Hoa Trái Lời Chúa: Phụng Sự

Theo nhận định ở trang 17 của bài Nhập Đề này, "như cành nho luôn dính liền với cây nho thế nào (x.Jn.15:4), các chi thể của Giáo Hội tham dự Phụng Vụ là họ được tham dự vào một 'mầu nhiệm thánh' như vậy. Và 'mầu nhiệm thánh' hiện thực trong Phụng Vụ là mầu nhiệm Thiên Chúa đang tỏ mình và thông mình cho từng chi thể của Giáo Hội, như cây nho hằng thông nhựa sống của mình cho từng cành nho để 'trổ sinh muôn vàn hoa trái' nơi các cành nho (x.Jn.15:5)".

Tuy nhiên, sau khi đã được chính thức tham dự vào việc cử hành "mầu nhiệm thánh" trong Phụng Vụ, để có thể nhờ Nhựa Sống Thần Linh của Cây Nho mà sống động và tồn tại trong Thánh Sủng, người Kitô hữu lại còn phải làm sao để Nhựa Sống Thần Linh này "sinh muôn vàn hoa trái" nơi mình nữa. Có thế, Phụng Vụ đối với họ mới thực sự diễn đạt được tính cách của mình là một Hy Tế Tạ Ơn (Eucharist) hiến dâng lên "Thiên Chúa là tình yêu" (1Jn.4:8,16), Đấng "đã yêu thế gian đến ban Con duy nhất của Mình" (Jn.3:16) và "đã không dung tha cho Con riêng Mình song đã trao nộp Người vì tất cả chúng ta" (Rom.8:32), để "chứng tỏ tình yêu của Ngài đối với chúng ta, trong lúc chúng ta còn là những tội nhân" (Rom.5:8).

Tuy nhiên, người Kitô hữu làm thế nào để có thể "trổ sinh muôn vàn hoa trái", nếu họ không sống chính "mầu nhiệm Chúa Kitô", "mầu nhiệm thánh" mà họ cử hành trong Phụng Vụ. "Mầu nhiệm Chúa Kitô" được Phụng Vụ hiện thực, về phương diện diễn tiến, là mầu nhiệm nhập thể, tử nạn và phục sinh, song về phương diện tinh thần, lại chính là Mầu Nhiệm Yêu Thương. Nếu dung hợp cả hai phương diện của "mầu nhiệm Chúa Kitô" này lại, có thể nói "mầu nhiệm thánh" hiện thực trong Phụng Vụ là Mầu Nhiệm Yêu Thương được diễn tả qua "mầu nhiệm Chúa Kitô" nơi những biến cố nhập thể, tử nạn và phục sinh, như là: "Tin Mừng của tình yêu Thiên Chúa được mạc khải nơi Đức Giêsu Kitô" (tông huấn Ecclesia in Africa, đoạn 122).

Đúng thế, trong Phụng Vụ, nhờ Mình Máu Thánh của Người, Chúa Kitô vẫn tiếp tục hiện thực Mầu Nhiệm Yêu Thương, trong việc thông mình ra cho Giáo Hội, ở chỗ: "Cha Thày yêu Thày thế nào, Thày cũng yêu các con như vậy" (Jn.15:9). Cũng thế, nơi Mình Mầu Nhiệm của Người là Giáo Hội, cách riêng nơi mỗi chi thể của Người là Kitô hữu, Chúa Kitô vẫn "trổ sinh muôn vàn hoa trái", ở chỗ: "Thày yêu các con thế nào các con hãy yêu nhau như vậy" (Jn.13:34).

Bởi vậy, người Kitô hữu chỉ thực sự cử hành Hy Tế Tạ Ơn khi họ biết để cho Mầu Nhiệm Yêu Thương hiện thực nơi họ, một mầu nhiệm làm cho "mọi người sẽ nhận biết các con là môn đệ của Thày" (Jn.13:35). Như thế, sống Mầu Nhiệm Yêu Thương là người Kitô hữu "trổ sinh muôn vàn hoa trái" khi làm cho mọi người nhận biết Chúa Kitô, qua việc họ "là môn đệ của Thày". Hoa trái trổ sinh nơi người Kitô hữu từ Mầu Nhiệm Yêu Thương này, trước nhan Thiên Chúa, là một Hy Tế Tạ Ơn tuyệt hảo nhất: "Cha Thày được vinh danh nơi việc các con sinh nhiều hoa trái và trở nên môn đệ của Thày" (Jn.15:8).  

