4.- T́nh Nghĩa Phu Thê 

 

 

T́nh Nghĩa: Khác Biệt 

 

T

rước hết, ở đây chúng ta không cố ư sử dụng thành ngữ T́nh Yêu Phu Phụ mà là T́nh Nghĩa Phu Thê là v́ ngày nay người ta có khuynh hướng chỉ chú trọng đến t́nh yêu mà không lưu ư đến t́nh nghĩa mấy nữa. Không phải hay sao, v́ chú trọng đến t́nh yêu hơn t́nh nghĩa, do đó, một khi hết yêu nhau là người ta liền bỏ nhau, là người ta ly dị nhau theo kiểu Tây Phương, là người ta không c̣n t́nh nghĩa ǵ với nhau nữa, theo luân lư Đông Phương nói chung và Á Đông nói riêng.

 

Trái lại, chính v́ t́nh nghĩa mà cho dù có lấy nhau theo tục cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy đi chăng nữa, hai con người vợ chồng thuộc văn hóa Á Đông vẫn có thể trọn đời sống với nhau, v́ những đụng chạm xác thịt hết sức linh thiêng giữa họ với nhau, những giao chạm linh thiêng đă làm cho họ sinh ra những con người cao quí, những con người không thể chỉ v́ hạnh phúc riêng của thành phần làm bố làm mẹ mà bắt chúng phải chịu sống cảnh mồ côi bất đắc dĩ như ở xă hội Âu Mỹ hiện nay. Vậy phải chăng t́nh nghĩa sâu xa hơn t́nh yêu? Và vợ chồng muốn sống trọn đời với nhau phải sống bằng t́nh nghĩa hơn t́nh yêu?   

 

Thật vậy, thực tế cho chúng ta thấy t́nh nghĩa hoàn toàn khác với t́nh yêu và không phải là t́nh yêu. Tại sao? Bởi v́, có những trường hợp hai vợ chồng sống với nhau không phải v́ t́nh mà chỉ v́ nghĩa, nghĩa vợ chồng, nghĩa phụ tử hay mẫu tử. Nếu “t́nh” đây được hiểu là những ǵ tự phát và chủ động t́m đến với nhau theo khuynh hướng và thúc động t́nh cảm phái tính, th́ “nghĩa” đây có thể nói là nghĩa vụ, những ǵ ràng buộc và khó dứt trên căn bản luân lư làm người.

 

Tuy nhiên, thực tế cũng cho thấy nếu không có “t́nh” th́ cũng không có “nghĩa”. Ở chỗ, người ta cho rằng dù sao ḿnh cũng có duyên nợ với nhau, bằng không làm sao lại có thể nên vợ thành chồng. Ngoài ra, nếu hoàn cảnh cho phép, họ vẫn có thể bỏ nhau, như một số cặp hôn nhân tiền chiến ở Việt Nam cũng đă không bền tại đất nước văn minh Âu Mỹ này.

 

Vậy nếu trong hoàn cảnh thuận tiện để có thể ly dị bỏ nhau mà những cặp vợ chồng thời “Lạnh Lùng” và “Đoạn Tuyệt” của Nhất Linh vẫn gắn bó với nhau, th́ không phải là họ chẳng những sống với nhau v́ nghĩa mà c̣n v́ t́nh nữa hay sao, một t́nh yêu phát xuất từ thiên duyên tiền định hơn là v́ tự do luyến ái? Hơn nữa, cũng không thiếu những trường hợp, lúc đầu lấy nhau chỉ v́ nghĩa, v́ nghĩa làm con phải trả hiếu cha mẹ, v́ nghĩa làm con phải lập gia đ́nh để nối dơi tông đường cho gia tộc, v́ nghĩa làm con phải làm cho cha mẹ nở mày nở mặt theo môn đăng hộ đối v.v., nhưng khi về chung sống với nhau rồi, hai con người sống theo t́nh nghĩa này và vốn có t́nh nghĩa gia đ́nh rất căn bản để làm người này, lại cảm thấy hạnh phúc, lại nẩy sinh yêu thương.

 

 

T́nh Nghĩa: Hội Ngộ

 

Nếu “t́nh” là t́nh yêu, theo t́nh cảm phái tính, và “nghĩa” là nghĩa vụ, theo việc phải làm, như trách nhiệm luân lư đ̣i buộc, th́ không phải đă yêu là con người được hoàn toàn tự do, không cần hay không dính dáng ǵ đến “nghĩa”. Trái lại, khi bắt đầu yêu nhau là người ta đă phải có “nghĩa” với nhau rồi, ở chỗ, họ phải có nghĩa vụ tôn trọng nhau, chứ không phải có quyền chiếm đoạt nhau, sử dụng nhau và lạm dụng nhau, bằng không, không có “nghĩa” cũng chẳng có “t́nh”.

