CHÚA NHẬT XXV QUANH NĂM

 

BÀI ĐỌC I: Am 8:4-7

“Chống lại những kẻ lấy tiền mua người nghèo”
Bài trích sách Tiên tri Amos.

Hăy nghe đây, hỡi những ai đàn áp kẻ nghèo khó và muốn tiêu diệt hết những kẻ bần cùng trong cả nước. Các ngươi bảo: “Bao giờ qua tuần trăng mới để chúng tôi bán hàng? Khi nào hết ngày Sabbat để chúng tôi bán lúa mạch. Chúng tôi sẽ giảm lường đong, tăng giá và làm cân giả. Chúng tôi sẽ lấy tiền mua người nghèo, lấy đôi dép đổi lấy người túng thiếu. Chúng tôi sẽ bán lúa mục nát”. V́ Giacób kiêu căng, Chúa đă thề rằng: “Ta sẽ lăng quên tất cả việc chúng làm cho đến cùng”.

Lời của Chúa.


Đáp Ca: (Xin mời Cộng đoàn thưa)

Hăy ngợi khen Chúa, Đấng nâng cao kẻ túng thiếu.

1.      Hăy ngợi khen, hỡi những người tôi tớ Chúa, chư vị hăy ngợi khen danh Chúa. Nguyện danh Chúa được chúc tụng từ bây giờ và cho đến muôn đời.

2.      Chúa siêu việt trên hết thảy chư dân, trên muôn cơi trời, là vinh quang của Chúa... và Người để mắt nh́n coi khắp cả trên trời dưới đất.

3.      Người nâng cao kẻ túng thiếu từ chỗ bụi tro, và cất nhắc bạn cơ bần từ nơi phẩn thổ, hầu cho họ ngồi với những bậc quân vương, với những bậc quân vương của dân Người.


BÀI ĐỌC II: 1 Tim 2:1-8

“Cầu nguyện cùng Thiên Chúa cho mọi người. Ngài muốn mọi người được cứu độ”
Bài trích thơ thứ nhất của Thánh Phaolô Tông đồ gởi cho Timôthêô.

Trước tiên, cha khuyên con hăy cầu xin, khẩn nguyện, kêu van và tạ ơn cho mọi người: cho vua chúa, và tất cả những bậc vị vọng, để chúng ta được sống bằng yên vô sự, trong tinh thần đạo đức và thanh sạch. Đó là điều tốt lành và đẹp ḷng Đấng Cứu Độ chúng ta là Thiên Chúa. Người muốn cho mọi người được cứu rỗi và đến nhận biết chân lư. V́ chỉ có một Thiên Chúa, và một Đấng Trung Gian giữa Thiên Chúa và loài người, là Đức Giêsu Kitô, cũng là con người. Người đă phó ḿnh làm giá cứu chuộc thay cho mọi người, để nên chứng tá trong thời của Người, mà v́ chứng tá đó, cha đă được đặt lên làm kẻ rao giảng, làm Tông đồ (cha nói thật chớ không nói dối), và làm Thầy dạy Dân Ngoại trong đức tin và chân lư. Vậy cha muốn rằng những người đàn ông cầu nguyện trong mọi nơi, hăy giơ lên hai tay thanh sạch, không oán hờn và cạnh tranh.

Lời của Chúa.
 

(Xin mời Cộng đoàn đứng)
Alleluia, alleluia. — Chúa phán: “Lời Cha là chân lư; xin hăy thánh hóa chúng trong sự thật”. — Alleluia.


PHÚC ÂM: Lc 16:1-13

“Các con không thể làm tôi Thiên Chúa mà lại làm tôi tiền của được”
Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô theo Thánh Luca.