Thế nhưng, người Kitô hữu làm sao có thể sống Mầu Nhiệm Yêu Thương, để "sinh nhiều hoa trái và trở nên môn đệ của Thày", nhờ đó,  hiến dâng một Hy Tế Tạ Ơn tuyệt hảo lên Thiên Chúa hầu cho Ngài "được vinh danh", nếu không phải là "sống trong tình yêu của Thày" (Jn.15:9). "Sống trong tình yêu của Thày" là gì, nếu không phải là "yêu nhau như Thày đã yêu các con" (Jn.15:12), hay là để cho Thày yêu thương trong các con cũng vậy. "Sống trong tình yêu của Thày" bằng cách nào, nếu không phải bằng cách để cho "những lời của Thày ở trong các con" (Jn.15:7), được thể hiện qua việc "giữ các lệnh truyền của Thày, như thể Thày đã giữ các lệnh truyền của Cha và sống trong tình yêu của Ngài" (Jn.15:10).

Như thế, sống Mầu Nhiệm Yêu Thương là người Kitô hữu sống Phụng Sự, tức là sống Phụng Vụ liên lỉ để làm cho Mầu Nhiệm Yêu Thương trổ sinh hoa trái nơi con người của mình và làm cho "mầu nhiệm Chúa Kitô" hiện thực ngay trong cuộc đời của mình (x. Sắc Lệnh Ad Gentes số 16). Trong "mầu nhiệm thánh" được Phụng Vụ cử hành, nếu Lời Chúa đã làm cho bánh và rượu biến đổi nên Mình Thánh và Máu Thánh Chúa Kitô để hiện thực "mầu nhiệm Chúa Kitô" thế nào, cũng vậy, trong Mầu Nhiệm Yêu Thương nơi cuộc đời của người Kitô hữu, Lời Chúa sẽ làm cho con người Kitô hữu biến đổi và "trổ sinh muôn vàn hoa trái".

Đó là lý do Phụng Vụ, hướng về Thiên Chúa, chẳng những có tính cách Hy Tế Tạ Ơn, hướng về con người, Phụng Vụ còn có cả tính cách Tông Đồ Truyền Giáo nữa. Việc Tông Đồ Truyền Giáo, vì thế, chẳng qua chỉ là hoa trái của Phụng Vụ, và trước hết phải được bắt nguồn từ Phụng Vụ (x. Hiến Chế Sacrosanctum Concilium, số 10). Cũng trong tông huấn về Giáo Hội Phi Châu, Đức Thánh Cha Gioan-Phaolô II đã lập lại một lời trong đoạn 23 của thông điệp "Redemptoris Missio" (1991), để xác nhận tính cách bẩm sinh của việc Tông Đồ Truyền Giáo như sau: "Mục đích tối hậu của việc truyền giáo là làm cho người ta chia sẻ sự hiệp thông hiện hữu giữa Chúa Cha và Chúa Con. Các môn đệ phải sống trong sự hiệp nhất với nhau, khi ở lại trong sự hiệp nhất với Chúa Cha và Chúa Con, để thế giới nhận biết mà tin (x.Jn.17:21-13). Đây là một bản văn rất hệ trọng về việc truyền giáo. Nó làm cho chúng ta hiểu rằng, chúng ta là những nhà truyền giáo, trên hết, vì cái mà chúng ta là, đó là một Giáo Hội có sự sống nội tại hiệp nhất trong yêu thương, ngay cả trước khi chúng ta trở nên những nhà truyền giáo bằng lời nói và việc làm" (EIA số 77).

