12- CÔNG BẰNG

Để thực hiện một cách tốt đẹp những công việc giáo dục có tính cách bề ngoài đối với thụ giáo nhân, như coi sóc, chỉ bảo và thưởng phạt chúng, và để mang lại những thành qủa mỹ mãn cho thụ giáo nhân qua những công việc giáo dục này, chỉ giáo nhân, dù tự nhiên có yêu thương thụ giáo nhân mấy đi nữa, cũng không thể nào thực hiện những công việc giáo dục hệ

trọng đến sự hình thành phẩm cách cao qúi của con người như vậy một cách thất sách, nghĩa là một cách bất công và bất nhất đối với thụ giáo nhân, hay một cách thiếu tin tưởng và thông cảm chúng. Chỉ cần thiếu một trong bốn tính cách giáo dục thật là thiết yếu này, công bằng, nhất trí, tin tưởng và thông cảm, chứ chưa nói đến thiếu, về phẩm cũng như lượng, hai, ba hoặc cả bốn tính cách giáo dục ấy, chỉ giáo nhân đã gặp khó khăn lắm rồi. Trong bốn tính cách giáo dục quan thiết này, hai tính cách đầu, công bằng và nhất trí, có tính cách tiêu cực, và hai tính cách sau, tin tưởng và thông cảm, có tính cách tích cực. Và, trong hai tính cách giáo dục có tính cách tiêu cực là công bằng và nhất trí, công bằng trong việc giáo dục là tính cách căn bản nhất. Tính cách công bằng trong công việc giáo dục được áp dụng vào ba phương diện khác nhau như sau:

* Công bằng giữa thụ giáo nhân và chỉ giáo nhân;

* Công bằng giữa thụ giáo nhân và thụ giáo nhân với nhau;

* Công bằng giữa thụ giáo nhân và việc giáo dục thụ giáo nhân.

 CÔNG BẰNG GIỮA THỤ GIÁO NHÂN VÀ CHỈ GIÁO NHÂN

 Công bằng giữa thụ giáo nhân và chỉ giáo nhân ở chỗ, trong tâm trí, lời nói cũng như tác hành, chỉ giáo nhân phải luôn luôn tôn trọng thụ giáo nhân, bất kể thụ giáo nhân có dốt nát, ngu muội, kém cỏi, đần độn, hư hỏng, xấu xa, tội lỗi, xấu xí, vụng về, thậm chí bất kính và vô lễ với chỉ giáo nhân đến đâu đi nữa. Bởi vì, chúng cũng là một con người như chỉ giáo nhân, chứ không phải là một con vật. Bởi vì, chúng là hậu sinh của chỉ giáo nhân, không hay chưa hiểu biết, khôn ngoan và kinh nghiệm bằng chỉ giáo nhân là tiền bối và là chỉ giáo nhân của chúng trong tư cách và phẩm cách làm người. Nhất là, bởi vì, chúng là huyết nhục của chỉ giáo nhân, được chỉ giáo nhân yêu thương, một tình yêu, theo tinh thần của nó, làm cho chủ thể

yêu, tức cha mẹ, theo tình, trở thành bình đẳng với đối tượng yêu, tức con cái của mình, mà đã bình đẳng, thì việc đối xử

công bằng với nhau phải được tôn trọng trước hết, nhất là, công bằng ở chỗ, lớn phải nhường bé, chỉ giáo nhân phải nhường

thụ giáo nhân, mới hợp lý. Căn cứ vào những nguyên lý, nguyên do và nguyên tắc về công bằng trên, đối với thụ giáo nhân,

chỉ giáo nhân nên để ý đến phần thực hành sau đây:

-Không được bắt thụ giáo nhân làm một việc gì mà chính chỉ giáo nhân, dù hết sức cố gắng, cũng không thể làm được. Thí dụ, phạt thụ giáo nhân qùi gối giang tay cả tiếng đồng hồ liên tục.

-Không được xỉ vả, nhục mạ, khinh bỉ thụ giáo nhân một cách thậm tệ như con chó, con bò, con lợn, con ngựa, con đĩ, con điếm, con quỉ v.v.

