CHÚA NHẬT IV QUANH NĂM

BÀI ĐỌC I: Soph 2:3; 3:12-13

“Ta sẽ để sống sót lại giữa ngươi, một dân tộc khiêm tốn và nghèo hèn”
Bài trích sách Tiên tri Sophonia.

Hãy tìm Chúa, hỡi tất cả các người hiền lành trong nước, là những kẻ tuân giữ luật Chúa; hãy tìm công lý, hãy tìm sự khiêm nhường, nếu các ngươi muốn được che chở trong ngày thịnh nộ của Chúa. Ta sẽ để sống sót lại giữa ngươi, một dân tộc khiêm tốn và nghèo hèn, biết tin tưởng vào thánh danh Chúa. Kẻ sống sót của Israel sẽ không làm điều bất công, sẽ không nói dối, miệng chúng sẽ không nói điều phỉnh gạt, vì chúng sẽ được chăn dắt và nằm ngủ không bị khuấy rầy.

Lời của Chúa.

Đáp Ca: (Xin mời Cộng đoàn thưa)

Phúc cho những ai có tinh thần nghèo khó, vì Nước Trời là của họ.

1.        Thiên Chúa trả lại quyền lợi cho người bị áp bức, và ban cho những kẻ đói được cơm ăn. Thiên Chúa cứu gỡ những người tù tội.

2.        Thiên Chúa mở mắt những kẻ đui mù, Thiên Chúa giải thoát những kẻ bị khòm lưng khuất phục, Thiên Chúa yêu quý các bậc hiền nhân. Thiên Chúa che chở những khách kiều cư.

3.        Thiên Chúa nâng đỡ những người mồ côi, quả phụ, và làm rối loạn đường nẻo đứa ác nhân. Thiên Chúa sẽ làm vua tới muôn đời, Sion hỡi, Đức Thiên Chúa của ngươi sẽ làm vua từ đời nầy sang đời khác.

BÀI ĐỌC II: 1 Cor 1:26-31

“Thiên Chúa đã chọn những điều hèn hạ đối với thế gian”
Bài trích thơ thứ nhất của Thánh Phaolô Tông đồ gởi tín hữu Côrintô.

Anh em thân mến, anh em hãy xem ơn kêu gọi của anh em: vì không có mấy người khôn ngoan theo xác thịt, không có mấy người quyền thế, không có mấy người sang trọng. Nhưng điều mà thế gian cho là điên dại, thì Thiên Chúa đã chọn để làm cho những người khôn ngoan phải xấu hổ; điều mà thế gian cho là yếu hèn, thì Thiên Chúa đã chọn để làm cho những gì là mạnh mẽ phải hổ ngươi. Thiên Chúa đã chọn những điều hèn hạ đối với thế gian, những điều bị khinh chê, những điều không-không để phá hủy những điều hiện hữu, hầu mọi xác thịt không thể vinh danh trước mặt Người. Chính do Người mà anh em ở trong Chúa Giêsu Kitô, Đấng do Thiên chúa đã trở nên sự khôn ngoan, sự công chính, sự thánh hóa và sự cứu rỗi cho chúng ta, ngõ hầu, như đã chép: Ai tự phụ, thì hãy tự phụ trong Chúa.

Lời của Chúa.
 

Alleluia, alleluia. --- Chúc tụng Đấng nhân danh Chúa mà đến, bình an trên trời và vinh danh trên các tầng trời. --- Alleluia.

PHÚC ÂM: Mt 5:1-12a

“Phúc cho những ai có tinh thần nghèo khó”
Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô theo Thánh Matthêô.

