Đời Lưu Vong - Sống Tị Nạn Ai Cập
Sau lễ dâng Chúa Hài Nhi, Mẹ Maria có ư định ở lại Giêrusalem chín ngày để cầu nguyện, và để nhớ lại ơn làm Mẹ Thiên Chúa, cũng như chín tháng Mẹ cưu mang Thai Nhi Thiên Chúa như một Đền Tạm của Ngôi Lời: Hằng ngày, cùng với Thánh Giuse và Chúa Hài Nhi, Mẹ lên Đền Thờ và ở lại đó từ chín giờ sáng cho tới chiều, tại một nơi thấp hèn nhất...
Từ Đền Thờ về, nghĩ đến những khổ sở Chúa Hài Nhi sắp phải chịu, Mẹ đau đớn không sao cầm được nước mắt, nhưng không nói cho Thánh Giuse biết tại lư do nào. Thánh Cả chân thật, nghĩ rằng: Bạn ḿnh đau khổ là tại nhớ đến lời tiên tri của ông Simeon. Song không nghĩ vậy rồi thôi, trái lại, Thánh Cả cũng rầu rĩ hết tâm hồn v́ thấy Đức Nữ Trinh phải khổ, nhất là không biết rơ Mẹ phải khổ v́ lư do nào. Đêm hôm đó, Thánh Giuse trằn trọc măi mới thiếp ngủ được một chút, một thiên thần đến giải thích cho Người biết duyên cớ làm Mẹ Maria phải đau khổ. Thiên thần này là Đức Tổng Thần Gabrie lần trước đă đến báo mộng cho Thánh Cả hồi thấy Đức Nữ mang thai. Đức Tổng Thần nói với Người trong mộng: "Dậy mau đi, đem Chúa Hài Nhi và Mẹ Người sang Ai cập lánh nạn, cứ ở lại đó tới khi nào tôi đến báo hăy về, v́ Hêrôđê đang cho t́m giết Chúa Hài Nhi". Ngay lúc đó, Thánh Giuse thức dậy với một tâm trạng vừa bàng hoàng vừa cẩn trọng; Người đến báo tin đó cho Đức Nữ Trinh. Lúc ấy Mẹ đang trầm mặc chiêm niệm. Người lại hỏi ư kiến Mẹ, xin Mẹ chỉ cho biết phải làm ǵ để Chúa Hài Nhi và Mẹ bớt phải khổ trong cuộc hành tŕnh gian nan và dài dặc sang nước lạ sắp tới này. Mẹ nói: "Chúng ta mang cả Đấng Sáng Tạo vũ trụ đi theo. Có Người đâu c̣n phải là lưu đầy, là lánh nạn nữa: Người chính là quê hương của chúng ta". Lúc ấy đă quá nửa đêm một chút, Thánh Gia tức tốc lên đường, đem theo cả con lừa nhỏ đă mượn từ Nagiarét. Đức Trinh Nữ Rất Thánh muốn ghé qua Belem để một lần nữa thăm hang đá, nhưng các thiên thần dẫn đi ṿng quanh lối khác, v́ lính của Hêrôđê đang ḍ xét tông tích Ấu Chúa ở vùng này... Theo lối thiên thần dẫn đưa, Mẹ nhắm thẳng đường qua Hebron. Tại nơi đây gia đ́nh ông Giacaria và bà Isave có một trang trại lớn. Ông bà đă rời hẳn thành nhỏ Giuđa về định cư tại đây, sau khi sinh Gioan Tiền hô. Mẹ có ư tưởng rẽ vào Hebron cách đường đi không xa lắm để thăm người chị họ. Nhưng Thánh Cả Giuse, vừa cẩn trọng vừa e ngại không muốn chậm đường kẻo rơi vào nguy hiểm…