-Không được đánh đập chúng một cách vũ phu, tơi bời, túi bụi, như đánh một con bò không chịu kéo cầy, một con chó ăn vụng, một con lừa đần độn, một con ngựa lì lợm, một con heo tham lam, một con khỉ trêu người .v.

-Không nên coi thường những cố gắng và công trình của thụ giáo nhân đã nỗ lực thực hiện theo khả năng của chúng, dù những thành qủa ấy chẳng là gì, chẳng hay gì, chẳng hợp gì đối với chỉ giáo nhân.

-Không nên phủ nhận thiện chí của thụ giáo nhân, khi chúng muốn cởi mở, đóng góp, xây dựng, nhất là khi việc làm của chúng lại, trực tiếp hay gián tiếp, đụng chạm đến chỉ giáo nhân, bằng cách bắt chẹt, bắt bẻ, bác bỏ, phủ đầu, đe dọa, trách móc. chửi rủa chúng, làm cho chúng cụt hứng, sợ hãi, chùm chăn, rụt vòi, không bao giờ dám hé môi với chỉ giáo nhân

nữa.

-Không nên pha mình vào lãnh vực trách nhiệm và quyền lợi hoàn toàn trực tiếp thuộc về thụ giáo nhân, khi không có lý do chính đáng liên hệ đến ích chung, hay khi không có sự đồng ý của chúng về cái liên quan đến ích riêng của chúng, bằng

những dọa nạt, nài ép, cưỡng bách, âm mưu, để thực hiện cho bằng được ý của chỉ giáo nhân, nhất là những ý đó có dính dáng đến quyền lợi và ích lợi của chỉ giáo nhân. Chẳng hạn, chỉ vì mình thích văn nghệ mà bắt con cái không thích văn nghệ và không có khiếu văn nghệ cho bằng thích võ nghệ và có khiếu võ nghệ (lại là thứ nghệ mà chỉ giáo nhân không thích) phải sinh hoạt, như đi học đàn, học nhẩy, học hát, học làm người mẫu, học đóng phim, học viết báo v.v.

-Không nên sửa phạt thụ giáo nhân về những lỗi lầm, mà, trực tiếp hay gián tiếp, đã gây ra bởi chính những sơ xuất hay thiếu sót của chỉ giáo nhân, dù vô tình đi nữa. Chẳng hạn, quát mắng hay tạt vả thụ giáo nhân vì tội hay nói tục của chúng, trong khi chửi thề lại là những thành ngữ thông dụng trên đâu môi chót lưỡi của chỉ giáo nhân.

-Không nên nhai đi nhai lại một cách mỉa mai những lỗi lầm của thụ giáo nhân. Nhất là, không nên rao rêu hay chê trách những lỗi lầm của chúng cho người khác, nhất là cho đồng bạn của chúng biết như kiểu than phiền về chúng, hơn là có ý cho đồng bạn của chúng biết để đề phòng chúng hoặc để đồng bạn chúng nhờ đó sẽ giúp chúng đắc lực hơn. 

 -Không nên làm hư hại đến những khả năng thiên phú của chúng, làm tổn thương đến những ước mong chính đáng của chúng, làm nhỡ nhàng những công trình hữu sự của chúng, bằng những hành động ngăn cấm, ngăn cản, đả phá, phê bình, phản đối, thọc gậy v.v., làm cho chúng nản chí, thất bại, thua thiệt đáng tiếc.

-Không nên dậy bảo thụ giáo nhân những điều mà chính chỉ giáo nhân còn hồ nghi, cắt nghĩa cho chúng những điều sai lạc theo tâm tính và xu hướng của mình, bắt chúng làm những điều tai hại, tuyên truyền cho chúng những điều xấu xa, gây cho chúng những ấn tượng và thành kiến không hay, không tốt về bất cứ một người hay một sự gì đó theo chủ quan của họ, chứ không phải theo khách quan của chính sự.

-Không nên có thái độ giận cá chém thớt, cha mẹ tức với nhau lại đổ lên đầu con cái, hay cha mẹ tức với người ngoài con cái lại phải lãnh hậu qủa bởi đấy mà ra, hoặc cha mẹ tức với đứa con này, đứa khác cũng phải chịu ảnh hưởng lây.

-v.v. và v.v.