Khi ấy, Chúa Giêsu thấy đoàn lũ đông đảo, Người đi lên núi, và lúc Người ngồi xuống, các môn đệ đến gần Người. Bấy giờ Người mở miệng dạy họ rằng: “Phúc cho những ai có tinh thần nghèo khó, vì Nước Trời là của họ. Phúc cho những ai hiền lành, vì họ sẽ được Đất Nước làm cơ nghiệp. Phúc cho những ai đau buồn, vì họ sẽ được ủi an. Phúc cho những ai đói khát điều công chính, vì họ sẽ được no thỏa. Phúc cho những ai hay thương xót người, vì họ sẽ được xót thương. Phúc cho những ai có lòng trong sạch, vì họ sẽ được nhìn xem Thiên Chúa. Phúc cho những ai ăn ở thuận hòa, vì họ sẽ được gọi là con Thiên Chúa. Phúc cho những ai bị bách hại vì lẽ công chính, vì Nước Trời là của họ. Phúc cho các con khi người ta ghen ghét, bách hại các con, và bởi ghét Thầy, họ vu khống cho các con mọi điều gian ác. Các con hãy vui mừng hân hoan, vì phần thưởng của các con sẽ trọng đại trên trời.”

Phúc Âm của Chúa.

 

-------------------------------

 

Bài Giảng Tiên Khởi:

Cửu Phúc Trọn Lành - Linh Đạo Nước Trời

 

 

Bài Giảng Tiên Khởi: Bối Cảnh

 

Nếu trong bài Phúc Âm cùng chu kỳ năm A tuần trước, theo ý nghĩa Phụng Vụ Lời Chúa, Chúa Kitô là "Ánh sáng huy hoàng. Ánh sáng đã mọc lên trên những ai ở trong vùng đất tối tăm sự chết", thì trong bài Phúc Âm cũng theo Thánh Mathêu tuần này, chúng ta thấy "ánh sáng" này quả thực đã bắt đầu lên cao, qua hình ảnh được Phúc Âm diễn tả, ở “trên một sườn đồi”: "Khi Chúa Giêsu thấy đám đông dân chúng thì Người lên trên một sườn đồi". Bởi vì, đã chiếu soi thì phải chiếu từ trên cao xuống, và phải bao trùm tất cả mọi sự.

 

Ở đây, vào lúc mở đầu này, Chúa Giêsu mới tỏ mình ra ở "trên một sườn núi" mà thôi, chứ chưa phải là lúc Người tỏ hết mình ra, chưa phải là lúc lên đến tuyệt đỉnh, như lúc Người biến hình "trên một ngọn núi cao" trước mặt ba môn đệ thân tín (x Mt 17:1-2). Chúa Giêsu bấy giờ cố ý chọn “một sườn đồi” mà giảng dạy, ngoài ra, còn vì đối tượng của việc Người giảng dạy nữa, đó là "đám đông dân chúng", đám người bình dân. Tuy nhiên, Người chỉ bắt đầu giảng dạy, như bài Phúc Âm hôm nay cho biết: "Sau khi các môn đệ đã qui tụ lại quanh Người". Tác động Chúa Giêsu lên trên một sườn đồi vì thấy dân chúng đông đảo, rồi sau đó Người chỉ bắt đầu giảng dạy khi các môn đệ đến vây quanh Người, là những dấu hiệu cho chúng ta thấy, đối tượng chính yếu, đối tượng đầu tiên của những lời Chúa Giêsu trong bài giảng tiên khởi ở đây là thành phần môn đệ của Người, thành phần ở vòng trong, rồi mới tới "đám đông dân chúng" ở vòng ngoài. Nội dung có tính cách trọn lành của bài giảng trên sườn núi này, cũng hiển nhiên chứng thực về cấp trật đối tượng này là đúng. Như thế, theo tiến trình hay đường lối mạc khải thần linh, trước hết, Chúa Cha tỏ mình cho con người qua Con của Ngài là Chúa Giêsu, rồi sau đó Con của Ngài tỏ mình ra cho các tông đồ để rồi qua các vị là thành phần chứng nhân tiên khởi tỏ mình ra cho toàn thể nhân loại đến tận cùng trái đất. Đó là lý do, trong bài Phúc Âm tuần tới, cũng theo Thánh Mathêu, tiếp theo bài Phúc Âm hôm nay, Chúa Giêsu đã chỉ cho các môn đệ biết rõ bản chất của các vị là ai và vai trò của các vị phải làm gì, qua câu Người tuyên bố với các vị: "Các con là muối đất... là ánh sáng thế gian".