 

Như thực tế cho thấy những cuộc t́nh của thời đại này, những cuộc t́nh tưng bừng và vội vă khai trương với giây phút “big moment” của “dating” hẹn ḥ, để rồi cũng mau chóng dẹp tiệm đóng cửa. Bởi vậy, nếu “t́nh” phải hướng đến “nghĩa”, nên mới gọi là “t́nh nghĩa”, “t́nh sâu nghĩa nặng” hay “t́nh nồng nghĩa thiết”, và mới là t́nh yêu chân chính, vững bền, th́ trong “nghĩa” đă có sẵn “t́nh”, nên mới gọi là “nặng nghĩa ân t́nh” hay “trọn nghĩa ân t́nh”. Kinh nghiệm cho thấy, cặp vợ chồng nào có “nghĩa” hay nặng “nghĩa” với nhau sẽ trung thành với nhau hơn là những đôi uyên ương chỉ biết say mê nhau v́ “t́nh”, t́nh cảm, t́nh dục.

 

T́nh nghĩa chẳng những khiến vợ chồng tôn trọng lẫn nhau, chu toàn phận sự đối với nhau, mà c̣n quí trọng cả con cái do họ sinh ra nữa, bằng việc chu toàn nhiệm vụ làm cha làm mẹ đối với chúng, chứ không v́ vợ chồng lục đục với nhau mà để cho chúng phải chịu thiệt tḥi cách nào. Như trào lưu ly dị pro choice trong hôn nhân ngày nay, coi hôn nhân như một tṛ chơi và con cái như đồ chơi. Chính v́ sống đời vợ chồng với nhau v́ nghĩa hơn là v́ t́nh mà con cái do họ sinh ra lại càng là những ǵ ràng buộc vợ chồng lại với nhau không thể tách rời được nữa.

 

Cũng chính v́ nghĩa, v́ coi trọng nghĩa vợ chồng với nhau cũng như coi nặng nghĩa với con cái như vậy mà họ coi tác động vợ chồng là những ǵ linh thiêng cao quí, chứ không phải chỉ là những giây phút cực lạc của tận cùng khoái cảm để thỏa măn nhu cầu sinh lư bản năng. Đối với họ, một đời đă trao thân là trọn đời thuộc về nhau. Đối với những cặp vợ chồng sống với nhau “trọn nghĩa ân t́nh” này, đời sống hôn nhân vợ chồng của họ mới thực sự “nên một thân thể” theo ư nghĩa hôn nhân Do Thái Giáo và Kitô Giáo.

 

T́nh trạng “nên một thân thể” của họ ở đây không phải theo nghĩa thể lư cho bằng nghĩa tâm lư và luân lư. Theo nghĩa tâm lư, “nên một thân thể” nghĩa là thân thể của vợ là của chồng và thân thể của chồng là của vợ, được thể hiện qua việc trao thân cho nhau, giao hợp với nhau. Theo nghĩa luân lư, “nên một thân thể” nghĩa là thân thể của họ trọn đời là duy của một người chứ không phải của nhiều người, như hiện tượng đa thê đa phu của trào lưu ly dị ngày nay cho phép.

 

Nếu “nghĩa” giúp con người gắn bó với nhau, không ĺa bỏ nhau, trái lại, c̣n có thể đưa con người vợ chồng đến chỗ thực sự và hoàn toàn “nên một thân thể”, mà “t́nh” trong t́nh yêu hôn nhân, cũng có khuynh hướng và là động lực hiệp nhất nên một vợ chồng, th́ “t́nh” và “nghĩa” đều đồng qui tại một điểm, ở chỗ hiệp nhất nên một.

 

Như thế, v́ tất cả bản chất và cốt lơi của hôn nhân là ở chỗ nên một thân thể như thế mà tất cả những ǵ vợ chồng làm ngược lại với bản chất này đều đưa con người đến chỗ rạn nứt hay đi tới chỗ đổ vỡ đời sống hôn nhân. Điển h́nh nhất là trường hợp ngoại t́nh về thể lư và ly dị theo pháp lư.

 

Vậy, làm thế nào để vợ chồng luôn hiệp nhất nên một thân thể trong đời sống hôn nhân? Nếu không phải họ cần chia cho nhau bằng tinh thần hy sinh và nhân cho nhau bằng tinh thần chịu đựng, chứ không phải cộng với nhau bằng đ̣i hỏi công bằng hay trừ khử nhau bằng bất đồng chia rẽ.

