“Giờ đây chúng ta phải nhìn về phía trước, chúng ta phải tin tưởng vào lời của Chúa Kitô: Duc in altum để ‘thả lưới ở chỗ nước sâu’. Những gì chúng ta đã thực hiện trong năm nay không thể biện minh cho cảm giác tự mãn, và càng không thể để cho những việc đó khiến chúng ta buông lơi việc dấn thân của mình. Ngược lại, cảm nghiệm chúng ta có được phải khơi lên trong chúng ta một nguồn sinh lực mới, và thôi thúc chúng ta đem nhiệt tình chúng ta đã cảm nghiệm được đầu tư vào những sáng kiến cụ thể. Chính Chúa Giêsu đã cảnh giác chúng ta rằng: ‘Ai đã tra tay vào cầy mà còn quay trở lại thì không xứng với vương quốc của Thiên Chúa’ (Lk 9:62). Vì Vương Quốc này mà chúng ta không có thời gian để nhìn lại, thậm chí càng không được trở thành lười biếng. Nhiều điều đang trông đợi chúng ta, và vì lý do đó  chúng ta phải bắt đầu phác họa một hoạch định về mục vụ hậu Năm Thánh cho có tác dụng” (đoạn 15.2).

“Tuy nhiên, điều quan trọng là những gì chúng ta phác họa, nhờ ơn Chúa giúp, cần phải được sâu xa thấm nhuần việc chiêm niệm và cầu nguyện. Thời gian chúng ta sống là một thời gian liên tục chuyển biến, thường đưa tới tình trạng hoạt động không ngừng nghỉ, có thể dẫn chúng ta đến nguy cơ là ‘làm là làm’ vậy thôi. Chúng ta phải chống lại xu hướng này bằng cách cố gắng ‘là’ đã trước khi nỗ lực ‘có’ sau. Điều này đã nhắc cho chúng ta nhớ lại lời Chúa Giêsu trách móc Matta như thế nào: ‘Con lo lắng và bối rối nhiều chuyện; chỉ có một điều cần mà thôi’ (Lk 10:41-42). Trong tinh thần này, trước khi bắt đầu một số hướng dẫn thực tế tùy ý anh em cứu xét, Tôi muốn chia sẻ với anh em một số điểm về việc suy niệm mầu nhiệm Chúa Kitô, nền tảng tối hậu cho tất cả sinh hoạt mục vụ của chúng ta” (đoạn 15.3).
 

1.      “MỘT DUNG NHAN ĐỂ CHIÊM NGƯỠNG”: “LÀM CHO ÂN SỦNG NHẬN ĐƯỢC SINH LỢI”
 

Trong phần thứ hai của Bức Tông Thư “Mở Màn Cho Một Tân Thiên Niên Kỷ” này, để Kitô hữu nơi “tất cả mọi Giáo Hội riêng” có thể chiêm ngưỡng Dung Nhan Chúa Kitô một cách chính xác, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã căn cứ vào “Chứng Từ của Các Phúc Âm” (đoạn 17 và 18) cũng như vào “Đời Sống Đức Tin” (đoạn 19-20) các vị Tông Đồ (như Tôma, Phêrô và Gioan) là những chứng nhân tiên khởi, để đi vào “Chiều Sâu của Mầu Nhiệm” (đoạn 21-23), ở đó, có “Dung Nhan của Người Con” (đoạn 24), “Một Dung Nhan Sầu Khổ” (đoạn 25-27), cũng là “Dung Nhan của Đấng Phục Sinh” (đoạn 28).
 

“Một Dung Nhan Để Chiêm Ngưỡng”: Mục Đích là để Làm Chứng về Người

·        “’Chúng tôi muốn gặp Đức Giêsu’ (Jn 12:21). Lời yêu cầu của một số Người Hy Lạp đến hành hương ở Giêrusalem vào Ngày Lễ Vượt Qua ngỏ cùng Tông Đồ Philiphê cũng vang vọng vào tai tâm linh chúng ta trong Năm Mừng Kỷ Niệm này. Như những người hành hương của hai ngàn năm trước đây, con người nam nữ của thời đại chúng ta hiện nay, có lẽ thường xẩy ra trong vô thức, cũng yêu cầu các tín hữu chẳng những ‘nói’ về Chúa Kitô, mà còn, ở một khía cạnh nào đó, ‘tỏ’ Người ra cho họ thấy nữa. Đó không phải là công cuộc của Giáo Hội trong việc làm chiếu tỏa ánh sáng của Chúa Kitô ra trong mọi giai đoạn của lịch sử hay sao, trong việc làm cho dung nhan của Người sáng tỏ trước mắt các thế hệ của một tân thiên niên kỷ hay sao?” (đoạn 16.1).