Ý Nghĩa Lời Chúa: Thực Nghiệm

Phải, nhờ Lời Chúa mà "mầu nhiệm Chúa Kitô" được hiện thực trong Phụng Vụ và được tái diễn theo Phụng Niên thế nào, thì Lời Chúa cũng làm cho Mầu Nhiệm Yêu Thương hiện thực và tái diễn nơi con người của Kitô hữu như vậy. Đó là lý do người Kitô hữu phải tìm hiểu Lời Chúa, nhất là Lời Chúa theo Chu Kỳ Phụng Vụ đã được Mẹ Thánh Giáo Hội cẩn thận tuyển lựa và kỹ lưỡng sắp xếp để có thể phản ảnh "mầu nhiệm Chúa Kitô", Đấng "luôn ở cùng (Giáo Hội) cho đến tận thế" (Mt.28:20):

"Mẹ Thánh Giáo Hội ý thức rằng Giáo Hội phải cử hành công cuộc cứu chuộc của Phu Quân mình, bằng việc sốt sắng tưởng niệm công cuộc này vào những ngày nhất định suốt cả năm. Mỗi tuần, vào ngày mà Giáo Hội gọi là Ngày của Chúa, Giáo Hội kỷ niệm việc Chúa sống lại, một việc Giáo Hội cũng cử hành mỗi năm một lần, cùng với Cuộc Vượt Qua thánh của Người, long trọng trong Mùa Phục Sinh.

"Hơn thế nữa, trong chu kỳ một năm, Giáo Hội còn giãi bày trọn vẹn mầu nhiệm của Chúa Kitô, từ khi Người nhập thể, giáng sinh cho đến khi thăng thiên, rồi Chúa Thánh Thần Hiện Xuống, và niềm trông mong hy vọng hồng phúc về việc Chúa tái giáng.

"Tưởng nhớ những mầu nhiệm cứu chuộc như vậy, Giáo Hội mở ra cho tín hữu các kho tàng quyền năng và công nghiệp Chúa của mình, để những mầu nhiệm này, một cách nào đó, được hiện thực qua mọi thời đại, ngỏ hầu tín hữu nhờ thấu hiểu mà được đầy ơn cứu rỗi"

(Hiến Chế "Sacrosanctum Concilium" , số 102)

Thế nhưng, làm sao Kitô hữu có thể "nhờ thấu hiểu  mà được đầy ơn cứu rỗi", nếu họ không thấu triệt Lời Chúa theo Chu Kỳ Phụng Vụ. Chúa Kitô chẳng những hiện diện một cách Bí Tích trong Phụng Vụ Thánh Thể mà còn hiện diện một cách Thần Linh trong cả Phụng Vụ Lời Chúa nữa (x. HC SC trên, số 7). Bởi thế, nghiên cứu kỹ lưỡng sự chọn lựa cũng như cách sắp xếp có chủ ý và hết sức cẩn thận của Giáo Hội nơi bản tổng kê toàn bộ Lời Chúa theo Chu Kỳ Phụng Niên, được đúc kết ở trang 20-30 trong bài Nhập Đề này, có 3 yếu tố cần phải lưu ý như sau:

Yếu tố thứ nhất là tính cách liên tục của Bài Đọc Phúc Âm. Vì "trọn vẹn mầu nhiệm của Chúa Kitô" được giãi bày chính yếu nơi Phúc Âm. Bởi thế, Chu Kỳ Phụng Vụ mới được chia làm 3 Năm A, B và C theo bộ 3 Phúc Âm Nhất Lãm bao gồm Phúc Âm thánh Mathêu, Marcô và Luca. Và các Bài Đọc Phúc Âm, nhất là trong Mùa Quanh Năm, được sắp xếp liên tục nhau, sau đó mới tới Bài Đọc Tân Ước, cũng có tính cách liên tục nhưng liên tục hợp với Bài Đọc Phúc Âm mà thôi, trong khi đó, các Bài Đọc Cựu Ước hầu như không có tính cách liên tục gì hết, hoàn toàn được chọn để làm sao cho hợp với Bài Đọc Phúc Âm.