CÔNG BẰNG GIỮA THỤ GIÁO NHÂN VÀ THỤ GIÁO NHÂN VỚI NHAU

Ngoài chính mình là chỉ giáo nhân với các thụ giáo nhân, trong khi giáo dục từ hai thụ giáo nhân trở lên, chỉ giáo nhân cũng cần để ý đến tính cách công bằng này nữa. Tức là, cũng trong tâm tưởng và ngoài ngôn hành, chỉ giáo nhân phải đối xử với mọi thụ giáo nhân dưới quyền coi sóc, chỉ bảo và thưởng phạt của mình một cách hết sức vô tư và đồng đều, vì chúng cũng là những con người như nhau về nhân tính. Hơn thế nữa, công bằng thật sự còn ở tại đối xử với mỗi thụ giáo nhân theo nhu cầu và trình độ của chúng một cách chính đáng, chứ không phải đứa khỏe cũng chỉ cho ăn bằng đứa yếu, đứa tật nguyền cũng phải làm được như đứa lành mạnh, và càng không phải đối xử với chúng chỉ vì cảm tình riêng tư giữa mình đối với một đứa nào.Dựa vào những nguyên tắc công bằng trong việc giáo dục các thụ giáo nhân dưới quyền mình cùng một lúc như thế, chỉ giáo nhân nên lưu ý đến những điểm thực hành sau đây:

-Không nên thưởng phạt một thụ giáo nhân nào đó chỉ vì nó đã làm lợi hay tác hại cho riêng cá nhân của chỉ giáo nhân. Chẳng hạn, không khen thưởng cho những đứa chăm chỉ học hành, đạt được cao điểm trong trường, chỉ khen thưởng những đứa chịu khó giặt quần áo, đánh móng tay, siêng đấm bóp cho mình; hay không phạt những đứa bắt nạt anh em trong nhà, chỉ phạt những đứa dám hỗn láo với mình mà thôi v.v.

-Không nên đem so sánh đứa này với đứa kia một cách thiên tư. Chẳng hạn, nâng đứa này lên cố ý để hạ đứa kia xuống,

hay ngược lại, có ý hạ đứa này xuống là để nâng đứa kia lên, làm cho những đứa bị hạ nhục bẽ mặt, chỉ vì có ác cảm với chúng, vì muốn trả đũa chúng, hay vì muốn nịnh những đứa chỉ giáo nhân ưa thích hầu lấy lòng chúng v.v. Bởi vì, làm như thế, lợi thì ít mà hại thì nhiều. Ở chỗ, đứa được đem ra làm gương mẫu sẽ dễ lên mặt coi thường kẻ khác, nhất là đối với những đứa mà nó được trực tiếp nêu lên làm mô phạm cho; trong khi đó, những đứa bị hạ sẽ cảm thấy tủi, nhục, ghen, tức, nhất là khi nó biết đứa kia có những cái còn kém hơn nó, để rồi đâm ra không thích nhau, thậm chí dễ bất thuận với nhau, thật là tai hại.

-Không nên dùng đứa này làm công an theo dõi đứa kia, để biết tình hình của đứa mà mình muốn canh chừng, căn cứ vào các báo cáo của đứa mà mình tin cẩn giao trách nhiệm cho. Làm như thế sẽ có rất nhiều hậu qủa tai hại. Chẳng hạn, gây chia rẽ giữa chúng với nhau, nếu chúng biết được sứ mệnh hay mật vụ của nhau; chỉ giáo nhân sẽ dễ bị đứa mà họ tin tưởng

giao cho nhiệm vụ theo dõi đánh lừa với những báo cáo gian của chúng, một khi chúng có gì đang tức với chính đứa mà nó đang theo dõi; chỉ giáo nhân se bị đứa mà họ đang theo dõi qua một đứa khác mất lòng tin tưởng hơn là chúng thêm lòng sợ hãi chỉ giáo nhân; thụ giáo nhân bị chỉ giáo nhân cho người theo dõi đó, nếu biết được âm mưu của chỉ giáo nhân, chẳng những mất tin tưởng chỉ giáo nhân, lại còn tìm cách giấu giếm và trở nên gian dối hơn cho khỏi bị lộ tẩy v.v.