 

 

T́nh Nghĩa: Cộng Trừ

 

Nếu vợ chồng mỗi người là 1 ngôi vị khác nhau, mà sống với nhau như một bài toán cộng th́ sẽ thành 2 chứ không nên 1. Vợ chồng sống với nhau như bài toán cộng là ở chỗ mỗi người một account, một trương mục, chồng trả tiền nhà, vợ trả tiền những thứ chi phí khác, miễn là hai bên cân bằng với nhau trong vấn đề trang trải mọi sự trong nhà; nếu cần phải chi phí cho những thứ ngoại lệ theo t́nh nghĩa, như tới ngày Valentine, Giáng Sinh, Father Day hay Mother Day, Ngày Sinh Nhật của nhau th́ lấy tiền của riêng ḿnh mà mua quà tặng nhau, bao nhau ăn uống như bạn bè.

 

Bởi thế, bởi sống một đời sống vợ chồng với nhau như một bài toán cộng 1 với 1 là 2 như thế, nên khi gặp trường hợp một trong hai người đụng đến quyền lợi của nhau, đụng đến đức công bằng đă được phân chia ranh giới, họ liền bất măn và tỏ thái độ đ̣i hỏi công lư, đến độ, họ đi đến chỗ làm toán trừ, 1 trừ 1 thành 0, vợ trừ chồng hay chồng trừ vợ thành ly dị.

 

Trước công lư, bài toán trừ họ làm chẳng những liên quan đến t́nh nghĩa “anh đi đường anh, tôi đi đường tôi, t́nh nghĩa đôi ta có thế thôi”, mà c̣n liên quan cả đến của cải nữa. Ở chỗ, tất cả những ǵ hai vợ chồng làm được từ ngày lấy nhau, sẽ được chia đồng đều. Nếu trường hợp họ đă có con cái với nhau, dù không c̣n là vợ chồng với nhau theo pháp lư nữa, họ vẫn phải bất đắc dĩ tiếp tục làm bài toán cộng. Ở chỗ, họ vẫn phải tiếp tục cộng tác với nhau, 1 với 1 là 2, trong việc chu toàn trách nhiệm đối với con cái c̣n ở trong tuổi vị thành niên, tức họ phải cộng tác với nhau trong việc người th́ trực tiếp nuôi con, người phải cung cấp child support cho con. Bằng không, trong hai vợ chồng, nếu không ai có đủ khả năng nuôi con, v́ bị tâm thần hay đă từng abuse - bạo hành hay neglect - bỏ bê con cái chẳng hạn, và không ai có thể support cho con, v́ thất nghiệp không có việc làm chẳng hạn, th́ con của họ liền thuộc về chính phủ, tức chính phủ có quyền custody, có quyền làm bảo hộ coi sóc con cái của họ, những đứa con thường được chính phủ gửi đến một nhà nuôi - foster home.

 

Như thế, bài toán trừ ly dị “zero tolerance” nhất định không nhường nhịn trong trường hợp cả cha lẫn mẹ bất lực này thật là thê thảm, v́ cái hậu quả zero giữa họ với nhau, cái hậu quả gây ra bởi họ chẳng đếm xỉa ǵ đến t́nh nghĩa phu thê giữa họ với nhau, hay ít là c̣n nghĩ đến t́nh nghĩa phụ tử hay mẫu tử giữa họ với con cái của họ, đă khiến cho những đứa con vô tội mất cả cha lẫn mẹ, sống cuộc đời mồ côi bất đắc dĩ, xa cách cả những người sinh thành dưỡng dục chúng c̣n sống như thể đă qua đời.
 

 

T́nh Nghĩa: Nhân Chia

 

Bởi thế, để tránh hiện tượng hay thảm trạng vợ chồng sống với nhau như một bài toán cộng, một lối sống dễ đưa họ tới đáp số zero của một bài toán trừ nát tan phá sản về cả t́nh nghĩa, của cải lẫn con cái như vậy, họ cần phải sống với nhau theo đúng mục đích và bản chất của hôn nhân là hiệp nhất, được thể hiện qua tác động vợ chồng “nên một thân thể” hết sức linh thiêng cao quí. Nghĩa là, hai vợ chồng phải làm sao để chẳng những tránh những lối sống, hành vi, thái độ cộng và trừ giữa vợ chồng với nhau, mà c̣n phải liên lỉ sống làm sao để vợ chồng chỉ là 1, bằng cách sống theo bài toán nhân 1 x 1 = 1 hay theo bài toán chia, 1 / 1 = 1, những bài toán chứng tỏ họ giải quyết những khác biệt, bất đồng và đụng chạm, không thể tránh trong đời sống vợ chồng, thậm chí cả lầm lỗi phạm đến bản tính của hôn nhân, chỉ bằng tinh thần hy sinh, nhịn nhục và tha thứ cho nhau.  