Yếu tố thứ hai là tính cách phụ thuộc và liên hệ của cả Bài Đọc Cựu Ước cũng như Bài Đọc Tân Ước đối với Bài Đọc Phúc Âm. Bài Đọc Cựu Ước, mặc dầu hầu như không có tính cách liên tục, song lại được đặt làm Bài Đọc Một. Bởi vì, tự bản chất, Cựu Ước là phần Mạc Khải qui về Phúc Âm (x.Lk.24:44) và ám chỉ Chúa Kitô (x.Jn.5:39), nội dung của toàn bộ Mạc Khải, chủ đề của chính Lời Chúa. Bài Đọc Tân Ước là Bài Đọc Hai, vì có tính cách liên tục và gần gũi với Phúc Âm hơn Bài Đọc Một, nên được đặt ngay trước Bài Đọc Phúc Âm, như để "loan báo Tin Mừng" (Mk.16:15): "Nước Thiên Chúa đã đến, hãy ăn năn hối cải và tin vào Phúc Âm" (Mk.1:15).

Yếu tố thứ ba là ý nghĩa của cả 3 Bài Đọc, được chọn theo sự liên tục hay chính yếu của Bài Đọc Phúc Âm, nên phải có cùng một nội dung để ăn khớp với toàn bộ chủ đề Bài Đọc của riêng Mùa Phụng Vụ cũng như của chung Phụng Niên. Bài Đọc Phúc Âm là Bài Đọc chính yếu để giãi bày "mầu nhiệm Chúa Kitô" mà ý nghĩa của cả 3 Bài Đọc chẳng những phải ăn khớp với nhau mỗi tuần, mà còn phải ăn khớp với Bài Đọc của các tuần khác trong cùng một Mùa Phụng Vụ. Chưa hết, các Bài Đọc của Mùa Phụng Vụ này còn phải ăn khớp với các Mùa Phụng Vụ khác, cũng như với toàn thể ý nghĩa Phụng Niên. Nghĩa là mỗi Bài Đọc, cũng như tất cả mọi Bài Đọc, trong từng Mùa Phụng Vụ cũng như trong toàn thể Phụng Niên, phải làm sao để cùng nhau diễn đạt được Dự Án Cứu Rỗi tối hậu mà Thiên Chúa đã Mạc Khải cho loài người nơi Đức Kitô trong lịch sử của họ.

Dựa vào ba yếu tố nồng cốt trên đây về Chu Kỳ Lời Chúa của Phụng Niên, muốn dễ dàng "hiểu thấu" Lời Chúa "là Thần Linh" được công bố để "giãi bày trọn vẹn mầu nhiệm Chúa Kitô", việc thực nghiệm Lời Chúa "là Sự Sống" có thể theo phương pháp diễn dịch, một tiến trình đi từ tổng quát đến chi tiết, từ lý thuyết đến thực hành, theo thứ tự như sau:

1.         Ý thức lại thực tại chủ yếu của Phụng Vụ Thánh: Đó là toàn diện Dự Án Cứu Rỗi của Thiên Chúa đã Mạc Khải nơi Chúa Giêsu Kitô'

2.         Tưởng nhớ lại nội dung của Mùa Phụng Vụ: Đó là diễn tiến Công Cuộc Cứu Rỗi của Thiên Chúa đã thực hiện nơi Chúa Giêsu Kitô' 

3.         Tìm hiểu ý nghĩa Bài Đọc Phúc Âm được dọn cho Chúa Nhật của từng Mùa Phụng Vụ'

4.         Khám phá nơi Bài Đọc Cựu Ước những ám chỉ hay qui hướng về ý nghĩa của Bài Đọc Phúc Âm'

5.         Tìm kiếm nơi Đọc Bài Tân Ước những dẫn giải hay huấn dụ về ý nghĩa của Bài Đọc Phúc Âm'

6.         So sánh chủ đề của cả 3 Bài Đọc mỗi tuần với chủ đề của các tuần trước nó và sau nó, xem chúng có thực sự liên kết với nhau chặt chẽ đúng như ý nghĩa chung của cả Mùa Phụng Vụ cũng như của toàn thể Phụng Niên hay chăng'

7.         Đối chiếu cuộc sống Kitô hữu của mình xem nó đã thực sự phản ảnh chủ đề của cả 3 Bài Đọc chưa, từ đó, đưa ra quyết định thực tế để có thể sống một đời sống Phụng Sự, một đời sống "ở lại trong tình yêu của Thày", cho Lời Chúa "trổ sinh muôn vàn hoa trái" nơi con người của mình, và cho "trọn vẹn mầu nhiệm Chúa Kitô" được tái diễn sống động trong cuộc đời của mình.