 

Linh Đạo Nước Trời: Cửu Phúc Trọn Lành

 

Nếu lời loan báo tiên khởi của Chúa Giêsu trong bài Phúc Âm tuần trước: “Hãy cải thiện đời sống. Nước Trời đã đến”, như đã nhận định và chia sẻ, là tất cả những gì làm nên Phúc Âm của Chúa Kitô thế nào, thì đoạn mở đầu cho bài giảng tiên khởi trong Phúc Âm hôm nay đã cho thấy rõ điều ấy. Đoạn mở đầu của bài giảng tiên khởi, hay bài giảng trên núi như vẫn được gọi này, Chúa Giêsu nói về những mối phúc đức trọn lành, với tên gọi thông dụng từ trước đến nay là Bát Phúc. Nếu nơi lời loan báo tiên khởi, vế nhân sinh và yếu tố đức tin là việc “cải thiện đời sống” được đặt trước vế thần linh và yếu tố mạc khải là “Nước Trời” thế nào, những mối phúc đức trọn lành mở đầu bài giảng tiên khởi của Chúa Giêsu trong bài Phúc Âm hôm nay cũng theo đúng chiều hướng như vậy: vế nhân sinh và yếu tố đức tin cần phải có trước vế thần linh và yếu tố mạc khải. Đúng thế, phân tích từ đầu đến cuối toàn bộ những mối phúc đức trọn lành theo chiều hướng của lời loan báo tiên khởi, chúng ta chẳng những đã thấy được điều này, mà còn thấy được cả những điều ngoại lệ khác nữa:

 

vế nhân sinh và yếu tố đức tin	vế thần linh và yếu tố mạc khải
Phúc cho kẻ tinh thần nghéo khó	Họ được hưởng Nước Thiên Chúa
Phúc cho kẻ hiền lành	Họ sẽ được đất làm gia nghiệp
Phúc cho kẻ sầu đau	Họ sẽ được an ủi
Phúc cho kẻ đói khát thánh đức	Họ sẽ được no thỏa
Phúc cho kẻ tỏ lòng xót thương	Họ sẽ được thương xót
Phúc cho kẻ tâm hồn thanh khiết	Họ sẽ được thấy Thiên Chúa
Phúc cho kẻ kiến tạo hòa bình	Họ sẽ được gọi là con Thiên Chúa
Phúc cho kẻ bị bắt bớ vì sự công chính	Họ được hưởng Nước Thiên Chúa
Phúc cho các con bị họ xỉ nhục và bắt bớ vì Thày	Các con được hưởng phần thưởng lớn lao trên trời

 

Nhìn vào bản phân tích trên đây, như mới nhận định, chúng ta còn thấy những điều ngoại lệ sau đây:

·         Thứ nhất, không phải chỉ có Bát Phúc mà là Cửu Phúc.

·         Thứ hai, chỉ có 6 phúc ở trong tình trạng “sẽ”, còn 3 phúc (1, 8 và 9) ở trong tình trạng hiện thực.

·         Thứ ba, phúc thứ nhất và thứ tám cùng “được hưởng Nước Thiên Chúa” giống hệt như nhau.

·         Thứ bốn, phúc thứ tám và thứ chín được hưởng khác nhau tuy cùng chịu “bắt bớ” giống nhau.