Cứ như thế, Thánh Gia vượt qua hơn 60 dặm đường cô quạnh, không một bóng nhà hay một bóng người, trước khi đến thành Hêliôpôli mà ngày nay gọi là Cairô, thủ đô Aicập. Thánh Gia đă phải chịu rất nhiều đau khổ trong cuộc hành tŕnh này. Bấy giờ c̣n là mùa đông. Đêm đầu tiên, ngủ ngoài trời, trong vùng hoang vắng, buồn thảm, dừng chân nơi một quả đồi. Thánh Giuse lấy áo choàng và mấy cái gậy dựng lên một túp lều nhỏ cho Mẹ và Chúa Hài Nhi tạm trú. Mẹ ẵm Chúa ngồi xuống đất; Chúa Hài Nhi ngủ được một chút, c̣n Mẹ thức trắng đêm. Thánh Giuse nằm ngay dưới đất, gối đầu trên gói hành lư nhỏ. Các thiên thần mặc h́nh người đứng ṿng quanh hai Mẹ Con rất thánh trong đêm ấy. Sau nhiều ngày rong ruổi dặm đường trường, Thánh Gia tới đến biên giới Ai Cập. Nơi đây đă có người ở. Nhưng thay v́ đưa Thánh Gia thẳng tới Hêliôpôli, các thiên thần lại vâng lệnh Thiên Chúa dẫn ṿng quanh nhiều khúc, để Thánh Gia đem đến cho nhiều nơi quan trọng những ơn lạ lùng. V́ lư do đó, Thánh Gia phải đi mất hơn 50 ngày qua 200 dặm đường.
Khi tới thành phố Hêliôpôli (thành phố Mặt Trời), trên biên giới vùng Thêbaiđa, Thánh Gia cũng đánh dấu bằng một quyên năng từ thiện của ḿnh. Ngay lối vào thành, có một cây cổ thụ rất vĩ đại, rườm rà cành lá; người ta rất quí trọng cây đó v́ vừa lâu đời vừa đẹp. Ma quỉ lợi dụng, nên đă phái một tên quỉ ở đó để tác quái. Khi Chúa Hài Nhi vừa xuất hiện, không những tên quỉ đó phải xô xuống hoả ngục bất th́nh ĺnh như một quả bóng bị đá mạnh và nhanh như chớp, mà cây cổ thụ đó c̣n cúi rạp xuống tận đất để chào kính Thánh Gia. Từ đó, lá và hoa quả cây ấy chữa được nhiều người bệnh tật. Nhiều cây khác cũng tỏ ḷng tôn kính Đấng Sáng Tạo nó như vậy. Ở gần Cairô có một cái giếng, Mẹ Đồng Trinh vẫn ra đó kín nước. Nên từ đó, dân chúng trong thành uống nước giếng đó đă được hưởng rất nhiều ơn phần xác. Khắp nơi trên đất Ai Cập, ma quỉ đều bị khủng bố. Luxiphe hoảng lên v́ những tên quỉ bị đuổi về hỏa ngục lên tới một số quá đông. Y kêu gọi bọn quỉ lên chiến đấu một trận với "tên nữ tặc" đó, như chúng vẫn gọi Mẹ. Nhiều quân đoàn quỉ ào ào kéo lên tấn công Mẹ, nhưng chúng hăi hũng khiếp đảm v́ không sao đến gần Mẹ được.