            Vậy, trước khi thực sự đi vào phần Phụng Vụ Lời Chúa của từng Phụng Mùa cũng như của cả Phụng Niên, nên ý thức lại cho vững vàng và rõ ràng Dự Án Cứu Rỗi của Thiên Chúa cũng như Công Cuộc Cứu Rỗi của Thiên Chúa.

1.         Dự Án Cứu Rỗi của Thiên Chúa là thông ban Sự Sống Thần Linh của Ngài cho chung "mọi tạo vật" (Mk.16:15' Rom.8:19), cách riêng cho "tất cả mọi người" (Mt.20:28' 1Tm.2:4): "Cho tất cả được nên một ... như Chúng Ta là một" (Jn.17:21-22), "để Thiên Chúa là tất cả trong mọi sự" (1Cor.15:28). Thế nhưng, để hoàn tất Dự Án Cứu Rỗi này của Mình, Thiên Chúa đã phải thực hiện Công Cuộc Cứu Rỗi của Ngài trong lịch sử loài người, đó là Thiên Chúa đã tự Mạc Khải Bản Thân Ngài cũng như Dự Án Cứu Rỗi của Ngài ra cho loài người "trong Đức Giêsu Kitô" (Eph.1:9), để "ai chấp nhận Người thì Người ban cho họ quyền trở nên con Thiên Chúa" (Jn.1:12) mà được "sự sống đời đời" (Jn.3:16'17:3).  

2.         Công Cuộc Cứu Rỗi của Thiên Chúa là "dự án mà Ngài đã lấy làm ưng ý ấn định trong Đức Giêsu Kitô, được thực hiện khi thời gian viên trọn" (Eph.1:10) và "khi đến thời điểm ấn định" (Gal.4:4). Là Mạc Khải của Thiên Chúa "trong thời sau hết này" (Heb.1:2), Đức Giêsu Kitô quả thật đã được Thiên Chúa "đặt làm thừa tự của mọi sự... (và) là hiện thân đích thực của Bản Thể Cha" (Heb.1:3): "Nơi Đức Kitô sự viên mãn của thần tính thể hiện một cách thể lý,  mà anh em được chia sẻ sự viên mãn này với Người" (Col.2:9).

            Trên thực tế và theo thời gian, trước hết, Chúa Kitô là "Sự Sống đã tỏ hiện cho chúng ta" (1Jn.1:2), qua biến cố Giáng Sinh của Người' sau đó, Người là Sự Sống Thông Ban khi "thí mạng sống rồi lấy lại" (Jn.10:17), qua biến cố Tử Nạn và Phục Sinh của Người' sau hết, Người là Sự Sống Tái Sinh, từ lúc "Người thổi hơi trên các Tông Đồ mà nói 'Hãy nhận lấy Thánh Linh'" (Jn.20:22), Đấng sẽ làm chứng về Người qua và nhờ Giáo Hội (Jn.15:26-27' Lk.28:48-49).

            Tất cả các biến cố của cuộc đời Chúa Kitô trên trần gian để thực hiện Công Cuộc Cứu Rỗi mà hoàn tất Dự Án Cứu Rỗi của Thiên Chúa trên đây, được Giáo Hội tưởng niệm qua các Mùa Phụng Vụ như sau.

            Trước hết là Biến cố Giáng Sinh của Chúa Kitô, được Giáo Hội cử hành trong Mùa Giáng Sinh. Mùa Vọng trước Mùa Giáng Sinh là mùa "dọn đường cho Chúa" (Mk.1:3'Is.40:3), bằng cách "ăn năn cải thiện đời sống" (Lk.3:2), "để Người có thể tỏ mình ra" (Jn.1:31), nhờ đó "tất cả loài người có thể thấy ơn Cứu Độ của Thiên Chúa" (Lk.3:6' Is.40:5). Sau Mùa Giáng Sinh còn có một số tuần đầu của Mùa Thường Niên là mùa "Con Thiên Chúa tỏ mình ra" (1Jn.3:8) nơi dân Do Thái, để các Tông Đồ có thể "tin vào Phúc Âm" (Mk.1:15) mà được Người "rửa trong Thánh Thần" (Jn.1:33' Mk.1:8' x.Lk.4:18-19), nhờ đó "được tái sinh" (Jn.3:3,5,7) bởi thập giá và phục sinh của Chúa Kitô.