Khi ấy, Chúa Giêsu phán cùng các môn đệ rằng: “Một người phú hộ kia có một người quản lư: và người nầy bị tố cáo đă phung phí của chủ. Ông chủ gọi người quản lư đến và bảo rằng: “Tôi nghe nói anh sao đó? Anh hăy tính sổ công việc quản lư của anh, v́ từ nay anh không thể làm quản lư nữa”. Người quản lư nghĩ thầm rằng: “Tôi phải làm thế nào, v́ chủ tôi cất chức quản lư của tôi? Cuốc đất th́ không nổi, ăn mày th́ hổ ngươi. Tôi biết phải liệu thế nào, để khi mất chức quản lư, th́ sẽ có người đón tiếp tôi về nhà họ”. Vậy anh gọi từng con nợ của chủ đến và hỏi người thứ nhất rằng: “Anh mắc nợ của chủ tôi bao nhiêu?” Người ấy đáp: “Một trăm thùng dầu”. Anh bảo người ấy rằng: “Anh hăy lấy văn tự, ngồi xuống mau mà viết lại: năm mươi”. Rồi anh hỏi người khác rằng: “C̣n anh, anh mắc nợ bao nhiêu? Người ấy đáp: “Một trăm giạ lúa miến”. Anh bảo người ấy rằng: “Anh hăy lấy văn tự mà viết lại: tám mươi”. Và chủ khen người quản lư bất lương đó đă hành động cách khôn khéo: v́ con cái đời nầy khi đối xử với đồng loại th́ khôn khéo hơn con cái sự sáng. Phần Thầy, Thầy bảo các con: “Hăy dùng tiền gian dối mà mua lấy bạn hữu, để khi mất hết tiền bạc, th́ họ sẽ đón tiếp các con vào chốn an nghỉ đời đời. Ai trung tín trong việc nhỏ, th́ cũng trung tín trong việc lớn; ai gian dối trong việc nhỏ, th́ cũng gian dối trong việc lớn. Vậy nếu các con không trung thành trong việc tiền của gian dối, th́ ai sẽ giao phó của chân thật cho các con? Không đầy tớ nào có thể làm tôi hai chủ: v́ hoặc nó ghét chủ nầy và mến chủ kia: hoặc phục chủ nầy và khinh chủ nọ. Các con không thể làm tôi Thiên Chúa mà lại làm tôi tiền của được”.

Phúc Âm của Chúa.

----------------------------------
Sống Lời Chúa Hôm Nay

 

Có những lúc đầy tớ đóng vai chủ nhân ông…

 

Bài Phúc Âm theo Thánh Luca cho Chúa Nhật XXV Mùa Thường Niên Năm C tuần này, giống như bài Phúc Âm tuần trước, cũng có hai phần, phần buộc đọc và phần không buộc đọc. Nếu phần không buộc đọc của bài Phúc Âm tuần trước dài hơn và ở đoạn cuối, th́ phần không buộc đọc của bài Phúc Âm tuần này cũng dài hơn và ở đoạn đầu, đó là đoạn diễn tả về người quản gia bị thanh tra về những thiệt hại gây ra cho gia chủ nên hắn đă mánh khóe lén lút t́m cách để có thể sống c̣n sau khi bị cách chức đuổi đi. C̣n phần buộc đọc trong bài Phúc Âm Chúa Nhật tuần này, có thể tóm gọn trong lời Chúa Giêsu khẳng định với các môn đệ của Người là “không ai có thể làm tôi hai chủ”. Bởi v́, theo Người cho biết ngay sau đó là, “hắn sẽ ghét chủ này mà thương chủ kia, hay để ư đến chủ này mà khinh chủ nọ”. Ngoài ra, kết thúc bài Phúc Âm hôm nay, Chúa Giêsu c̣n cho biết rơ hai chủ này là ǵ, qua lời Người khuyên các môn đệ như sau: “Các con không thể làm tôi Thiên Chúa và làm tôi tiền bạc”.