 

Để có thể hiểu được phần nào những điều ngoại lệ nơi phần mở đầu của bài giảng tiên khởi này, theo tôi, trước hết chúng ta cần phải giải quyết vấn đề thứ tự của những mối phúc đức trọn lành này. Nhờ đó, chúng ta còn hiểu được phần nào lý do tại sao phúc này được Chúa Giêsu nói đến trước phúc kia mà lại không đặt sau phúc ấy? Nếu chúng ta tin rằng Chúa Giêsu đã nói gì hay dạy gì đều phải có lý của Người, chứ không phải vô lý hay bâng quơ, thì đâu là mối liên hệ của những mối phúc đức trọn lành này? Tại sao lại chỉ có Cửu Phúc mà không phải là Bát Phúc hay Thập Phúc?

 

Có thể nói, Cửu Phúc này chính là tất cả linh đạo của Kitô giáo hay Linh Đạo Nước Trời, một linh đạo dẫn vế nhân sinh đến vế thần linh, bắt đầu từ bước trọn lành căn bản nhất là từ bỏ lòng quyến luyến thế gian để được Nước Trời ngay trong lòng mình, cho đến tột đỉnh trọn lành là liều mạng sống vì đức tin để chiếm được Nước Trời nơi chính Thiên Chúa, một linh đạo cho thấy tiến trình phát triển của đức tin, một đức tin: “giống như một hạt cải… nhỏ nhất nhưng phát triển lại thành một cây lớn nhất… đến nỗi chim trời đến làm tổ nơi các cành của nó” vậy (Mt 13:31-32), một linh đạo là tiến trình phát triển đức tin cho đến khi “tất cả sự thật” (Jn 16:13) được hoàn toàn tỏ hiện hay mạc khải nơi họ và thế gian.

 

Bước trọn lành thứ nhất là “tinh thần nghèo khó”. “Tinh thần nghèo khó”, theo tu đức và kinh nghiệm sống đạo cho thấy, thực sự là điều kiện tối yếu để Kitô hữu mang danh môn đệ Chúa Kitô chúng ta có thể bắt đầu và thực sự theo Chúa. Đó là lý do tại sao Người dứt khoát về thành phần muốn theo Người là: “không ai trong quí vị có thể làm môn đệ của Tôi nếu họ không từ bỏ tất cả những gì mình có” (Lk 14:33). Để rồi, một khi đã “từ bỏ tất cả những gì mình có”, thì phần thưởng đầu tiên, hay phúc đầu tiên con người có “tinh thần nghèo khó” này được nếm hưởng đó là “Nước Thiên Chúa”.

 

Bước trọn lành thứ hai là “hiền lành”. Tu đức và kinh nghiệm sống đạo cũng cho thấy, khi con người mới bỏ mọi sự theo Chúa thì lúc đầu được rất nhiều ơn an ủi và nhờ đó trở nên rất sốt sắng. Đến nỗi, họ có thể “coi mọi sự như phân bón” (Phil 3:8), thậm chí, đến chỗ xa tránh mọi sự chỉ vì khinh bỉ và ghê tởm tạo vật tự bản chất vốn tốt lành của chúng hơn là coi trọng chúng và sử dụng chúng theo đúng dự định của Thiên Chúa về chúng. Nếu họ có thái độ hung dữ như vậy đối với tạo vật, họ chẳng những không được “đất làm gia nghiệp” mà còn mất cả “Nước Thiên Chúa” nữa, tức mất lòng Thiên Chúa, Đấng đã tạo dựng nên mọi sự tốt lành (x Gen 1:31). Trái lại, với “tinh thần nghèo khó”, nếu họ biết làm chủ chúng (x Gen 1:26) theo ý Hóa Công, không phải là “họ sẽ được đất làm gia nghiệp” hay sao?