-Không được thưởng phạt hai thụ giáo nhân cùng làm một việc tốt hay xấu giống nhau một cách thiên vị, như đứa thì bị nặng đứa thì bị nhẹ, đứa được thưởng nhiều đứa được thưởng ít, nếu không có một lý do nào chính đáng khác để đứa bị phạt nặng hơn hay được thưởng ít hơn, dù có gặp trường hợp như thế, cũng không cảm thấy ấm ức, tức giận chỉ giáo nhân.

-Không nên lén lút hay ngang nhiên lấy của đứa này cho đứa kia để chiều theo ý thích hay đòi hỏi của chúng, trừ khi vì nhu cầu khẩn thiết của chúng, hay được trao đổi một cách công minh để bù đắp sự thiệt thòi của đứa phải hy sinh. Cũng không nên dùng quyền bắt ép chúng phải cho nhau, nhường nhau những cái mà chúng không muốn. Kể cả việc bắt đứa này phải làm việc thay cho đứa kia, nếu đứa kia không có một lý do chính đáng tạm thời nào đó, cũng không nên làm. Dầu vậy, đứa được làm thay cũng phải làm hoặc cho đứa làm thay mình một cái gì đó bù lại một cách công bằng và có vẻ biết ơn nhau mới được.

-Không nên qui trách nhiệm thất bại hay lỗi lầm của cả nhóm, hay cả đám thụ giáo nhân với nhau cho một mình đứa chỉ huy và chỉ phạt một mình đứa làm đầu ấy thôi, mà không đả động gì đến những đứa còn lại, là những thành phần, không nhiều thì ít, không trực tiếp cũng gián tiếp, can dự vào việc lầm lỗi chung như thế, trừ phi đứa làm đầu anh hùng đứng ra chịu tội thay cho cả nhóm.

-Không nên đem lỗi lầm của thụ giáo nhân này nói với thụ giáo nhân khác nghe, một khi những điều đó còn kín đáo, chỉ có một mình chỉ giáo nhân biết mà thôi.

-Không nên ban quyền cho thụ huấn nhân này ra hình phạt hay tự tay chúng sửa phạt lẫn nhau. Cho dù thụ giáo nhân này có xúc phạm trầm trọng đến thụ giáo nhân kia đến thế nào đi nữa, cũng không nên làm như vậy. Cùng lắm, hỏi ý kiến của đứa

là nạn nhân xem có đồng ý với chỉ giáo nhân về hình phạt mà đứa gây sự phải chịu không, nhưng quyền quyết định bao giờ cũng phải do chính chỉ giáo nhân cân nhắc và quyết định, sao cho công bằng, để đứa bị phạt vì lầm lỗi của nó gây ra cũng không cảm thấy uất ức, lại còn cảm thấy ân hận và chấp nhận hình phạt của nó.

-Không nên âm thầm kín đáo lo liệu những phương tiện hay hoàn cảnh thuận lợi cho thụ huấn nhân nào đó có cảm tình với mình, để chúng có thể chu toàn huấn lệnh hay mệnh lệnh của mình một cách dễ dàng và ngon lành. Trong khi đó, những đứa

hay cãi lại mình hoặc hỗn với mình, nghiã là mất cảm tình với mình, chẳng những chỉ giáo nhân không giúp đỡ hay nâng đỡ để giúp chúng chu toàn phận vụ đã trao cho chúng thì chớ, lại còn giao nhiều nhiệm vụ nặng nề, khó khăn hơn cho chúng

làm, để rồi, hễ không hoàn tất đúng giờ, đúng kiểu, đúng ý chỉ giáo nhân, chúng sẽ bị phạt thẳng tay v.v.

-Không nên bênh chữa hay che chở cho một thụ huấn nhân nào, dù có cảm tình với nó mấy đi nữa, một khi thấy nó có lỗi rõ ràng, không sửa phạt không được, kẻo nó nhất định sẽ hư đi. Trong khi đó, lại hay làm cho đứa khác bị phạt bởi chỉ giáo nhân khác, bằng cách mách khéo, hay bởi chính mình, bằng những xét đoán ngặt nghèo, tỉ mỉ, hơn thế, lại còn vui

mừng vì nó bị phạt hay khi thấy nó bị phạt, hoặc sung sướng sửa phạt nó một cách mát tay.