Sau khi đă dừng lại ít lâu trong một vài thành phố quan trọng như Memphi, Matariê, Thánh Gia ở hẳn tại Hêliôpôli. Thánh Giuse mua được ở đó một căn nhà nghèo, chẳng có một đồ vật nào, và ở khá xa thành phố, theo như ước muốn của Thánh Nữ Đồng Trinh. Vừa vào nhà ấy, Mẹ Maria cúi hôn đất cách khiêm nhượng và biết ơn thắm thiết. Mẹ hứa với Thiên Chúa là sẽ vui chịu những đau khổ Người gửi đến cho Mẹ trong nơi đầy ải này. Mượn được một cái chổi, Mẹ quét tước dọn dẹp căn nhà khiêm hèn này. Nhưng chẳng c̣n một chút lương thực nào. Đă ngụ trong một xứ có đông người ở, Mẹ xét không nên cầu xin ơn cứu trợ lạ lùng như lúc c̣n rong ruổi trong sa mạc nữa. Thế nên, Thánh Giuse đă đi xin người ta bố thí. Cơm bánh ấy nuôi sống Thánh Gia suốt ba ngày. Khi Thánh Giuse đă kiếm được việc làm, dành dụm được chút tiền, Người làm một cái phản cho Mẹ Maria và Chúa Hài Nhi. C̣n Người vẫn nằm đất. Trong cảnh rất khốn cùng ấy, Thánh Gia không hề tiếc nhớ dĩ văng, cũng không hề lo sợ cho tương lai, mà chỉ một niềm hân hoan và b́nh thản phó thác mặc Chúa Quan Pḥng.
Căn nhà nhỏ nghèo ấy có ba gian. Một gian dành cho Chúa Hài Nhi và Mẹ, một gian làm pḥng cho Thánh Giuse, c̣n một gian là chỗ làm việc của Người. Mẹ Maria cũng muốn làm việc để cộng tác vào cuộc sống gia đ́nh. Có mấy phụ nữ tốt lành thấy Mẹ đoan trang nhu ḿ, nên t́m việc đem đến cho Mẹ làm. Việc nào Mẹ cũng làm rất hoàn hảo, nên tiếng đồn lan rộng. Mẹ không bao giờ thiếu việc làm. Chính Chúa Hài Nhi vạch một thời dụng biểu cho Mẹ. Vào lúc chín giờ tối, Mẹ đi ngủ. Nửa đêm thức dậy cầu nguyện và suy gẫm cho tới sáng. Ban ngày làm việc, trong khi làm việc, Mẹ qú bên nôi Chúa Giêsu, vừa làm vừa thủ thỉ nói chuyện với Chúa, thỉnh thoảng hát lên những ca vịnh rất hay. Thú giải lao êm dịu nhất của Mẹ là bồng ẵm Con chí ái. Mẹ cũng hay trao Chúa Hài Nhi cho Thánh Cả Giuse ẵm, để làm vui ḷng Người Bạn rất đáng kính của ḿnh. Cả trong lúc dùng bữa, Mẹ Maria cũng rất ân cần, không hề rời mắt khỏi Chúa Hài Nhi chí ái Mẹ ẵm trên tay, và luôn luôn tỏ ḷng tôn kính Người cách tŕu mến nhất.
Ai Cập là một xứ quá nóng, nên luân lư rất đồi bại, thế nên thường gây ra những tật bệnh khủng khiếp. Ba năm sau khi Thánh Gia ở Ai Cập, một trận dịch đă tàn phá thành phố Hêliôpôli và nhiều nơi khác. Lúc đó, người ta đến xin Mẹ chữa quá đông, nên Mẹ phải xin Chúa Hài Nhi ban cho cả Thánh Giuse cũng được quyền làm phép lạ chữa các bệnh tật. Thánh Giuse đă chữa cho nam giới, c̣n Mẹ Maria chữa cho nữ giới. Ai đến với Thánh Gia cũng trở về lành mạnh cả xác cả hồn. Người ta nhớ ơn, nên thỉnh thoảng đem lễ tạ rất hậu. Mẹ Maria phân chia cho người nghèo những lễ vật mà phép lịch sự không cho phép từ chối ấy. Không bao giờ Mẹ nhận chút ǵ cho ḿnh, Mẹ chỉ muốn sống nhờ công việc đôi tay Mẹ làm ra. Đă thế, rất nhiều lần Mẹ c̣n đem tặng cả công cho người nghèo nữa.