 

Vấn đề được đặt ra ở đây là tại sao Chúa Giêsu không nói đến vai tṛ làm chủ hay chủ chốt của “bản thân ḿnh” là yếu tố chính yếu và trước hết con người phải từ bỏ họ mới có thể theo Người, làm môn đệ của Người, như tinh thần của lời Chúa phán trong bài Phúc Âm theo Thánh Luca của Chúa Nhật Thường Niên XXIII Năm C cách đây hai tuần? Bởi v́, có bỏ bản thân ḿnh hay làm chủ bản thân ḿnh, chúng ta mới có thể làm chủ được tất cả mọi sự phụ thuộc khác, chẳng hạn như danh vọng chức quyền hay của cải tiền bạc. Ngoài ra, tại sao Chúa Giêsu cũng không đề cập đến Satan vốn đóng vai vương chủ thế gian “từ ban đầu” (Jn 8:44), tức từ sau khi đă làm cho hai nguyên tổ sa ngă phạm tội, như chính hắn đă tự nhận chủ quyền của ḿnh trên thế gian khi cám dỗ Chúa Giêsu trong hoang địa về ḷng tham của cải, ở Phúc Âm Thánh Luca đoạn 4, câu 6 và 7?

 

Như thế, vấn đề cần phải được giải quyết là tại sao Chúa Giêsu lại tôn phong tiền bạc lên vai tṛ làm chủ, vốn là những ǵ ngoại thân của con người chủ thể, và là những ǵ Satan dùng làm mồi nhử ḷng tham vô đáy của con người!

 

Đúng thế, tự bản chất, mọi sự ngoại thân của con người chỉ là phụ thuộc chứ không phải chủ chốt nơi con người hay vượt trên con người là loài tạo vật duy nhất trên thế gian này đă được Thiên Chúa dựng nên theo h́nh ảnh Ngài và tương tự như Ngài để ban cho quyền làm chủ trái đất, như Sách Khởi Nguyên ghi nhận ở đoạn 1 câu 27 và 28. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, chính những cái phụ thuộc nhiều lúc lại trở thành chính yếu, trở thành chủ chốt trong cuộc đời con người và đối với con người, đến nỗi, thay v́ con người ăn để sống th́ lại sống để ăn, như hiện trạng xă hội văn minh tân tiến gần như tột bậc ngày nay hiển nhiên cho thấy, liên quan đến cá nhân chủ nghĩa và duy lợi chủ nghĩa.

 

Không phải hay sao, vàng bạc chỉ là vật tùy thân, tuy nhiên, chúng đă trở thành một con ḅ vàng đúc, thành cứu chúa một thời của dân Do Thái trong sa mạc dưới chân Núi Sinai, như Sách Xuất Hành thuật lại trong bài đọc một tuần trước! Cũng không phải hay sao, đang nắm trong tay “tất cả mọi sự của cha là của con”, tức đang làm chủ gia tài với cha của ḿnh, người con thứ, như trong phần không buộc đọc của bài Phúc Âm tuần trước thuật lại, “sau khi phung phá tiền bạc vào cuộc sống buông tuồng… hắn đă phải đi làm công cho một người trong vùng, người đă sai hắn đi chăn heo. Hắn mong sao được no bụng bằng các thứ cám heo ăn mà cũng chẳng ai cho”. “Người trong vùng” đây là ai, nếu không phải đam mê nhục dục nơi con người, “chăn heo” đây là ǵ, nếu không phải sống theo xác thịt, và “cám heo ăn” đây là chi, nếu không phải là của cải tiện nghi vật chất, là những ǵ làm thỏa măn xác thịt, cũng là những ǵ xác thịt vốn thích hưởng thụ.

 

Như thế, một khi con người phung phá hết gia tài ân sủng được ban cho ḿnh, như chính họ xin Thiên Chúa là Cha chia cho qua Bí Tích Rửa Tội, nghĩa là một khi con người đă hoàn toàn từ bỏ Thiên Chúa là chủ tể tối cao duy nhất của ḿnh, họ sẽ đi đến chỗ làm tôi cho tiền bạc, cho vật chất tầm thường như “các thứ cám heo”, đến nỗi, chúng sẽ trở thành những ǵ quí nhất, không thể thiếu trong đời họ, dù chúng không bao giờ làm cho họ no thỏa đi nữa.

