CÁC LẠC GIÁO trong GIÁO HỘI
(Phỏng theo tập “The Triumph of the Church”,
compiled by Rev. John P. Markoe, S.J.
ấn bản lần 21,
A Catholic Viewpoint Publication, 1960,
distributed by Scafati Printing Co, Inc., Bronx, New York)
THẾ KỶ I
1- Simonians
· Chủ xướng: Simon Magïïus, một thầy phù thủy từ thời các tông đồ, người ở Gitta xứ Samaria (theo Thánh Justinô), đã chịu phép rửa để xin các thánh tông đồ bán cho mình quyền lực làm phép lạ của các ngài, và đã chết ở Rôma vì việc gắng sức lên trời (theo Thánh Ambrôsiô và Âu-Quốc-Tinh).
· Chủ trương:
- Chối bỏ ý muốn tự do;
- Thế gian được các thiên thần tạo dựng;
- Linh hồn nhập vào thân xác khác khi con người chết (transmigration of soul);
- Chối bỏ nhân tính nơi Đức Kitô.
2- Cerinthians
· Chủ xướng: Cerinthus, một người Ai Cập (theo Theodoret), không tin vào thần tính của Chúa Kitô, khiến cho (như một số người nói) Thánh Gioan Tông Đồ phải viết cuốn Phúc Âm thứ bốn.
· Chủ trương:
- Không tin Thiên Chúa là Đấng Tạo Hóa;
- Giữ luật Moisen mới được cứu rỗi;
- Chối bỏ thần tính nơi Đức Kitô;
- Chúa Kitô sau khi phục sinh có thể thiết lập một vương quốc trần thế là nơi cho kẻ lành hưởng lạc thú trong một ngàn năm.
THẾ KỶ II
3- Basilidians
· Chủ xướng: Basilides, quê ở Alexandria, quan niệm “hãy biết kẻ khác, chứ đừng để kẻ khác biết mình”, có người con trai là Isidore theo đường lối của cha, và có một bè phái phát triển dưới triều hoàng đế Hadrian và Antonius Pius, khoảng trong thời gian 120-140.
· Chủ trương:
- Phủ nhận Mạc Khải, cho rằng Thiên Chúa của dân Do Thái chỉ là một thiên thần;
- Thế gian là do các thiên thần dựng nên;
- Chối bỏ nhân tính và các phép lạ của Chúa Kitô;
- Không tin việc thân xác sống lại;
- Cho rằng Simong Cyrênê đã chịu đóng đanh thay cho Đức Kitô là Đấng đã an toàn về cùng Cha.
4- Carpocratians
· Chủ xướng: Carpocrates, một triết gia ở Alexandria, bè phái phát triển trong triều đại của hoàng đế Hadrian (117-138), được gọi là thành phần “trí giả” (gnostics).
· Chủ trương:
- Mọi người đều có hai linh hồn;
- Linh hồn nhập vào thân xác khác khi con người chết (transmigration of soul);
- Thế gian là do các thiên thần dựng nên;
- Chối bỏ thần tính nơi Chúa Kitô;
- Làm điều vô luân để nên một với Thiên Chúa.
5- Valentinians
· Chủ xướng: Valentine, một người Ai Cập, bỏ Giáo Hội vì không được làm giám mục, đến Rôma trong giáo triều Đức Higinus (136-140) cho đến giáo triều Đức Anicetus (155-166), đầu tiên đã thề bỏ đi các điều sai quấy, song lại tái diễn và cứng lòng tới khi chết ở Cyprus vào khoảng năm 160. Lạc giáo này được chia làm hai chi nhánh: chi nhánh thứ nhất gồm những người Đông phương ở Ai Cập, Syria và Tiểu Á, và chi nhánh thứ hai gồm người Ý ở Rôma, Ý và Miền Nam xứ Gaul. Lạc thuyết này truyền bá đủ mọi hình thức Ngộ Thức (Gnosticism).
· Chủ trương:
- Chối bỏ Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa;
- Việc ông chính hóa chỉ bởi một mình đức tin;
- Vật chất trường tồn vĩnh cửu;
- Chối bỏ ý muốn tự do và thân xác phục sinh.
6- Marcionites
· Chủ xướng: Marcion, con trai của giám mục Sinope ở Pontus, sinh khoảng năm 110, bị cha ra vạ tuyệt thông vì lầm lỗi gì đó, sau khi lời xin tái hiệp thông của mình không được chấp nhận, đã đến Rôma, rồi hợp với Cerdo truyền bá các lạc thuyết, và đã chết (theo Tertullian) trước khi thực hiện ý định trong việc thi hành điều kiện để được tái hiệp thông hầu đem những người lầm lạc theo mình trở về.
· Chủ trương:
- Có hai thần linh, một lành và một dữ;
- Chối bỏ việc nhập thể của Đức Kitô;
- Phủ nhận Cựu Ước.
7- Cerdonians
· Chủ xướng: Cerdo, một người Syria, đến Rôma khoảng năm 139 thời giáo triều Đức Hyginus (136-140).
· Chủ trương:
- Có hai vị thần linh, một lành và một dữ;
- Chối bỏ việc phục sinh của thân xác;
- Cấm lập gia đình, uống rượu và ăn thịt.
8- Ebionites
· Chủ xướng: Một nhóm bình luận gia.
· Chủ trương:
- Chối bỏ thần tính nơi Đức Kitô;
- Phủ nhận tất cả Tân Ước trừ Phúc Âm Thánh Mathêu cũng bị cắt xén;
- Một số người được thần lành dựng nên, số còn lại là do thần dữ;
- Cho Thánh Phaolô Tông Đồ là một kẻ lạc đạo;
- Thi hành ý muốn tự do.
9- Docetae
· Chủ xướng: Julius Cassianus, môn đệ của Valentine.
· Chủ trương:
- Chối bỏ việc Thiên Chúa nhập thể nơi Đức Kitô về phương diện thực hành;
- Đời sống của Đức Kitô trên trần gian thiên về thiêng liêng hơn vật chất: một số cho rằng xác của Đức Kitô chỉ là một giả dạng, số khác chỉ phủ nhận những tính chất xác thịt của thân thể Người.
10- Montanists
· Chủ xướng: Montanus, người Phrygia, có thể là một vị tự tế ở Cybele, trở lại khoảng năm 150, sau đó không bao lâu mắc phải nạn xuất thần và nói “tiên tri”, được hai phụ nữ giầu sang quyền qúi bỏ chồng đến hợp tác, bị trục xuất khỏi Giáo Hội, rồi thành lập một nhóm rao giảng được các tình nguyện viên bảo trợ, cuối cùng (theo Eusebius cho biết) đã tự treo thân.
· Chủ trương:
- Cho mình nhận được mạc khải mới từ Thiên Chúa, các đường lối theo luật Moisen và Kitô giáo vô hiệu;
- Cấm tất cả mọi cuộc tái hôn;
- Không nhận lại những ai phạm tội sát nhân, ngoại tình hay tôn thờ ngẫu tượng;
- Buộc trinh nữ phải đeo khăn che mặt khi tham dự hội họp trong Giáo Hội.