 

Bước trọn lành thứ ba là “sầu thương”. Con đường nhân đức trọn lành tiếp tục ở chỗ, sau thời gian sốt sắng ban đầu, tâm hồn theo Chúa bắt đầu cảm thấy khô khan nguội lạnh, không còn ham thích làm việc thiêng liêng đạo đức, hy sinh hãm mình, kỹ càng giữ luật phép nữa. Vì lợi ích thiêng liêng cho tâm hồn, Thiên Chúa đã cất ơn an ủi của Ngài đi, làm cho linh hồn cảm thấy chán nản trong hết mọi sự. Họ có thể hối tiếc vì đã theo Chúa, một thái độ hối tiếc được tỏ ra bằng những hành động quay về với những đam mê và tính mê nết xấu của mình, thậm chí ham thích cả những cái họ ghê tởm trong lúc còn sốt sắng v.v. Đến đây, thực tế cho thấy, đa số đã bỏ đường nhân đức trọn lành. Chỉ trừ những linh hồn thực sự có “tinh thần nghèo khó”, nhất là biết “hiền lành” đối với giá trị khách quan nơi sự vật trần gian.

 

Bước trọn lành thứ bốn là “đói khát thánh đức”. Tuy nhiên, sau thời gian khô khan nguội lạnh, linh hồn còn tiếp tục đi đường nhân đức trọn lành sẽ cảm thấy rằng chính sầu thương họ đã phải trải qua, như thời gian dân Do Thái đi qua sa mạc xưa, tự nó sẽ trở thành niềm vui cho họ (x Jn 16:20), vì nơi họ đến hay bậc trọn lành họ được dẫn vào, là một “mảnh đất chảy sữa và mật” (Ex 3:8,17, 13:5, 33:3): sữa tinh thần và mật chân lý. Ở chỗ, họ trở nên cứng cát hơn, không còn hay giảm bớt cuộc sống đạo theo cảm giác, cảm tình hay lý lẽ trần gian, trái lại, họ bắt đầu thực sự cảm thấy “đói khát thánh đức” và “được no thỏa” trong việc nỗ lực “tôn thờ Thiên Chúa là thần linh trong tinh thần và chân lý” (Jn 4:24).

 

Bước trọn lành thứ năm là “tỏ lòng xót thương”. Sau khi đạt tới chỗ bắt đầu được nếm hưởng cảm nghiệm thần linh ở giai đoạn trọn lành thứ tư trên đây, nghĩa là được phần nào hiệp thông với “Thiên Chúa là tình yêu” (1Jn 4:8,16), linh hồn mới có thể thông phần vào tình yêu Thiên Chúa, một tình yêu làm họ “được tham dự với Thày” (Jn 13:8), ở chỗ họ biết cảm thông với những nỗi khát vọng (x Lk 12:49,19:10) của một Vị Thiên Chúa Làm Người, nhờ đó, họ có thể “tỏ lòng xót thương” hết mọi người, nhất là thành phần tội nhân đáng thương, như chính họ đã từng “được xót thương”.

 

Bước trọn lành thứ sáu là “tâm hồn thanh khiết”. Một khi đạt đến trình độ biết “tỏ lòng xót thương”, tức đến trình độ biết rửa chân cho nhau “như Thày đã rửa chân cho các con thế nào, các con cũng hãy rửa cho nhau như vậy” (Jn 13:14), linh hồn mới thực sự có một “tâm hồn thanh khiết”, nhìn tạo vật nói chung, nhất là anh chị em đồng loại của mình nói riêng, bằng ánh mắt của Thiên Chúa Làm Người. Nghĩa là, linh hồn bấy giờ đã biết nhìn mọi sự trong Chúa, và tỏ ra tôn kính Ngài trong tất cả mọi sự, kể cả nơi tất cả những bất hạnh xẩy ra cho họ, thậm chí kể cả nơi “kẻ thù” làm khốn họ.