 

Vâng, lời Chúa Giêsu khẳng định và cảnh giác các tông đồ trong bài Phúc Âm hôm nay: “Không tôi tớ nào có thể làm tôi hai chủ. Hắn sẽ ghét chủ này mà thương chủ kia, hay để ư đến chủ này mà khinh chủ nọ”, về phương diện sống đạo quả thực là như thế đó. Tuy nhiên, nguyên tắc sống đức tin c̣n cho thấy rằng, con người chỉ có thể làm tôi Thiên Chúa, một khi họ thực sự nhận biết ư định của Ngài, cũng như nhận biết chính bản thân của Ngài mà thôi, tức một khi họ nhận biết những mạc khải được Thánh Phaolô xác tín và loan truyền trong Thư Thứ Nhất gửi Timôthêu ở bài đọc thứ hai Chúa Nhật tuần này, đó là: “Thiên Chúa muốn tất cả mọi người được cứu độ và nhận biết chân lư. Và chân lư ở chỗ: ‘Chỉ có một Thiên Chúa. Chỉ có một Đấng trung gian duy nhất giữa Thiên Chúa và loài người, đó là con người Đức Giêsu Kitô, Đấng đă hiến mạng sống làm giá chuộc tất cả mọi người”.

 

Bằng không, nếu không nhận biết Thiên Chúa, không tôn phụng một ḿnh Ngài là chủ tể duy nhất và trên hết của ḿnh cũng như của tất cả mọi người, con người sẽ đi đến t́nh trạng coi của hơn người, đến t́nh trạng chỉ “sống nguyên bởi bánh”, t́nh trạng sống để mà ăn hơn là ăn để mà sống, một t́nh trạng của “những kẻ đàn áp người nghèo khó và muốn tiêu diệt hết những kẻ bần cùng trong đất nước”, như được tiên tri Amos diễn tả trong bài đọc thứ nhất Chúa Nhật tuần này như sau: “Bao giờ qua tuần trăng mới để chúng tôi bán hàng? Khi nào hết ngày Sabbat để chúng tôi bán lúa mạch. Chúng tôi sẽ giảm lường đong, tăng giá và làm cân giả. Chúng tôi sẽ lấy tiền mua người nghèo, lấy đôi dép đổi lấy người túng thiếu. Chúng tôi bán lúa mục nát”. Về việc làm tôi tiền của đưa đến t́nh trạng lấn át lẫn nhau này càng được sáng tỏ hơn trong dụ ngôn về người phú hộ và Lazarô, như chúng ta sẽ thấy ở bài Phúc Âm tuần tới.

 

Thế nhưng, đối tượng chính của những lời Chúa Giêsu khuyên dạy trong bài Phúc Âm hôm nay là thành phần các môn đệ của Người, chứ không phải là nhóm Pharisiêu, hay chung dân chúng, hoặc các trưởng tế và kỳ lăo, như nơi một số đoạn Phúc Âm khác. Vậy Chúa Giêsu muốn dạy thành phần môn đệ của Người những ǵ đây?

 

Lời Chúa huấn dụ các vị ở câu kết bài Phúc Âm hôm nay: “Các con không thể làm tôi Thiên Chúa và làm tôi tiền bạc” cho chúng ta thấy lư do chính yếu của việc Kitô hữu nói chung, và các vị có quyền chức trong Giáo Hội nói riêng, trong việc chểng mảng hay bỏ bê trách vụ quản gia đức tin của ḿnh, thậm chí c̣n tác hại đến việc mở mang Nước Chúa, là v́ họ chưa thật ḷng hay hết ḷng “t́m nước Chúa trước và sự công chính của Ngài” (Mt 6:33), trái lại, “c̣n lo lắng bối rối nhiều sự” phụ thuộc như Matta trong Phúc Âm Chúa Nhật XVI Mùa Thường Niên Năm C trước đây, chưa kể đến có những lúc họ c̣n ham mê danh vọng chức quyền, giầu sang phú quí, cạnh tranh hoạt động v.v.