            Sau nữa là Biến Cố Tử Nạn và Phục Sinh của Chúa Kitô được Giáo Hội cử hành trong Tam Nhật Thánh và Mùa Phục Sinh. Mùa Chay trước Tam Nhật Thánh và Đại Lễ Phục Sinh là thời điểm cho những ai muốn "theo Con Chiên đi đến nơi Người đến" (Rev.14:4' x.Jn.13:33,36) cần phải được tẩy rửa cho "tinh tuyền" (Rev.14:4) để có thể xứng đáng hiệp thông với Chúa Kitô (x.Jn.13:8) trong việc cùng với Người "vượt qua sự chết mà vào sự sống" (Jn.5:24).

            Sau hết là Biến Cố Chúa Kitô sai Chúa Thánh Thần đến, một biến cố được Giáo Hội long trọng cử hành để mở màn cho Mùa Thường Niên sau Mùa Phục Sinh. Bởi đó, Mùa Thường Niên này còn được bắt đầu, ngay sau Đại Lễ Chúa Thánh Thần, Nguyên Lý  Sự Sống, 3 Lễ Trọng liên quan đến Sự Sống Thần Linh nữa, đó là các Lễ Thiên Chúa Ba Ngôi, Thực Tại Sự Sống, Mình Máu Thánh Chúa, Bí Tích Sự Sống, và Thánh Tâm Chúa, Nguồn Mạch Sự Sống.

            Như thế, những biến cố chính yếu của cuộc đời Chúa Kitô trên trần gian chính là tiến trình của Công Cuộc Cứu Rỗi. Tiến trình của Công Cuộc Cứu Rỗi này hoàn toàn phản ảnh Chương Trình Cứu Rỗi của Thiên Chúa là làm cho tạo vật "tin vào Đấng Ngài sai" (Jn.6:29), để tạo vật có thể được trọn vẹn hiệp thông với Sự Sống Thần Linh nơi Ngài (x.Jn.17:23), đúng như Dự Án Cứu Rỗi mà Thiên Chúa đã phác định. Do đó, Chu Kỳ Phụng Vụ vẫn tưởng niệm và giãi bày, qua Phụng Vụ Lời Chúa, Ý Nghĩa Cứu Rỗi sâu xa hàm chứa trong tiến trình của Công Cuộc Cứu Rỗi này. Tổng quan có thể được tóm gọn như sau:

            Mùa Vọng, Mùa Giáng Sinh và Mùa Thường Niên Hậu Giáng Sinh là để tạ ơn "Thiên Chúa yêu thế gian đến ban Con Một của Mình" (Jn.3:16), qua việc cử hành biến cố "Lời đã hóa thành nhục thể và ở giữa chúng ta, và chúng ta đã được thấy vinh hiển của Người" (Jn.1:14). Mùa Chay, Tam Nhật Thánh và Mùa Phục Sinh là để tạ ơn "Đấng đã không dung tha cho Con Riêng Mình song đã phó nộp Con vì chúng ta" (Rom.8:32), qua việc cử hành biến cố Con "hiến mạng cho chiên" (Jn.10:11), bằng cách "bỏ mạng sống mình đi rồi lấy lại" (Jn.10:17). Mùa Thường Niên Hậu Phục Sinh là để tạ ơn "tình yêu của Thiên Chúa đã đổ tràn đầy vào lòng chúng ta  nhờ Thánh Thần là Đấng Ngài đã ban cho chúng ta" (Rom.5:5), qua việc cử hành biến cố Chúa Giêsu sai Đấng An Ủi đến với Giáo Hội để dùng Giáo Hội làm chứng về Người (x.Jn.15:26-27) "cho tất cả được nên một" (Jn.17:21).

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL

1 2 3