“Tuy nhiên, chứng từ của chúng ta sẽ bị què quặt một cách thảm thương, nếu chính chúng ta trước hết không chiêm ngưỡng dung nhan của Người. Cuộc Đại Hỷ Kỷ Niệm chắc hẳn đã giúp cho chúng ta làm việc này một cách thấm thía hơn. Vào lúc kết thúc Cuộc Mừng Kỷ Niệm đây, khi mà chúng ta trở lại với sinh hoạt thường nhật, ôm ấp trong lòng kho tàng của chính thời điểm đặc biệt ấy, mắt chúng ta lại càng phải gắn chặt vào dung nhan của Chúa hơn bao giờ hết” (đoạn 16.2).
 

“Một Dung Nhan Để Chiêm Ngưỡng”: Nền Tảng từ trình thuật của Các Phúc Âm

·        “Các Phúc Âm không được những qui định của khoa sử học tân thời cho là một bộ tiểu sử đầy đủ về Chúa Giêsu. Tuy nhiên, dung nhan của nhân vật Nazarét cũng đã hiện lên với một nền tảng lịch sử vững chắc từ các Phúc Âm. Các Thánh Ký đã khổ công trình bày về Người khi căn cứ vào những chứng từ đáng tin cậy do các vị thu thập được (x Lk 1:3) và thực hiện bằng những tài liệu được giáo hội kỹ lưỡng cân nhắc” (đoạn 18.1).
 

“Một Dung Nhan Để Chiêm Ngưỡng”: Thực Tại là một Ngôi Vị có hai Bản Tính

·        “Ngôi Lời và xác thịt, vinh quang thần linh và việc Người cư ngụ giữa chúng ta! Chính ở nơi mối hiệp nhất tiềm mật và bất khả phân ly về cả hai phương diện này đã nói lên cho thấy căn tính của Chúa Kitô, hợp với công thức xưa kia của Công Đồng Chung Chalcêđôn năm 451: ‘một ngôi vị trong hai bản tính’. Ngôi vị đó là ngôi vị, và là ngôi vị duy nhất, của Lời Hằng Hữu, Con Chúa Cha. Hai bản tính, song không trộn lẫn cũng không thể phân ly, đó là thần tính và nhân tính” (DS 301-302)” (đoạn 21.1)
 

“Một Dung Nhan Để Chiêm Ngưỡng”: Phát Xuất từ chính Ý Thức của Chúa Kitô

·        “Căn tính thần-nhân này đã hiện lên một cách vững chắc từ các Phúc Âm, những cuốn sách hiến cho chúng ta một loạt những yếu tố giúp chúng ta có thể tiến vào tới ‘biên cương bờ cõi’ của mầu nhiệm này, một mầu nhiệm được biểu hiệu nơi ý thức của Chúa Kitô về bản thân Người” (đoạn 24.1).

“Có thể xác tín một cách vững vàng là, vì sống thân phận con người, một thân phận làm cho Người lớn lên ‘về khôn ngoan và tầm vóc, cũng như về ân nghĩa với Thiên Chúa và loài người’ (Lk 2:52), mà việc Người ý thức về mầu nhiệm của Người cũng tiến triển cho đến tầm mức được diễn đạt cho thấy trọn vẹn nhất nơi nhân tính hiển vinh của Người, chắc chắn Chúa Giêsu đã biết được căn tính của mình là Con Thiên Chúa nơi cuộc sống của Người trong giòng lịch sử” (đoạn 24.2).
 

“Một Dung Nhan Để Chiêm Ngưỡng”: Đường Nét vừa Sầu Khổ vừa Vinh Quang

·        “Trong việc chiêm ngưỡng dung nhan của Chúa Kitô, chúng ta đối diện với một khía cạnh mâu thuẫn nhất nơi mầu nhiệm của Người, khi dung nhan của Người hiện lên vào giờ phút cuối cùng, hiện lên trên Thập Tự Giá...” (đoạn 25.1).

“Truyền thống thần học đã không thể không đặt vấn đề là làm sao Chúa Giêsu lại có thể cùng một lúc trải qua tình trạng vừa hiệp nhất nên một với Cha, một tình trạng tự bản chất là nguồn hân hoan và là nguồn hạnh phúc, lại vừa chịu đau thương sầu khổ đến độ cuối cùng Người phải kêu lên rằng mình đã bị bỏ rơi. Hai khía cạnh có vẻ bất khả dung hợp này xẩy ra cùng một lúc như thế được phát xuất từ chiều sâu thăm thẳm của mầu nhiệm ngôi hiệp” (đoạn 26).