Trong những trường hợp đang sống bê bối với trách nhiệm thiêng liêng của ḿnh như thế, hay trong trường hợp người quản gia đức tin đang tác hại nhà Chúa như vậy, họ phải trả lẽ ra sao với vị Thiên Chúa gia chủ của họ, với Đấng đă kêu gọi và kư thác việc trông coi nhà Chúa cho họ, nếu không phải họ cần phải khôn lanh như tên quản gia được người chủ khen trong dụ ngôn của bài Phúc Âm Chúa Nhật tuần này, đoạn Phúc Âm ở trong ngoặc đơn không buộc đọc.

 

Đúng thế, nếu tên quản gia trong dụ ngôn này lén lút bớt xén nợ nần cho các con nợ của gia chủ để nhờ đó khi sa cơ lỡ bước anh ta sẽ được hậu đăi và có nơi nương tựa thế nào, th́ thành phần quản gia thiêng liêng coi sóc nhà Chúa cũng vậy, nếu biết thông cảm với lỗi lầm của kẻ khác, tức thông cảm với những yếu đuối vấp phạm các kẻ ấy mắc nợ với Chúa, họ cũng sẽ được cảm thông lỗi lầm của họ như thế, sẽ không bị ruồng bỏ. Bởi v́ “Ai có ḷng xót thương ấy là phúc thật, v́ chưng ḿnh sẽ được thương xót vậy” (Mt 5:7).

 

Như thế, lời Chúa Giêsu khuyên các môn đệ trong bài Phúc Âm Chúa Nhật tuần này: “Các con không thể làm tôi Thiên Chúa và làm tôi tiền bạc”, nghĩa là Người muốn nhấn mạnh đến việc các môn đệ là thành phần đă bỏ mọi sự mà theo Người phải luôn chuyên tâm “t́m nước Chúa trước và sự công chính của Ngài trước” vậy.

 

Lời Chúa Giêsu khuyên dạy các tông đồ trong bài Phúc Âm Chúa Nhật XXV Mùa Thường Niên Năm C hôm nay là “Các con không thể làm tôi Thiên Chúa và làm tôi tiền bạc”, v́ “không đầy tớ nào có thể làm tôi hai chủ”, một sự thật không thể chối căi được ngôn ngữ b́nh dân Việt Nam khuyên là “đừng bắt cá hai tay”. Thế mà, nếu có một tông đồ Giuđa vừa theo Chúa vừa giữ túi tiền đến nỗi bán chủ lấy tiền thế nào, th́ lịch sử Giáo Hội cũng không thiếu những vị nên thánh trong cảnh giầu sang phú quí như vậy. Phải chăng các vị thánh này đă biết “trả cho Cêsa những ǵ của Cêsa và trả cho Thiên Chúa những ǵ của Thiên Chúa” (Mt 22:21).

 

Qua dụ ngôn về cách thức người quản lư giải quyết vấn đề tương lai của ḿnh, sau khi biết được ḿnh sắp bị chủ cho giải nghệ, người ta có thể hiểu lầm là trong những trường hợp đặc biệt, con người ta có thể sống gian dối xảo quyệt. Bởi v́, theo lời của Chúa Giêsu th́ việc làm của người quản lư này đă được ông chủ khen ngợi. Thật vậy, đọc kỹ bài Phúc Âm chúng ta thấy, qua hành động khôn khéo của người quản lư trong dụ ngôn, Chúa Giêsu muốn khuyên dạy con người là “hăy dùng tiền của gian dối mà mua lấy bạn hữu, để khi mất hết tiền bạc, th́ họ sẽ đón tiếp các con vào chốn an nghỉ đời đời”.