 CÔNG BẰNG GIỮA THỤ GIÁO NHÂN VÀ CÔNG VIỆC GIÁO DỤC THỤ GIÁO NHÂN

Công Bằng giữa thụ giáo nhân và công việc giáo dục thụ giáo nhân ở chỗ, chỉ giáo nhân cần phải coi sóc, chỉ bảo hay thưởng phạt chúng một cách hợp tình theo tâm lý của chúng, hợp lý theo đạo lý làm người, và hợp cảnh theo cuộc đời của chúng, làm sao cho vừa xứng hợp với chúng, vừa thuận hợp với trời, lại thích hợp với đời, bao nhiêu có thể, lúc nào có thể và ở đâu có thể, chứ không phải chỉ theo ý nghĩ, ý thích và ý riêng của chỉ giáo nhân mà thôi.Dựa vào những nguyên tắc giáo dục một cách công bằng giữa thụ giáo nhân và công việc giáo dục thụ giáo nhân đó, chỉ giáo nhân nên lưu ý đến những việc thực hành sau đây:

-Không nên bảo thụ giáo nhân giữ, tránh hay chịu một việc gì hay điều gì mà chỉ giáo nhân biết chắc hay hầu như dám chắc rằng thụ giáo nhân không thể thực hiện được, dù việc đó hay điều đó có cần thiết cho thụ giáo nhân đến mấy đi nữa, và dù việc đó đối với các thụ giáo nhân khác có dễ mấy đi nữa. Nếu cần, hay muốn thử chúng, trước hết, phải chỉ dẫn hay huấn luyện chúng một cách kỹ càng, và nâng đỡ chúng cả đang khi chúng thực hiện, cho đến khi chúng có the tự lực hoàn thành.

-Không nên thử thách thụ giáo nhân qúa sức, dù để trắc nghiệm xem thụ giáo nhân đã cải tiến tới đâu trong việc sửa nết xấu hay thăng tiến tới đâu trong việc tập tính tốt, đến nỗi, nếu không ý tứ, đức tính sẽ biến thành nết xấu và nết xấu sẽ hóa thành tội vạ cho chính thụ giáo nhân, như trường hợp chúng thấy mình giỏi qúa hóa tự kiêu và khinh người, hoặc ngược lại, chúng thấy mình dở qúa đâm nản chí cho hư hỏng luôn.

-Không nên vùi dập đi những cơ hội tốt, những dịp may cần thiết cho thụ giáo nhân trong việc phát triển những năng khiếu bẩm sinh, hay luyện tập những khả năng hữu dụng cho đời sống, để con người của chúng được kiện toàn bao nhiêu có thể. Trái lại, nên tìm hết cách thuận lợi nhất và những phương thế thích hợp nhất, nâng đỡ và giúp đỡ thụ giáo nhân một cách khéo léo, để chúng chẳng những không bị lệ thuộc vào mình, lại còn nhờ đó mà đạt đến tầm mức kiện toàn của chúng

một cách chắc chắn và mau chóng.

-Không nên đòi buộc thụ giáo nhân những điều kiện không cần thiết hay không thể đáp ứng bởi thụ giáo nhân, trước khi thực hiện cho thụ giáo nhân điều này hay điều kia, như thỏa đáng nhu cầu, đòi hỏi hay ý nguyện của chúng, như tha cho chúng những lỗi lầm v.v.

-Không nên để mặc thụ giáo nhân đầy thiện chí bị chới với chơi vơi, đuối sức kiệt lực, đến nỗi, hầu như, nếu không được

chỉ giáo nhân ra tay cứu giúp kịp thời, chắc chắn chúng sẽ buông trôi cuộc đời, sẽ sa ngã hay thất bại về một phương diện nào đó liên quan đến sự sống còn về thể lý cũng như tâm thần của chúng. Riêng trường hợp thụ giáo nhân qúa cố chấp, không chịu nghe lời khuyên bảo của mình, chỉ giáo nhân có thể để cho chúng vấp phạm về luân lý, thất bại về hoạt động,

miễn là đừng để cho chúng nản chí, mà chỉ để cho chúng mở mắt ra, bằng cách theo dõi, đề phòng và đỡ lấy chúng, nếu bất trắc thực sự xẩy ra cho chúng.