“Đối diện với mầu nhiệm ấy, chúng ta đã được trợ giúp rất nhiều, chẳng những bởi việc nghiên cứu thần học mà còn bởi gia sản cao cả nơi ‘khoa thần học sống’ của các thánh nhân nữa. Các thánh đã hiến cho chúng ta những minh thức giúp chúng ta hiểu được một cách dễ dàng hơn cái trực giác của đức tin, nhờ ơn soi sáng đặc biệt mà một số vị đã nhận được từ Chúa Thánh Thần, hay thậm chí nhờ cảm nghiệm bản thân của các vị về những tình trạng thử thách được truyền thống thần bí diễn tả là ‘đêm tối tăm’...” (đoạn 27).

“... Thế nhưng, việc Giáo Hội chiêm ngưỡng Dung Nhan của Chúa Kitô không được ngưng lại nơi hình ảnh của Đấng Tử Giá. Người là Đấng Phục Sinh!... Phục Sinh là việc Chúa Cha đáp lại hành động vâng lời của Chúa Kitô: ‘... Mặc dầu là Con, Người cũng biết tuân phục nơi những gì Người chịu, và khi hoàn tất, Người đã trở nên căn nguyên cho tất cả những ai tín phục Người’ (Heb 5:7-9)” (đoạn 28.1).
 

“Một Dung Nhan Để Chiêm Ngưỡng”: Bằng Đức Tin và Thinh Lặng Nguyện Cầu

·        “Bất kể thân xác của Người có được nhìn thấy và chạm đến thế nào đi nữa, cũng chỉ có đức tin mới hoàn toàn thấm nhập được mầu nhiệm của dung nhan ấy mà thôi” (đoạn 19);

“Kiến thức đích thật, trung thực và liên lỉ về mầu nhiệm này, một mầu nhiệm được diễn đạt tối đa nơi lời công bố long trọng của Thánh Ký Gioan: ‘Và Lời đã hóa thành nhục thể và ở giữa chúng ta, đầy ân sủng và chân lý; chúng ta đã được thấy vinh hiển của Người, vinh hiển của Người Con duy nhất đến cùng Cha’ (Jn 1:14) chỉ được dễ dàng tăng tiến và phát triển nơi cuộc sống trong thinh lặng và nguyện cầu” (đoạn 20).
 

“Một Dung Nhan Để Chiêm Ngưỡng”: Nền Tảng cho Khoa Nhân Loại Học

·        “’Ôi Chúa, tôi tìm kiếm dung nhan Ngài’ (Ps 27:8). Không còn gì mãn nguyện hơn và bàng hoàng hơn đối với lòng khát vọng xưa kia của Tác Giả Thánh Vịnh bằng việc được chiêm ngưỡng dung nhan của Chúa Kitô. Thiên Chúa đã thực sự chúc phúc cho chúng ta nơi Người và đã làm cho ‘dung nhan của Ngài chiếu tỏa trên chúng ta’ (Ps 67:1). Vừa là Thiên Chúa vừa là loài người, Người cũng tỏ cho chúng ta thấy gương mặt đích thực của con người nữa, ‘hoàn toàn tỏ cho con người biết chính mình họ’ (Hiến Chế Gaudium et Spes, 22)” (đoạn 23.1).

“Chúa Giêsu là ‘con người mới’ (x Eph 4:24; Col 3:10), Đấng kêu gọi nhân loại đã được cứu chuộc thông dự vào sự sống thần linh của Người. Mầu nhiệm Nhập Thể đã đặt nền móng cho khoa nhân loại học, một khoa học vượt ra ngoài những giới hạn và những nghịch thường của mình để vươn đến chính Thiên Chúa, vươn thực sự đến mục tiêu của ‘việc được thần linh hóa’ (đoạn 23.2)”.
 

2.      “BẮT ĐẦU LẠI TỪ CHÚA KITÔ”: “ÁP DỤNG ÂN SỦNG VÀO NHỮNG QUYẾT TÂM VÀ TÁC HÀNH”
 

Sang phần thứ ba của Bức Tông Thư “Mở Màn Cho Một Tân Thiên Niên Kỷ” của mình, để Kitô hữu nơi “tất cả mọi Giáo Hội riêng”, đối tượng chính của bản văn kiện, có thể “bắt đầu lại từ Chúa Kitô”, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II, trước hết đã nhắc lại ơn gọi sống “thánh thiện” trong việc mục vụ (đoạn 30-31), sau đó, Ngài đã đi thẳng vào những việc sống đạo quen thuộc hết sức thực tế, như “cầu nguyện” (đoạn 32-34), cử hành “Thánh Lễ Chúa Nhật”(đoạn 35-36), lãnh nhận “Bí Tích Hòa Giải” (đoạn 37), cậy dựa vào “Ân Sủng” hơn là vào tài năng sức lực hoạt động tự nhiên của con người (đoạn 38), việc “Lắng Nghe Lời Chúa” (đoạn 39), và việc “Loan Báo Lời Chúa”(đoạn 40-41).

Để có thể hiểu được ý nghĩa và tầm quan trọng của phần Tông Thư thứ ba này, chúng ta hãy đọc lại đoạn chuyển ý (số 29) sau đây của Đức Thánh Cha trước khi Ngài đi đến “những ưu tiên mục vụ”:

·        “’Thày luôn ở cùng các con cho đến tận thế’ (Mt 28:20). Anh chị em thân mến, lời đoan quyết này đã theo Giáo Hội cả hai ngàn năm rồi, và hiện nay chúng ta đang lập lại lời ấy trong lòng của chúng ta, bằng việc chúng ta cử hành Cuộc Mừng Kỷ Niệm đây. Lời đoan quyết này phải khơi lên trong chúng ta một thúc đẩy mới trong việc sống đời Kitô hữu, một lực đẩy làm cho chúng ta phấn khởi tiến bước trong cuộc hành trình đức tin của chúng ta. Ý thức được việc Chúa Kitô Phục Sinh ở giữa chúng ta, hôm nay đây, chúng ta hãy tự hỏi mình cũng cùng một vấn đề đã được dân chúng đặt ra cho Thánh Phêrô ở Giêrusalem ngay sau bài Ngài giảng trong Ngày Chúa Thánh Thần Hiện Xuống: ‘Chúng tôi phải làm gì?’ (Acts 2:37).

“Chúng ta đặt ra câu hỏi này với một thái độ tin tưởng lạc quan, song cũng không thể coi thường các vấn đề chúng ta đang phải đối diện. Chắc chắn là chúng ta không khờ khạo ngớ ngẩn đến nỗi mong rằng khi phải đối diện với những thách đố lớn lao trong thời đại của mình, chúng ta sẽ tìm thấy một công thức ma thuật nào đó để giải quyết vấn đề. Không, công thức không cứu được chúng ta, mà là một Con Người và là lời Người đã đoan quyết với chúng ta: Thày ở cùng các con!

“Bởi vậy cho nên, vấn đề không phải là việc phác họa ra một ‘chương trình mới’. Chương trình vốn đã có sẵn rồi, đó là dự án được tìm thấy trong Phúc Âm cũng như trong Truyền Thống lưu tồn, một dự án vẫn như bao giờ. Trọng tâm tối hậu của dự án này là chính Chúa Kitô, Đấng được nhận biết, yêu mến và bắt chước, để chúng ta được sống sự sống của Chúa Ba Ngôi trong Người, cũng như để chúng ta cùng với Người có thể biến đổi lịch sử cho đến khi lịch sử được nên trọn nơi Giêrusalem thiên quốc. Đó là một chương trình không thay đổi theo sự xoay vần của thời gian cũng như của văn hóa, cho dù chương trình ấy có chú trọng đến thời gian và văn hóa để có thể thể hiện việc trao đổi thực sự cũng như việc truyền đạt cho có hiệu nghiệm. Chương trình cho mọi thời đại này cũng chính là chương trình của chúng ta cho Ngàn Năm Thứ Ba vậy.

“Thế nhưng, chương trình ấy phải được chuyển thành những sáng kiến mục vụ được thích nghi theo hoàn cảnh của mỗi một cộng đồng. Cuộc Mừng Kỷ Niệm đã hiến cho chúng ta một dịp hết sức đặc biệt để cùng nhau trải qua một số năm trong cuộc hành trình của chung toàn thể Giáo Hội, đó là cuộc hành trình Giáo Lý về đề tài Chúa Ba Ngôi (xin xem cuốn “Thời Điểm Hồng Ân” có đầy đủ loạt bài giáo lý được Đức Thánh Cha đề cập đến ở đây, do người viết tổng hợp và chuyển dịch, được Cộng Đồng Công Giáo Việt Nam Giáo Phận Orange xuất bản vào đầu Năm Thánh 2000), được kèm theo bằng những việc mục vụ xác thực để làm sao cho Cuộc Mừng Kỷ Niệm có thể trở thành một biến cố sinh hoa kết trái. Tôi cám ơn việc chân thành chấp nhận một cách nhiệt tình những gì Tôi đã phác họa trong Tông Thư Ngàn Năm Thứ Ba Đang Đến. Thế nhưng, giờ đây chúng ta không còn đối diện với một mục tiêu gần kề nữa, mà là một thách đố gay go hơn trong sinh hoạt mục vụ bình thường. Với những vấn đề phổ quát và bất khả châm chước, chương trình của Phúc Âm phải tiếp tục đâm rễ, như vẫn từng xẩy ra, vào đời sống của Giáo Hội khắp nơi. Chính các giáo hội địa phương phải phác ra một dự án mục vụ chi tiết với những đặc tính chuyên biệt – về mục tiêu và phương pháp, việc huấn luyện và thăng tiến thành phần tham dự viên, việc tìm kiếm các nguồn phụ cấp cần thiết – để giúp vào việc loan báo Chúa Kitô cho con người, việc khuôn đúc các cộng đồng, cũng như việc mang lại tác dụng sâu xa dứt khoát trong vấn đề làm chứng cho các giá trị Phúc Âm nơi môi trường xã hội và văn hóa...

“Thế nên, những gì đang chờ đợi chúng ta sẽ là một công việc hứng khởi làm tái sinh động lãnh vực mục vụ, một công việc bao gồm tất cả mọi người chúng ta. Để hướng dẫn và khích lệ mọi người, Tôi muốn đề cập đến một số những vấn đề ưu tiên mục vụ, theo Tôi nghĩ, được xuất phát từ cảm nghiệm của Cuộc Đại Hỷ Kỷ Niệm”.
 

“Bắt Đầu Lại Từ Chúa Kitô”: Sống Thánh Thiện

·        “Trước hết, Tôi không ngần ngại mà nói rằng, tất cả mọi sáng kiến về mục vụ đều phải được phác họa theo chiều hướng thánh thiện. Điều này không phải là ý nghĩa tối hậu của ân xá Mừng Kỷ Niệm hay sao, một ân sủng đặc biệt được Chúa Kitô ban cho để cuộc sống của mọi người đã lãnh nhận phép rửa được thánh tẩy và được thật sự đổi mới hay sao?” (đoạn 30.1).

“Tôi hy vọng rằng, trong số những ai tham dự vào Cuộc Mừng Kỷ Niệm này, nhiều người sẽ được lợi ích bởi ân sủng ấy, ở chỗ, hoàn toàn nhận thức được những đòi hỏi của ân sủng mình nhận được. Để rồi, Cuộc Mừng Kỷ Niệm có qua đi, trở về với đời sống bình thường, chúng ta vẫn ý thức được rằng, sự thánh thiện quan thiết vẫn còn là một việc mục vụ khẩn trương hơn bao giờ hết” (đoạn 30.2).

“Thế nên, chúng ta cần phải tái nhận thức được tất cả tầm quan trọng thực tiễn của Chương 5 trong Hiến Chế Tín Lý Ánh Sáng Muôn Dân về Giáo Hội, một chương chú trọng đến ‘ơn gọi phổ quát về việc nên thánh’...” (đoạn 30.3).

“... ‘Tất cả mọi tín hữu Chúa Kitô, ở bất cứ bậc sống và giai cấp nào, đều được kêu gọi để đạt đến tầm múc viên trọn của đời sống Kitô Giáo cũng như để đạt đến mức độ trọn lành của đức ái’ (Hiến Chế Lumen Gentium, 40)” (đoạn 30.4).

“Vừa thoạt nhìn thì thấy, hầu như không thực tế chút nào, khi nhắc lại sự thật căn bản làm nền tảng cho việc phác họa dự án mục vụ chúng ta cần làm vào lúc mở màn cho một tân thiên niên kỷ này. Thánh thiện có bao giờ đã ‘được phác ra’ chưa? Từ ngữ ‘thánh thiện’ có ý nghĩa như thế nào đối với dự án mục vụ đây?” (đoạn 31.1).

“Thật vậy, việc phác họa mục vụ theo chủ hướng thánh thiện là một chọn lựa đầy những dụng ý. Nó bao hàm niềm xác tín là, vì Phép Rửa thực sự là một cửa ngõ tiến vào sự thánh thiện của Thiên Chúa, nhờ được tháp nhập với Chúa Kitô và được Thần Linh của Người cư ngụ, mà việc sống an phận lửng lơ, bằng một nền luân lý tối thiểu và một lòng đạo nông nổi, là điều mâu thuẫn. Khi hỏi những người dự tòng: ‘anh chị em có muốn lãnh nhận Phép Rửa không?’, tức là chúng ta đồng thời cũng muốn hỏi là ‘Anh chị em có muốn nên thánh chăng?’ Nghĩa là chúng ta nêu lên cho họ thấy bản chất sâu xa của·