Cũng vào giai đoạn này, Đức Trinh Nữ Rất Thánh nghĩ đă đến lúc loại bỏ khăn lót cho Chúa Hài Nhi, nên Mẹ qú xuống trước mặt Chúa mà hỏi ư Chúa. Chúa trả lời: chỉ cần một chiếc áo độc nhất thôi, để dạy cho loài người biết từ bỏ những cái thừa thăi. V́ thế, Mẹ sẽ đan cho con một áo mặc trong, nó sẽ rộng ra theo tầm vóc lớn dần của Con. Sau này, lúc Con chết, người ta sẽ bắt thăm với nhau áo đó, để cho loài người biết rằng Con đă tuyệt đối thực thi đức nghèo, mặc dầu mọi sự trong vũ trụ này đều là của Con, và để loài người noi gương Con mà yêu thích sống nghèo khó. Mẹ Maria xin phép sắm cho Chúa một đôi giầy và may một cái áo lót trong. Chúa Hài Nhi không bằng ḷng có áo lót để giữ trọn đức nghèo, nhưng Chúa bằng ḷng có một đôi giầy thô nghèo để sau này đi giảng đạo.
Mẹ Maria bắt tay vào việc ngay. Kiếm được một mớ len, Mẹ dệt một áo không có đường chỉ, và làm một đôi dép bằng chỉ khá to và một chiếc quần cộc cho Chúa mặc bên trong. Khi đă làm xong, Mẹ qú gối xuống trước mặt Chúa Giêsu, thưa với Người rằng: "Hỡi Con rất cao cả, Mẹ muốn lấy những thớ sợi của Trái Tim Mẹ làm bộ y phục này. Xin Con tha cho Mẹ nếu chúng có ǵ khuyết điểm, và cho phép Mẹ mặc vào cho Con". Chúa Giêsu không bao giờ cởi bỏ những áo quần ấy. Chúng lớn lên với Chúa và cứ lành lặn y nguyên, không sờn rách, không dơ, không phai mầu. Chiếc áo Chúa Giêsu sẽ cởi ra sau này lúc rửa chân cho các tông đồ là một áo choàng ngoài cũng có những đặc tính y như áo mặc trong. Mặc y phục đó rồi, Chúa Hài Nhi đứng lên, tỏa ra một vẻ đẹp say sưa, rồi một ḿnh bước đi trước niềm hân hoan lớn lao của Mẹ và Thánh Giuse. Mẹ Maria vẫn tiếp tục cho Chúa Hài Nhi bú sữa cho tới khi Chúa được một năm rưỡi. Sau đó, Mẹ dọn cho Chúa chút thức ăn nhẹ, mỗi ngày ba lần, sáng, trưa và tối. Khi đă lớn, Chúa dùng bữa với Mẹ và Thánh Giuse. Chính Chúa làm phép của ăn lúc đầu bữa và cảm ơn sau bữa.
Khi đă biết đi rồi, Chúa rút vào ẩn trong pḥng cầu nguyện của Mẹ…. Từ đó, giữa hai Mẹ Con đă trao đổi những mầu nhiệm rất sâu xa, không thể kể lại đây đầy đủ được. Chúa Hài Nhi thường sấp ḿnh xuống đất; có khi nâng ḿnh lên không, hai tay giang thẳng như tay thánh gía. Chúa cũng hay than khóc và nhỏ mồ hôi máu. Lúc ấy, khi lau mặt cho Chúa, Mẹ Maria nh́n thấy trong linh hồn Chúa nguyên nhân gây cho Chúa phải buồn sầu như vậy chính là sự tệ bạc của loài người, và sự vô phúc của những kẻ phải trầm luân. Đôi khi, trái lại, Mẹ thấy Chúa rất sáng láng rực rỡ, có nhiều thiên thần đứng chung quanh hát lên ca tụng Chúa.
Lên sáu tuổi Chúa bắt đầu ra khỏi nhà. Người vào những nhà cứu tế…. Rất nhiều trẻ em đến với Chúa. Chúa dạy dỗ các em một cách rất hiệu quả, nên tất cả về sau đều trở nên những bậc đại thánh.