 

Thật vậy, có thể trong quá khứ người quản lư bê bối sắp bị chủ cho giải nghệ này đă phung phá tiền bạc của chủ cho những ǵ có lợi riêng cho bản thân ḿnh, như lấy tiền của chủ để tiêu xài lung tung, hoặc không chịu làm lợi cho chủ mà chỉ biết lợi dụng quyền thế để lên mặt ra oai và hưởng thụ ăn chơi nhậu nhoẹt (x Mt 24:48-49), hay dùng tài sản của chủ để đầu tư làm giầu lén lút cách nào đó. Người quản lư này bê bối đến nỗi chẳng c̣n biết ai nợ nần của chủ ra sao nữa, phải hỏi con nợ mới biết được nợ nần của chủ ra sao.

 

Chúa Giêsu, qua miệng lưỡi của người chủ trong dụ ngôn, khen người quản lư sắp bị chủ cho giải nghệ này, ở việc anh ta khôn khéo giải quyết hậu sự có lợi cho tương lai của anh ta, khôn khéo không phải ở đường lối gian dối của anh ta cho bằng ở chỗ anh ta biết quay trở về với giá trị làm người, một giá trị nặng về nhân bản, về t́nh nghĩa (bác ái – tha nợ) hơn là về kinh tế, về lợi lộc vật chất. Nghĩa là Người khuyên chúng ta hăy đặt đức bác ái lên trên hết, nhất là trên tiền bạc vật chất, trong hết mọi việc hăy làm theo chiều hướng bác ái; bằng không, nếu c̣n coi của hơn người, c̣n tham lam thất đức, th́ không thể tôn thờ và phụng sự Thiên Chúa được, không thể có đức bác ái trọn lành.

 

Thật ra, việc làm có vẻ gian dối của người quản lư sắp bị chủ cất chức cho giải nghệ này là một hành động hợp với ư chủ. Bởi v́, sống gần chủ người quản lư này biết chủ của ḿnh hơn ai khác, một người chủ hết sức tốt lành nhân đạo, đến nỗi, ai không thể trả nợ mà van xin ông, ông có thể xóa hết nợ ngay lập tức (x Mt 18:26-27). Như thế, bất cứ điều ǵ người quản lư này, lúc c̣n tại chức, làm trong phạm vi của ḿnh, tự bản chất của nó đều hiệu thành, chẳng hạn như vấn đề giảm nợ cho con nợ. Nghĩa là bất cứ con nợ nào được người quản lư này giảm nợ cho th́ về sau ông chủ cũng không đ̣i lại nữa.

 

Vấn đề được đặt ra ở đây là dù việc có thành theo phạm vi quyền hạn nhưng vẫn có tội theo phạm vi luân lư. Nhưng nếu hành động ấy lại là một khi hành động đă được chủ khen, th́ trước mặt chủ, hành động lén lút giảm nợ của người quản lư cũng có thể chấp nhận được, cũng có thể thứ tha và thông cảm.   Dầu sao người quản lư cũng biết nhận lỗi chứ không mù quáng hay cứng đầu chạy tội bằng những lư lẽ ngụy biện, thậm chí đă t́m cách đền tội bằng việc dựa vào thế giá của chủ và theo tinh thần nhân hậu của chủ để thực thi những việc bác ái bằng chính những tài sản của chủ. Như thế, một cách gián tiếp và sâu xa, hành động của người quản lư sắp bị giải nghệ này cũng là hành động của một người bề dưới nhận biết và tuyên dương bề trên là chủ của ḿnh trước mặt thành phần con nợ.

 

Nếu biết lợi dụng các vật tùy thân mau qua mà thực hiện đức bác ái là những ǵ có thể thu phục được ḷng người và mua chuộc được bạn bè như thế, th́ con người nghĩ được như vậy và làm được như thế quả thực là “khôn ngoan”, v́ đă biết tích lũy của cải trên trời, nơi mối một không đục khoét và trộm cắp không lấy được (x Mt 6:20; Lk 12:33), tức đă biết biến của cải mau qua tạm bợ trở thành phương tiện phụng sự Thiên Chúa là chủ tể chân thật duy nhất của tất cả mọi sự rồi vậy.

 

 

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL