối Cao, tức vẫn không biết
ḿnh, hay nói cách khác, vẫn ở trong sự chết. Một tử thi vô hồn không biết ǵ
nữa chính là h́nh ảnh của con người chết về tâm linh, hoàn toàn và vĩnh viễn
không biết ḿnh.
Trái lại, Thư Thứ Nhất của Thánh Gioan đoạn 1 câu 5 đă công bố: “Thiên Chúa là
ánh sáng, trong Ngài không có tối tăm”. Nghĩa là Thiên Chúa là hiện hữu, trong
Ngài không có sự chết, không có vô tri, đúng như Ngài đă mạc khải Danh Ngài cho
Moisen trong sách Xuất Hành ở đoạn 3 câu 14 “Ta là Đấng Hiện Hữu”. Đúng thế,
“Hiện Hữu” chính là Bản Tính Thần Linh của Thiên Chúa, đồng thời cũng là Sự Sống
Thần Linh nơi Thiên Chúa. Mà Sự Sống Thần Linh nơi Thiên Chúa, như trên đă xác
tín, chính là Thực Tại Thiên Chúa Nhận Biết Ḿnh Ngài hay Thiên Chúa Ư Thức Bản
Thân. Sáu chữ “Thiên Chúa Ư Thức Bản Thân” đây là câu nói có thể tạm tóm gọn Mầu
Nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi. “Thiên Chúa” đây hiểu là Ngôi Cha, như Giáo Lư Giáo
Hội Công Giáo số 245 giải thích: “Giáo Hội nh́n nhận Ngôi Cha như là ‘nguồn gốc
của tất cả thần tính”; “Bản Thân” đây hiểu là Ngôi Con, v́ như trên đă trích lời
Con tuyên bố: “Ai thấy Thày là thấy Cha”; và “Ư Thức” đây hiểu là Ngôi Ba, v́
“Ngài là Thần Linh Chân Lư” như Chúa Kitô đă mạc khải trong Phúc Âm Thánh Gioan
đoạn 14 câu 17 và đoạn 16 câu 13, một “Thần Linh Chân Lư” cho thấy cả Ngôi Cha
lẫn Ngôi Con, nên Ngài cũng chính là T́nh Hiệp Thông giữa Ngôi Cha và Ngôi Con.
Mầu Nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi, hay nói rơ hơn, Mầu Nhiệm Sự Sống Thần Linh nơi
Thiên Chúa, cũng là Thực Tại Thiên Chúa Ư Thức Bản Thân, hay Thực Tại Thiên Chúa
Hiệp Thông Nên Một này thật ra đă được mạc khải ngay từ ban đầu, ngay từ khi
Thiên Chúa thực hiện dự định “Chúng ta hăy dựng nên con người giống h́nh ảnh
chúng ta và tương tự như chúng ta”, một dự định được Sách Khởi Nguyên ghi nhận ở
đoạn 1 câu 26. Con người được Thiên Chúa dựng nên theo h́nh ảnh Ngài đây là ǵ,
nếu không phải là “Ngài đă dựng nên họ có nam có nữ”, một mạc khải cũng được ghi
nhận trong cùng Sách Khởi Nguyên ở đoạn 1 câu 27. Và Thiên Chúa đă dựng nên con
người tương tự như Ngài đây như thế nào, nếu không phải có tâm linh, tức có khả
năng nhận biết. Đó là lư do, ngay sau khi tỉnh dậy từ một giấc ngủ say, Adong đă
nhận ngay ra bản thân ḿnh là Evà qua câu nói đầu tiên mở màn cho lịch sử xă hội
loài người: “Đây là xương bởi xương tôi, thịt bởi thịt tôi”, như được Sách Khởi
Nguyên ghi nhận ở đoạn 2 câu 23.
Vâng, theo tôi, con người chúng ta chính là dụ ngôn Thiên Chúa muốn dùng để diễn
tả Mầu Nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi của Ngài. Thật vậy, nếu đức tin dạy chúng ta
rằng Thiên Chúa có Ba Ngôi, và Ngôi nào cũng là Thiên Chúa, song chỉ có một
Thiên Chúa Duy Nhất chứ không phải là Ba Thiên Chúa, th́ mầu nhiệm đức tin này
đă được Thiên Chúa tỏ cho thấy một phần nào nơi Mầu Nhiệm Con Người, một thụ tạo
duy nhất được dựng nên theo h́nh ảnh và tương tự Thiên Chúa.
Đúng thế, nếu Ngôi Con được nhiệm sinh từ Ngôi Cha và cũng là Thiên Chúa thật
thế nào, th́ Evà cũng từ Adong mà có, và cũng là một con người thật như vậy. Rồi
nếu Thánh Thần “bởi Chúa Cha và Chúa Con mà ra”, Ngài cũng là Thiên Chúa thế
nào, th́ từ Adong cũng xuất phát một ư thức nhận biết Evà rồi cả hai nên một xác
thịt, một con người như thế. Tóm lại, nếu chỉ có một Thiên Chúa duy nhất thế nào
th́ đầu tiên cũng chỉ có một con người duy nhất như vậy; thứ đến, nếu Thiên Chúa
Duy Nhất ấy là chính Ngôi Cha th́ con người duy nhất đầu tiên ấy là chính Adong;
rồi từ Ngôi Cha sinh ra Ngôi Con cũng là Thiên Chúa có cùng một bản tính như
Ngôi Cha thế nào, th́ từ Adong cũng phát sinh ra Evà cũng là con người có cùng
bản tính như Adong như vậy; sau hết, bởi Chúa Cha và Chúa Con đă xuất phát Thánh
Thần cũng là Thiên Chúa có cùng một bản tính như Ngôi Cha và Ngôi Con thế nào,
th́ Adong và Evà cũng nên một xác thịt như một con người như vậy.
Ôi, được phản ánh Mầu Nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi như thế, thân phận con người nhân
loại chúng ta nói chung cao cả biết bao, và ơn gọi hôn nhân của chúng ta nói
riêng trọng đại biết mấy! Thế nhưng, chúng ta đă sống thân phận làm người và ơn
gọi hôn nhân của chúng ta như thế nào để phản ảnh Mầu Nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi?
Đaminh
Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL
|