 

Vợ chồng sống với nhau theo bài toán nhân 1 x 1 = 1 là ở chỗ, họ tác hành và giải quyết tất cả mọi sự trong gia đ́nh bằng cách coi tất cả mọi sự là của chung, hoàn toàn tin tưởng nhau, chứ không phải kiểu làm giấy giữ của trước khi lấy nhau kẻo ly dị phải chia cả những ǵ ḿnh có trước khi lấy nhau.

 

Ngoài ra, 1 x 1 = 1 trong đời sống vợ chồng c̣n ở chỗ tự thích nghi cuộc sống của ḿnh với nhau, chứ không bắt nhau phải thích nghi với ḿnh. Điển h́nh nhất là việc vợ chồng, một việc rất tinh tế, một việc cần phải mang lại cảm xúc chất ngất yêu thương thực sự cho cả hai thân thể, chứ không phải chỉ cho một đ̣i hỏi sinh lư nào. Ngoài ra, c̣n ở chỗ, đối với những ǵ không phải là tội thật rơ ràng, như những hành động ngoại t́nh, hay tác hại trông thấy như nghiện hút hay cờ bạc, th́ hăy chiều nhau.

 

Thậm chí 1 x 1 = 1 c̣n được thể hiện đến tột độ bằng việc tha thứ cho nhau, nếu những điều tưởng là vô tội ấy mang lại những hậu quả không ngờ, như trường hợp thích nhẩy đầm, khiêu vũ, rồi từ từ đi đến chỗ sa ngă, hay ngay cả những trường hợp ngoại t́nh của nhau, những trường hợp mà sau đó người vợ hay chồng ngoại t́nh của ḿnh thật ḷng ăn năn hối lỗi, xin lỗi và quyết tâm sửa lỗi.  

Nếu bài toán nhân 1 x 1 = 1 trong đời sống vợ chồng là tin tưởng nhau, thích ứng với nhau, chiều chuộng nhau và tha thứ cho nhau, để có thể liên lỉ “nên một thân thể” với nhau theo đúng bản chất và mục đích của hôn nhân, th́ bài toán chia 1 / 1 = 1 của đời sống hôn nhân sẽ là chia sẻ với nhau và hy sinh cho nhau.  

1 / 1 = 1 của đời sống hôn nhân là chia sẻ với nhau ở chỗ, đừng để cho nhau phải chịu khổ v́ gánh nặng gia đ́nh, gánh nặng con cái, gánh nặng công ăn việc làm, nhất là gánh nặng chính bản thân với những tính hư nết xấu của người là vợ hay chồng của họ. Ḿnh phải làm sao để cho nhau cảm thấy lúc nào cũng hạnh phúc ở với ḿnh, cũng thích sống với ḿnh, cũng cảm thấy hănh diện v́ ḿnh, cũng cần đến ḿnh.  

1 / 1 = 1 của đời sống hôn nhân c̣n là hy sinh cho nhau ở chỗ, nhiều khi không cần nhau phải tỏ ư ḿnh mới biết để đáp ứng, trái lại, chính t́nh yêu thương nhau tha thiết sẽ làm cho ḿnh trở thành nhậy cảm và biết đáp ứng tất cả những ǵ vợ ḿnh hay chồng ḿnh ước mong, thích thú hay cần thiết. Ḿnh luôn phải luôn làm sao để trở thành quà tặng cho nhau, chứ đừng khi nào trở thành gánh nặng cho nhau. Trở thành quà tặng cho nhau ở chỗ, không phải ḿnh cho nhau những ǵ ḿnh thích mà là cho nhau những ǵ nhau thích. Thật ra cuộc sống hôn nhân bắt đầu và bền bỉ là ở chỗ lúc nào cũng là quà tặng cho nhau. Bởi thế, một khi con người bắt đầu tỏ thái độ lấy lại, bắt đầu có những hành động ăn thua, tính toán, business trong t́nh yêu phu phụ là con người bắt đầu giải quyết mọi sự vợ chồng bằng bài toán cộng 1 + 1 = 2, mà hậu quả khó có thể tránh được, hay vẫn thường xẩy ra nơi xă hội văn minh sặc mùi hưởng thụ và cá nhân chủ nghĩa này, đó là “zero tolerance”: ly dị 1 – 1 = 0. 

Tuy nhiên, để có thể tránh sống đời vợ chồng theo cách tính toán 1 + 1 = 2 hay 1 – 1 = 0, trái lại, để luôn sống đúng với mục đích và bản chất của hôn nhân là hiệp nhất “nên một thân thể”, ở chỗ, 1 x 1 = 1 và 1 / 1 = 1, con người vợ chồng văn minh cần phải chẳng những có “t́nh” ngay từ đầu, mà c̣n phải có “nghĩa” khi chung sống với nhau nữa. “T́nh nghĩa phu thê” là thế đó.