 

Bước trọn lành thứ bảy là “kiến tạo hòa bình”. Một khi biết “tỏ lòng xót thương” bằng một “tâm hồn thanh khiết” như thế, linh hồn sẽ trở thành một kẻ “kiến tạo hòa bình”, như một Phanxicô Khó Khăn: “đem yêu thương vào nơi oán thù, đem thứ tha vào nơi lăng nhục, đem an hòa vào nơi tranh chấp…”. Chính ước nguyện thiết tha và nỗ lực hoạt động “kiến tạo hòa bình” để làm cho mọi người sống với nhau như anh em trong nhà Cha trên trời mà họ mới thực sự đáng “được gọi là con Thiên Chúa”.

 

Bước trọn lành thứ tám là “bị bắt bớ vì sự công chính”. Lịch sử Kitô giáo cho thấy, thành phần môn đệ của Chúa Kitô, thành phần đi rao giảng “tin mừng cho tất cả mọi tạo vật” (Mk 16:15), để “kiến tạo hòa bình” “khắp thế gian” (Mk 16:15), lại chính là thành phần vẫn “bị bắt bớ vì sự công chính”. Bởi vì, thành phần này là thành phần chẳng những sống ngược lại với đường hướng thế gian, mà còn hoạt động chống lại những lợi lộc phi nhân và bất công của thế gian nữa. Tuy nhiên, những “bách hại” của thế gian dù có sắt máu đến đâu đi nữa, cũng không thể làm thành phần này lui bước, vì “Nước Thiên Chúa” đã trị đến nơi những con người ấy.

 

Bước trọn lành thứ chín là “bị họ xỉ nhục và bắt bớ vì Thày”. Một khi “Nước Thiên Chúa” đã trị đến nơi thành phần môn đệ theo Chúa Kitô, thành phần này trở thành những chứng nhân chân thực và sống động của Người, đến nỗi, thân phận của thành phần môn đệ này hoàn toàn gắn liền với thân phận của Thày mình: “Tôi tớ không hơn được chủ mình. Họ sẽ bắt bớ các con như họ đã bắt bớ Thày… Các con vì danh Thày mà bị họ gây cho các con những điều ấy” (Jn 15:20-21). Như thế, “phần thưởng lớn lao trên trời”  mà thành phần môn đệ “bị họ xỉ nhục và bắt bớ vì Thày” đây “được hưởng” chính là ở chỗ thành phần này được hoàn toàn nên giống Thày mình, được hiệp nhất nên một với Thày, tức được “đạt đến tầm vóc viên trọn của Chúa Kitô là đầu” (Eph 4:15), hay đã đạt đến tuyểt đỉnh trọn lành vậy.

 

 

Vấn đề thực hành sống đạo:

 

Trong Phúc Âm Thánh Mathêu ở đoạn 19, câu 21, Chúa Giêsu nói với người thanh niên giầu có muốn tiến xa hơn lãnh vực Thập Giới là “Nếu anh muốn nên trọn lành, hãy về bán đi tất cả những gì mình có mà bố thí cho kẻ khó. Bấy giờ anh sẽ được kho báu trên trời. Rồi sau đó hãy trở lại mà theo Tôi”. Xin lưu ý là, ở đây, nếu người thanh niên giầu có này thực sự và cương quyết “muốn nên trọn lành”, thì, theo thứ tự lời Chúa Giêsu nói, anh ta “sẽ được kho báu trên trời” trước khi “trở lại mà theo” Người, hay trước khi theo Chúa, con người đã được Chúa rồi vậy. Bởi vì, theo nguyên tắc, “kho báu của các con ở đâu thì lòng các con cũng ở đó” (Mt 6:21). Như thế, điều kiện tối cần để Kitô hữu chúng ta có thể bắt đầu bước vào đường nhân đức trọn lành, hay bước theo Chúa Kitô, phải chăng đó là, chúng ta cần có “Nước Thiên Chúa” nơi bản thân mình đã, ở chỗ: “Tìm kiếm Nước Thiên Chúa trước” (Mt 6:33), tức là đặt Nước Thiên Chúa là ưu tiên đệ nhất trong cuộc đời mình?

 

 

 

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL