Tổng Quan và Tóm Lược

về

Tông Thư

MỞ MÀN CHO MỘT TÂN THIÊN NIÊN KỶ

(Novo Millennio Ineunte)

của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL

Vào chính ngày bế mạc Năm Thánh 2000, ngày 6/1/2001, Lễ Ba Vua, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã gửi cho các vị giám mục, linh mục và thày sáu, tu sĩ nam nữ và giáo dân một Bức Tông Thư mang tựa đề Latinh là “Novo Mellennio Ineunte”. Bức Tông Thư này gồm có 59 đoạn, hoàn toàn tương đương với số đoạn trong Bức Tông Thư “Tertio Millennio Adveniente” ban hành ngày 10/11/1994 để phác họa cho việc tổ chức Mừng Kỷ Niệm Năm Thánh 2000.

Nếu Bức Tông Thư Tertio Millennio Adveniente Ngàn Năm Thứ Ba Đang Đến ban hành cuối năm 1994 đã giúp cho chúng ta sống Thời Điểm Hồng Ân Năm Thánh 2000 thế nào, Bức Tông Thư Novo Mellennio Ineunte Mở Màn Cho Một Tân Thiên Niên Kỷ ban hành đầu năm 2001 cũng phác họa cho Kitô hữu chúng ta những gì cần thiết để có thể Sống Thánh Chứng Nhân xứng danh môn đệ Chúa Kitô trong một tương lai lịch sử như vậy. Và nếu Bức Thông Điệp Đấng Cứu Chuộc Nhân Trần Redemptor Hominis, được ban hành Chúa Nhật Thứ Nhất Mùa Chay ngày 4/3/1979 để mở màn cho một triều đại giáo hoàng tự nhận mình là có sứ mạng thực thi Công Đồng Chung Vaticanô II và sửa soạn cho Kitô Giáo tiến vào Ngàn Năm Thứ Ba Đang Đến Tertio Millennio Adveniente, đã nói lên niềm xác tín của chung Giáo Hội tin Chúa Kitô theo thần học tín lý thế nào, thì Bức Tông Thư Mở Màn Cho Một Tân Thiên Niên Kỷ Novo Mellennio Ineunte lại có một tính cách mục vụ tu đức để giúp Các Giáo Hội Riêng sống Chúa Kitô như vậy.

Chúng ta hãy nhớ rằng, là chiên của Chúa Kitô, người Kitô hữu Công Giáo chúng ta sẽ không bao giờ đi sai lạc với đường lối và tinh thần của Chúa Kitô, nếu lúc nào chúng ta cũng hết sức cố gắng chuyên chú lắng nghe tiếng vị chủ chiên của mình, Vị Mục Tử Tối Cao được hiện thân nơi bản thân của những Đấng Thừa Kế Thánh Phêrô Đại Diện Chúa Kitô trên trần gian cho tới khi Người lại đến. Đó là lý do chúng ta cùng nhau học hỏi văn kiện rất quan trọng và khẩn thiết để Mở Màn Cho Một Tân Thiên Niên Kỷ này. Vậy, để học hỏi kỹ lưỡng và thấu triệt ý nghĩa của Bức Tông Thư Mở Màn Cho Một Tân Thiên Niên Kỷ đây, chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu 10 vấn đề như sau:

1.        Tại sao Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II viết Bức Tông Thư Mở Màn Cho Một Tân Thiên Niên Kỷ?

2.        Bức Tông Thư Mở Màn Cho Một Tân Thiên Niên Kỷ nhắm đến thành phần chính yếu nào? Tại sao?

3.        Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II viết Tông Thư Mở Màn Cho Một Tân Thiên Niên Kỷ để làm gì?

4.        Nội dung Tông Thư Mở Màn Cho Một Tân Thiên Niên Kỷ có phản ảnh mục đích của mình chăng?

5.        Phần nhất của Bức Tông Thư Mở Màn Cho Một Tân Thiên Niên Kỷ ôn lại những biến cố chính nào?

6.        Phần thứ hai của Bức Tông Thư Mở Màn Cho Một Tân Thiên Niên Kỷ trình bày về vấn đề gì?

7.        Phần thứ ba của Bức Tông Thư Mở Màn Cho Một Tân Thiên Niên Kỷ kêu gọi phải sống đạo ra sao?

8.        Phần thứ bốn của Bức Tông Thư Mở Màn Cho Một Tân Thiên Niên Kỷ kêu gọi truyền đạo thế nào?

9.        Nền tảng chung cho cả bốn phần của Bức Tông Thư Mở Màn Cho Một Tân Thiên Niên Kỷ là gì?

10.    Chiều hướng chung liên kết cả bốn phần Bức Tông Thư Mở Màn Cho Một Tân Thiên Niên Kỷ là gì?
 

1.     TẠI SAO ĐỨC THÁNH CHA GIOAN PHAOLÔ II VIẾT BỨC TÔNG THƯ MỞ MÀN CHO MỘT TÂN THIÊN NIÊN KỶ?

Thật ra, dù có đọc kỹ toàn bản văn, chúng ta cũng không thể trích ra được nguyên văn lời Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II nói rõ về lý do tại sao Ngài viết và ban bố Bức Tông Thư Mở Màn Cho Một Tân Thiên Niên Kỷ. Tuy nhiên, căn cứ vào một số tư tưởng được lập đi lập lại trong bản văn, chúng ta có thể kết luận là lý do chính yếu hay động lực mạnh mẽ đã thúc đẩy Ngài cầm bút viết bức tông thư này là vì Ngài không muốn thấy Cuộc Đại Hỷ Kỷ Niệm Năm Thánh 2000 qua đi một cách uổng phí, trái lại, Ngài muốn bảo đảm làm sao cho Thời Điểm Hồng Ân này phải trở thành một Mùa Xuân Gieo Tin Mừng Cứu Độ trong Ngàn Năm Thứ Ba Kitô Giáo. Nỗi lòng thiết tha của Ngài lo cho tiền đồ Giáo Hội Chúa Kitô mai hậu được tỏ hiện qua những đoạn văn sau đây:

·        “Duc in altum! Hãy thả lưới ở chỗ nước sâu! Hôm nay đây những lời này vang vọng lại nơi chúng ta và kêu gọi chúng ta hãy tri ân nhớ lại quá khứ, hãy nhiệt thành sống hiện tại và hãy tin tưởng hướng đến tương lai: ‘Chúa Giêsu Kitô hôm qua, hôm nay và muôn đời vẫn thế’ (Heb 13:8)” (đoạn 1.2).

·        “Chúng ta đã sống Cuộc Mừng Kỷ Niệm này chẳng những như là một hoài niệm quá khứ mà còn như một ngôn sứ tương lai nữa. Giờ đây chúng ta cần phải làm cho ân sủng nhận được sinh lợi, bằng việc áp dụng ân sủng ấy vào những quyết tâm cũng như vào những hướng dẫn tác hành”. (đoạn 3.1)

·        “Vào lúc kết thúc Cuộc Mừng Kỷ Niệm đây, khi mà chúng ta trở lại với sinh hoạt thường nhật, ôm ấp trong lòng kho tàng của chính thời điểm đặc biệt ấy, mắt chúng ta lại càng phải gắn chặt vào dung nhan của Chúa hơn bao giờ hết”. (đoạn 16.2)

·        “Trước hết, Tôi không ngần ngại mà nói rằng, tất cả mọi sáng kiến về mục vụ đều phải được phác họa theo chiều hướng thánh thiện. Điều này không phải là ý nghĩa tối hậu của ân xá Mừng Kỷ Niệm hay sao, một ân sủng đặc biệt được Chúa Kitô ban cho để cuộc sống của mọi người đã lãnh nhận phép rửa được thánh tẩy và được thật sự đổi mới hay sao?”. (đoạn 30.1)

“Tôi hy vọng rằng, trong số những ai tham dự vào Cuộc Mừng Kỷ Niệm này, nhiều người sẽ được lợi ích bởi ân sủng ấy, ở chỗ, hoàn toàn nhận thức được những đòi hỏi của ân sủng mình nhận được. Để rồi, Cuộc Mừng Kỷ Niệm có qua đi, trở về với đời sống bình thường, chúng ta vẫn ý thức được rằng, sự thánh thiện quan thiết vẫn còn là một việc mục vụ khẩn trương hơn bao giờ hết”. (đoạn 30.2)

·        “Giờ đây chúng ta phải nhìn về phía trước, chúng ta phải tin tưởng vào lời của Chúa Kitô là Duc in altum để ‘thả lưới ở chỗ nước sâu’. Những gì chúng ta đã thực hiện trong năm nay không thể biện minh cho cảm giác tự mãn, và càng không thể để cho những việc đó khiến chúng ta buông lơi việc dấn thân của mình. Ngược lại, cảm nghiệm chúng ta có được phải khơi lên trong chúng ta một nguồn sinh lực mới, và thôi thúc chúng ta đem nhiệt tình chúng ta đã cảm nghiệm được đầu tư vào những sáng kiến cụ thể. Chính Chúa Giêsu đã cảnh giác chúng ta rằng: ‘Ai đã tra tay vào cầy mà còn quay trở lại thì không xứng với vương quốc của Thiên Chúa’ (Lk 9:62). Vì Vương Quốc này mà chúng ta không có thời gian để nhìn lại, thậm chí càng không được trở thành lười biếng. Nhiều điều đang trông đợi chúng ta, và vì lý do đó chúng ta phải bắt đầu phác họa một hoạch định về mục vụ hậu Năm Thánh cho có tác dụng”. (đoạn 15.2)
 

2.    BỨC TÔNG THƯ MỞ MÀN CHO MỘT TÂN THIÊN NIÊN KỶ NHẮM ĐẾN THÀNH PHẦN CHÍNH YẾU NÀO?

Về đối tượng chung của bức tông thư, ngay lời ngỏ mở đầu, Đức Thánh Cha đã nhắm đến đủ mọi thành phần trong Giáo Hội, theo mẫu thức như thế này:

·        “Gửi đến Quí Huynh Giám Mục, đến Quí Linh Mục và Phó Tế, đến Quí Tu Sĩ Nam Nữ và toàn thể Tín Hữu Giáo Dân”.

Tuy nhiên, thành phần chính yếu Đức Thánh Cha muốn nhắm tới, hay nói cách khác, đối tượng chính yếu của bản văn kiện này nói chung là tất cả mọi Giáo Hội riêng các nơi, và nói riêng là các Vị Mục Tử chăn dắt đoàn chiên của mình tại các Giáo Hội địa phương trên khắp thế giới. Chúng ta thấy rõ điều này ở đoạn cuối của bài giảng Bế Mạc Năm Thánh 2000 của Ngài (xem L’Osservatore Romano, ấn bản Anh Ngữ, 10/1/2001, đoạn 8, được trích dẫn ở phần cuối bài viết này), cũng như ở đoạn cuối của huấn từ trước Kinh Truyền Tin trưa Chúa Nhật ngày 4/2/2001 (xem L’Osservatore Romano, ấn bản Anh Ngữ, 7/2/2001, đoạn 3, cũng được trích dẫn ở phần cuối bài viết này). Sau đây là chính những lời của Ngài trong Bức Tông Thư liên quan đến chung các Giáo Hội địa phương cũng như riêng đến các Vị Mục Tử chăn dắt các Giáo Hội này:

·        “Giờ đây chúng ta cần phải làm cho ân sủng nhận được sinh lợi, bằng việc áp dụng ân sủng ấy vào những quyết tâm cũng như vào những hướng dẫn tác hành. Đó là việc Tôi muốn mời gọi tất cả mọi giáo hội địa phương đảm nhận”. (đoạn 3.1)

“Đây là thời điểm mỗi một Giáo Hội địa phương cần phải thẩm định lại hồng ân của mình và phải tạo lấy cho mình một nhiệt tình mới trước những trách nhiệm về tinh thần cũng như về mục vụ, bằng việc suy nghĩ đến những gì Thần Linh vẫn đang nói với Dân Chúa trong năm hồng ân đặc biệt này, nhất là trong một thời đoạn xa hơn kể từ Công Đồng Chung Vaticanô II cho tới Cuộc Kỷ Niệm Đại Hỷ”. (đoạn 3.2)

“Giờ đây chúng ta không còn đối diện với một mục tiêu gần kề nữa, mà là một thách đố gay go hơn trong sinh hoạt mục vụ bình thường. Với những vấn đề phổ quát và bất khả châm chước, chương trình của Phúc Âm phải tiếp tục đâm rễ, như vẫn từng xẩy ra, vào đời sống của Giáo Hội khắp nơi. Chính các giáo hội địa phương phải phác ra một dự án mục vụ chi tiết với những đặc tính chuyên biệt – về mục tiêu và phương pháp, việc huấn luyện và thăng tiến thành phần tham dự viên, việc tìm kiếm các nguồn phụ cấp cần thiết – để giúp vào việc loan báo Chúa Kitô cho con người, việc khuôn đúc các cộng đồng, cũng như việc mang lại tác dụng sâu xa dứt khoát trong vấn đề làm chứng cho các giá trị Phúc Âm nơi môi trường xã hội và văn hóa…”. (đoạn 29.4)

“Bởi thế, Tôi tha thiết kêu gọi Quí Vị Mục Tử ở các Giáo Hội riêng, với sự trợ giúp của tất cả mọi thành phần Dân Chúa, hãy tin tưởng phác họa những bước đường cho cuộc hành trình trước mặt, bằng cách hòa hợp những dự tính của mỗi một cộng đồng giáo phận với những dự tính của các Giáo Hội lân bang cũng như của Giáo Hội hoàn vũ”. (đoạn 29.5)

“Bởi thế cho nên, vấn đề trọng yếu đó là, tất cả mọi hoạch định mục vụ làm cách nào đó phải đặt trọng tâm vào việc dạy cầu nguyện. Bản thân Tôi đã quyết định dùng những buổi giáo lý vào ngày Thứ Tư hằng tuần tới đây để suy niệm về các Thánh Vịnh, mở đầu là các Thánh Vịnh của Kinh Ban Mai, những kinh nguyện chung được Giáo Hội dùng để kêu mời chúng ta thánh hóa và điều hành ngày sống của chúng ta... phải đặc biệt dạy cho dân chúng cầu nguyện theo kinh phụng vụ...”. (đoạn 34.2)

“Tôi cũng xin hãy dũng cảm trong việc mục vụ để làm sao bảo đảm được rằng việc trình bày giáo huấn thường xuyên của các cộng đồng Kitô hữu về việc thực hành Bí Tích Hòa Giải có thể đánh động lòng người và mang lại kết quả tốt đẹp… Năm Mừng Kỷ Niệm, một năm đã được đánh dấu một cách đặc biệt bằng một cuộc trở về với Bí Tích Thống Hối, đã mang lại cho chúng ta một sứ điệp phấn khởi, một sứ điệp không được coi thường, đó là, nếu nhiều người, trong đó có nhiều thành phần giới trẻ, đã được lợi ích bởi việc đến với Bí Tích này, thì có lẽ các Vị Mục Tử cũng cần phải ôm lấy họ bằng một tấm lòng tin tưởng hơn, hứng khởi hơn và kiên trì hơn trong việc trình bày bí tích ấy và làm cho con người cảm nhận được bí tích này. Anh em trong hàng ngũ linh mục thân mến, chúng ta không được đầu hàng cuộc khủng hoảng đang qua đi này! Các tặng ân Chúa ban – mà các Bí Tích là những tặng ân quí báu nhất – đều phát xuất từ Đấng thấu biết lòng trí con người và đồng thời cũng là Chúa của lịch sử”. (đoạn 37)

“Nếu trong việc hoạch định sắp tới chúng ta dấn thân một cách tin tưởng hơn vào sinh hoạt mục vụ theo chiều hướng cầu nguyện riêng cũng như chung, là chúng ta tỏ ra tuân giữ một yếu tố chính yếu về đời sống theo quan điểm Kitô giáo, đó là vai trò cốt yếu của ân sủng. Có một xu hướng thường vây hãm mọi cuộc hành trình thiêng liêng và công cuộc mục vụ, đó là xu hướng tưởng rằng các thành quả gặt hái được đều tùy thuộc vào khả năng hoạt động và dự liệu của chúng ta. Vị Thiên Chúa của công cuộc xin chúng ta hãy thực sự cộng tác với ân sủng của Ngài, bởi thế, Ngài cũng kêu gọi chúng ta hãy đầu tư tất cả mọi nguồn trí khôn lẫn nghị lực vào việc phục vụ cho Vương Quốc của Ngài. Thế nên, thật là nguy hiểm nếu quên rằng ‘không có Chúa Kitô chúng ta không thể làm gì được’ (x Jn 15:5)”. (đoạn 38.1)

“Chính việc cầu nguyện làm cho chúng ta thâm tín được chân lý này. Nó liên lỉ nhắc nhở chúng ta về vai trò chính yếu của Chúa Kitô, cũng như vai trò trọng yếu của đời sống nội tâm và thánh thiện trong việc hiếp nhất với Người. Một khi không tôn trọng nguyên tắc này, thì các dự án về mục vụ bất thành khiến cho chúng ta cảm thấy chán chường ngần ngại có lạ lùng hay chăng? Bởi thế chúng ta mới thấm thía được cái cảm nghiệm của các vị môn đệ trong câu truyện Phúc Âm thuật lại về mẻ cá lạ là ‘Chúng con đã vất vả thâu đêm mà chẳng bắt được gì hết trơn’ (Lk 5:5). Đó là giây phút của đức tin, của nguyện cầu, của việc hoán cải trở về cùng Thiên Chúa, để mở lòng chúng ta ra cho triều sóng ân sủng cũng như cho lời của Chúa Kitô thấm vào chúng ta với tất cả năng lực của lời ấy: Duc in altum Hãy thả lưới ở chỗ nước sâu! Trong trường hợp ấy, chính Phêrô đã nói lên những lời tỏ ra lòng tin tưởng của mình: ‘Con sẽ thả lưới theo lời Thày’ (cùng nguồn vừa dẫn). Vào lúc tân thiên kỷ mở màn đây, hãy để cho Vị Thừa Kế Thánh Phêrô kêu mời toàn thể Giáo Hội hãy tỏ ra tác động đức tin này, một tác động được thể hiện nơi việc tái thiết tha cầu nguyện” (đoạn 38.2).

“’Nếu các con yêu thương nhau thì tất cả mọi người căn cứ vào điều ấy mà nhận biết các con là môn đệ của Thày’ (Jn 13:15). Nếu chúng ta thực sự chiêm ngưỡng dung nhan Chúa Kitô, anh chị em thân mến, thì việc chúng ta hoạch định chương trình mục vụ phải được chi phối bởi ‘giới răn mới’ mà Người đã ban cho chúng ta: ‘Các con hãy yêu thương nhau như Thày đã yêu thương các con’ (Jn 13:34)” (đoạn 42.1).

“Đó là một lãnh vực quan trọng khác cần phải được Giáo Hội hoàn vũ và các Giáo Hội riêng chú trọng và hoạch định: một lãnh vực hiệp thông (koinonia) là hiện thân và cho thấy chính yếu tính của mầu nhiệm Giáo Hội” (đoạn 42.2).
 

3.    ĐỨC THÁNH CHA GIOAN PHAOLÔ II VIẾT TÔNG THƯ MỞ MÀN CHO MỘT TÂN THIÊN NIÊN KỶ ĐỂ LÀM GÌ?

Nếu lý do và động lực thúc đẩy Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II viết Bức Tông Thư Mở Màn Cho Một Tân Thiên Niên Kỷ có vẻ thiên về phương diện tiêu cực một chút, ở chỗ, Ngài sợ rằng ân sủng của Thời Điểm Năm Thánh 2000 vô cùng đặc biệt quí báu sẽ trở thành uổng phí, thì mục đích của bản văn kiện này, hay chủ đích Ngài viết văn kiện ấy, lại hết sức tích cực, ở chỗ, là để Ngài, với tư cách là một vị Mục Tử Tối Cao Thừa Kế Thánh Phêrô, chia sẻ với các Vị Mục Tử dẫn dắt Giáo Hội riêng trên khắp thế giới về chương trình mục vụ của tất cả mọi Giáo Hội địa phương (mục đích gần), nhờ đó Giáo Hội Chúa Kitô hoàn vũ có thể càng ngày càng trở nên huy hoàng ngời sáng hơn trong tương lai (mục đích xa). Sau đây là nguyên văn lời Ngài viết đã rõ ràng cho thấy ý định thực sự của Ngài:

·        “Đây là thời điểm mỗi một Giáo Hội địa phương cần phải thẩm định lại hồng ân của mình và phải tạo lấy cho mình một nhiệt tình mới trước những trách nhiệm về tinh thần cũng như về mục vụ, bằng việc suy nghĩ đến những gì Thần Linh vẫn đang nói với Dân Chúa trong năm hồng ân đặc biệt này, nhất là trong một thời đoạn xa hơn kể từ Công Đồng Chung Vaticanô II cho tới Cuộc Kỷ Niệm Đại Hỷ. Chính vì nhắm đến mục đích ấy mà Tôi muốn cống hiến Bức Tông Thư này vào lúc kết thúc Năm Mừng Kỷ Niệm đây, một đóng góp của Tôi trong vai trò Kế Thừa Thánh Phêrô, để Giáo Hội được ngời sáng hơn bao giờ hết nơi các tặng ân của Giáo Hội, cũng như nơi mối hiệp nhất của Giáo Hội trong cuộc hành trình của mình”. (đoạn 3.2)